Ο πρωταρχικός στόχος του Εμανουέλ Μακρόν για την προεδρία του είναι αρκετά εύκολο να περιγραφεί: να κάνει και πάλι τη Γαλλία μεγάλη.
Αυτό, βέβαια, δεν είναι πρωτόγνωρο στον βαθμό που είναι αυτό που κάθε γάλλος πρόεδρος θέλει να επιτύχει.
Αυτό που είναι διαφορετικό για τον κ. Μακρόν είναι το οικονομικό του πρόγραμμα, το οποίο, παράδοξα, του αφήνει καλύτερες ευκαιρίες από τους προκάτοχούς του να πετύχει, αλλά και μεγαλύτερους κινδύνους να είναι αυτοκαταστροφικό.
Σε εγχώριο επίπεδο, ο κ. Μακρόν έχει επιδείξει μια εκπληκτική ικανότητα να ξεπερνά τον υποθετικό συμβιβασμό μεταξύ αποτελεσματικότητας και αλληλεγγύης που έχει βασανίσει τη γαλλική οικονομική πολιτική. Αναγνωρίζει – και το σημαντικότερο, επικοινωνεί σαφώς – ότι η αναθέρμανση της οικονομίας μπορεί να της κάνει περισσότερο, όχι λιγότερο, προστατευτική για τους απλούς ανθρώπους.
Ως εκ τούτου και οι προσπάθειές του ως υπουργός οικονομίας να καταργήσει τα ρυθμιστικά εμπόδια που διευκολύνουν τους εντός, αλλά υποβιβάζουν όλο και περισσότερους ανθρώπους σε καθεστώς αουτσάιντερ με επισφαλή ή καθόλου εργασία. Ως εκ τούτου, επίσης, η κλιμάκωση της απορρύθμισης της αγοράς εργασίας αποτέλεσε την πρώτη προτεραιότητα για τον πρώτο χρόνο του κ. Μακρόν στην προεδρία.
Τα σχέδια είναι σωστά, η βούληση φαίνεται ισχυρή και αν αυτός και η κυβέρνησή του πάρουν τις μεταρρυθμίσεις που θέλουν, οι οικονομικές ανταμοιβές θα είναι σημαντικές – και η επιρροή της Γαλλίας στην Ευρώπη και τον κόσμο θα ενισχυθεί ως αποτέλεσμα.
Αλλά ένα άλλο μέρος του προγράμματος του απειλεί να υπονομεύσει αυτήν την υπόσχεση μιας αναζωογονημένης Γαλλίας.
Στον αγώνα για τα Ηλύσια, ο κ. Μακρόν είχε την πιο ενθουσιώδη φιλοευρωπαϊκή πλατφόρμα οποιουδήποτε ηγετικού πολιτικού στην ηπειρωτική Ευρώπη. Αυτός είναι ένας μεγάλος λόγος για τη νίκη του και για τον ενθουσιασμό που προκάλεσε πέρα από τα σύνορα της Γαλλίας.
Πάνω απ ‘όλα, αποτελεί πηγή πολιτικού κεφαλαίου γι’ αυτόν στις προσπάθειές του να αναμορφώσει την ΕΕ και την ευρωζώνη. Οι στόχοι που θα επιλέξει να ακολουθήσει θα είναι κρίσιμοι, είτε για καλό είτε για κακό.
Τα σημάδια δείχνουν ότι ο πρόεδρος υιοθέτησε μια συμβατική άποψη για το ευρώ: την αντίληψη ότι η «αρχιτεκτονική» του είναι ατελής και ότι το ενιαίο νόμισμα θα παραμείνει δυσλειτουργικό χωρίς κάποια μορφή δημοσιονομικής ένωσης.
Στο πρόγραμμα του κ. Μακρόν, αυτή η άποψη τιμήθηκε από την έκκληση για έναν προϋπολογισμό της ευρωζώνης και δομές διακυβέρνησης για την επίβλεψη αυτού.
Και είναι ευρέως αντιληπτό ότι βλέπει μια στρατηγική quid pro quo για την αποκατάσταση της θέσης της Γαλλίας στα γερμανικά μάτια, τηρώντας τελικά τους κανόνες περί ελλείμματος της ευρωζώνης – «δείχνοντας ότι η Γαλλία μπορεί να κάνει τη δουλειά της» – και στη συνέχεια να πιέσει το Βερολίνο για να υποστηρίξει έναν κοινό προϋπολογισμό .
Αυτό είναι ένα κακό σχέδιο, για την Ευρώπη και ειδικά για τη Γαλλία.
Πρώτον, δεν είναι σαφές ότι ένας προϋπολογισμός της ευρωζώνης μπορεί να εκπληρώσει τις λειτουργίες που απαιτούνται. Η προσδοκία είναι ότι ένας τέτοιος προϋπολογισμός θα αποτελέσει μια σταθεροποιητική δύναμη που θα αφήσει το τρομερό κόστος της μακροοικονομικής συγκράτησης της ζώνης κατά τη διάρκεια της κρίσης του ευρώ στο παρελθόν.
Αλλά η ουσιαστική σταθεροποίηση απαιτεί έναν προϋπολογισμό πολύ μεγαλύτερο από ό, τι ακόμη και οι πιο αφοσιωμένοι φεντεραλιστές θα υποστήριζαν. Οι μεμονωμένες κυβερνήσεις αμβλύνουν τους οικονομικούς κύκλους, αλλά μέσω προϋπολογισμών που ανέρχονται στο 40-50% της συνολικής εθνικής παραγωγής.
Αντίθετα, ο πολύ μικρότερος ομοσπονδιακός προϋπολογισμός των ΗΠΑ παρέχει πολύ λιγότερη σταθεροποίηση μεταξύ περιφερειών από ό, τι συχνά θεωρείται.
Δεύτερον, πώς θα ωφεληθεί η Γαλλία από έναν προϋπολογισμό της ευρωζώνης; Η Γαλλία είναι συνήθως στη μέση του σωρού της μακροοικονομίας της ευρωζώνης – συμπεριφέρεται μάλλον σαν τη συνολική νομισματική ένωση. Ως εκ τούτου, είναι απίθανο να συμμετάσχει στη σταθεροποιητική λειτουργία «ασφάλισης» οποιουδήποτε προϋπολογισμού της ευρωζώνης.
Τρίτον, προκύπτει ότι η ώθηση για έναν κοινό προϋπολογισμό της ευρωζώνης έχει επίσης υψηλό κόστος ευκαιρίας. Η πολιτική ενέργεια που δαπανήθηκε για την επιδίωξη μιας αναποτελεσματικής πολιτικής θα σημαίνει την αποφυγή αποτελεσματικότερων πολιτικών εναλλακτικών λύσεων.
Η σταθεροποίηση της ευρωζώνης επιδιώκεται ευκολότερα με τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης ώστε να επιτρέψει στους εθνικούς προϋπολογισμούς να διαδραματίσουν τον αντικυκλικό ρόλο τους.
Εν τω μεταξύ, η βαθύτερη οικονομική ενοποίηση μπορεί κατ’ αρχήν να επιδιωχθεί διμερώς με τη Γερμανία. Οι σύμβουλοι έχουν ήδη δημιουργήσει ένα σχέδιο. Η ιστορία και η πολιτική λογική δείχνουν ότι, εν καιρώ, άλλοι θα ακολουθήσουν εθελοντικά.
Αν ο κ. Μακρόν και η κυβέρνησή του θεωρούν πραγματικά την άμεση δημοσιονομική πειθαρχία στο εσωτερικό ως το τίμημα που πρέπει να πληρώσουν για τη δημοσιονομική ενοποίηση στην Ευρώπη, η τιμή αυτή είναι υπερβολικά υψηλή.
Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, ο κ. Μακρόν δέχτηκε κριτική για την έμφαση που έδωσε στην επίτευξη δημόσιου ελλείμματος της Γαλλίας κάτω από την τιμή αναφοράς της ΕΕ του 3% ως έκτακτο ζήτημα.
Οτιδήποτε έβγαλε τη δημοσιονομική πορεία εκτός τροχιάς θα απαιτούσε μια αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία που θα επιβράδυνε την οικονομική ανάπτυξη.
Και έτσι φαίνεται να είναι. Οι προβλέψιμες συνέπειες των προηγούμενων δημοσιονομικών λογιστικών τεχνασμάτων, καθώς και κάποιες αρνητικές εκπλήξεις στις τελευταίες προβλέψεις, δείχνουν ότι η υπόσχεση πειθαρχίας μπορεί να επιτευχθεί μόνο με μια περιοριστική δημοσιονομική πολιτική.
Αυτό θα επιβραδύνει την ανάπτυξη ακριβώς τη στιγμή που είναι περισσότερο απαραίτητη. Οι σαρωτικές μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας αντιμετώπιζαν πάντα αντίσταση από τους μεγαλύτερους ευνοούμενους του σημερινού συστήματος.
Η επιτυχία εξαρτάται από την ταχεία επίδειξη της ευρύτερης και καλύτερης αύξησης των θέσεων εργασίας που επιδιώκουν να δημιουργήσουν οι μεταρρυθμίσεις. Αυτό θα συμβεί μόνο όταν η εγχώρια ζήτηση μεγαλώσει αρκετά ώστε οι εργοδότες να ανταποκριθούν στα νέα κίνητρα για προσλήψεις.
Ο κ. Μακρόν δεν πρέπει να διακινδυνέψει να αποδυναμωθεί από τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες του.
Μια οικονομικά ακμάζουσα Γαλλία θα είναι ισχυρή στην Ευρώπη, με δημοσιονομική πειθαρχία ή χωρίς. Αλλά η υπονόμευση μιας εγχώριας οικονομικής υπόσχεσης από έναν ευρωπαϊκό περισπασμό θα κάνει τη Γαλλία να αποτύχει τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.