Την προηγούμενη εβδομάδα η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δημοσίευσε ένα έγγραφο με το οποίο εξέφρασε την επιθυμία της για τη Βρετανία να παραμείνει σε τελωνειακή ένωση με την ΕΕ για μια μεταβατική περίοδο μετά την αποχώρησή της από το μπλοκ το 2019.
Με αυτό τον τρόπο, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει καταλάβει την επιχειρηματική πρωτοβουλία. Η οργάνωση εργοδοτών του CBI χαρακτήρισε τις προτάσεις «ενθαρρυντικές».
Αν αυτά τα σχέδια απορριφθούν από την ΕΕ – και μέχρι στιγμής η Ευρωπαϊκή Κομισιόν απλώς δήλωσε ότι «λαμβάνει υπόψη της τις προτιμήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου», θα τονίσει την πρόκληση του να μπουν τα επιχειρηματικά συμφέροντα στο επίκεντρο.
Το σχέδιο πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο της ανάγκης να εγκαταλειφθεί τόσο η ενιαία αγορά της ΕΕ όσο και η τελωνειακή ένωση. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να μεγιστοποιηθούν τα οικονομικά οφέλη του Brexit. Έξω από την ενιαία αγορά, η Βρετανία θα εξοικονομούσε τη συνεισφορά της στην ΕΕ, θα καθόριζε τους δικούς της νόμους, κανονισμούς και ποσοστώσεις μετανάστευσης. Εκτός της τελωνειακής ένωσης, μπορεί να ξεφύγει από τον προστατευτισμό της ΕΕ, να κλείσει εμπορικές συμφωνίες και να καθορίσει τους δικούς της δασμούς.
Εάν η Βρετανία καταλήξει σε συμφωνία με την ΕΕ, ενδέχεται να μην είναι νωρίτερα από την προθεσμία του Μαρτίου 2019. Αυτό δεν βοηθά τους ορίζοντες σχεδιασμού μιας στις 10 εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου που εμπορεύονται με την ΕΕ, ούτε εκείνων του City του Λονδίνου, των οποίων το επιχειρηματικό μοντέλο βασίζεται στην υπάρχουσα σχέση.
Οποιαδήποτε μετάβαση πρέπει να είναι σύντομη. Ενώ η κυβέρνηση επιθυμεί μια σαφή ημερομηνία λήξης, σε αυτό το σχέδιο αυτή που θα το θέσει είναι πιθανότατα η ΕΕ. Θα αποφασίσει με βάση ποιο είναι το βέλτιστο συμφέρον για το Ηνωμένο Βασίλειο, ειδικά επειδή γνωρίζει ότι όσο μεγαλύτερη είναι η μετάβαση, τόσο περισσότερο θα πρέπει να πληρώσει η Βρετανία; Υπάρχει κίνδυνος κάθε ρύθμιση να καταλήξει να είναι ημιμόνιμη, και εν τω μεταξύ το Ηνωμένο Βασίλειο να δεχτεί κανόνες για τους οποίους δε θα έχει λόγο.
Πρέπει επίσης να μάθουμε πού θα οδηγήσει η μετάβαση. Το Ηνωμένο Βασίλειο είχε δύο καλές προτάσεις. Η μία ήταν να χρησιμοποιηθεί το είδος της τεχνολογίας αιχμής που χρησιμοποιείται στα σύνορα ΗΠΑ-Καναδά για τη διαχείριση των μελλοντικών τελωνειακών ρυθμίσεων. Η άλλη ήταν μια εξατομικευμένη σχέση στην οποία το Ηνωμένο Βασίλειο θα αντικατόπτριζε τους τρέχοντες δασμούς για τα εμπορεύματα προς την ΕΕ, προστατεύοντας έτσι τις αλυσίδες εφοδιασμού και θα έθετε τους δικούς του για εμπορεύματα προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι ευρωπαίοι πολιτικοί πιέζονται σκληρά από τις επιχειρήσεις στις χώρες τους για να βρουν μια συμφωνία. Οι προτάσεις της Βρετανίας πρέπει να τροφοδοτήσουν αυτήν την πίεση.
Το τελικό σημείο των διαπραγματεύσεων πρέπει να είναι μια συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών με την ΕΕ. Οι εμπορικές συμφωνίες μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να συμφωνήσουν εάν και οι δύο πλευρές ξεκινούν από πολύ μακριά. Ωστόσο, μια συμφωνία μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ θα πρέπει να είναι απλή υπόθεση, καθώς οι αντίστοιχες θέσεις εκκίνησης για τους κανονισμούς είναι ίδιες.
Ένα εμπόδιο είναι ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Η κατάργηση της Πράξης των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων του 1972 θα τερματίσει την υπεροχή της νομοθεσίας της ΕΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επομένως, κάθε προσωρινή ρύθμιση πρέπει να είναι μεταξύ δύο κυρίαρχων νομικών οντοτήτων.
Τι γίνεται με τη δυνατότητα της Βρετανίας να κλείσει εμπορικές συμφωνίες με τον υπόλοιπο κόσμο; Το Brexit θα επιτρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο να αναλάβει ηγετικό ρόλο στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και να συνεργαστεί με άλλους για την εξάλειψη των μη δασμολογικών φραγμών, ιδιαίτερα στις υπηρεσίες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τα τρία τέταρτα της βρετανικής οικονομίας. Θα επιτρέψει επίσης στο Ηνωμένο Βασίλειο να αξιοποιήσει την πρωτοβουλία και να διεξάγει τις δικές του παγκόσμιες εμπορικές συμφωνίες. Ο κίνδυνος στις κυβερνητικές προτάσεις είναι ότι ένα μεγάλο μέρος από αυτό ίσως χρειαστεί να τεθεί σε αναμονή. Το Ηνωμένο Βασίλειο ενδέχεται να χρειαστεί να διατηρήσει όλους τους δασμούς της ΕΕ για τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου – πράγμα που θα ήταν καλό εάν αυτό διαρκούσε, για παράδειγμα, ένα ή δύο έτη κατ’ ανώτατο όριο.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η τελωνειακή ένωση της ΕΕ είναι προστατευτική με υψηλούς δασμούς, ειδικά για τα αυτοκίνητα και τα τρόφιμα. Όπως όλες οι τελωνειακές ενώσεις προστατεύει ορισμένες ομάδες σε βάρος των νεοεισερχομένων και των καταναλωτών. Δεν είναι περίεργο ότι στις μεγάλες μεγάλες επιχειρήσεις αρέσει η ιδέα.
Ένα επιτυχές Brexit σημαίνει η Βρετανία να έχει σωστή εσωτερική οικονομική ατζέντα, καθώς και μια παγκόσμια προσέγγιση και σχέση με την ΕΕ. Αλλά ορισμένοι, συμπεριλαμβανομένων των αξιωματούχων στο υπουργείο Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου, δυσκολεύονται να εγκαταλείψουν τον ομαδικό τρόπο σκέψης. Θέλουν όσο το δυνατόν λιγότερες αλλαγές και δεν μπορούν να δεχτούν το όραμα της Βρετανίας και του City να επαναπροσδιορίζονται για να πετύχουν στην παγκόσμια οικονομία.
Έχει νόημα, δεδομένης της κατανοητής επιθυμίας να αποφύγουμε μια «απότομη» απόσχιση από την ΕΕ, να σκεφτόμαστε μια μεταβατική συμφωνία ως γέφυρα – θα μπορούσαμε να δούμε πόσο καιρό θα διαρκούσε και πού μας οδηγούσε. Ωστόσο, το τελευταίο σχέδιο της κυβέρνησης φέρει μαζί του τον κίνδυνο οι διαπραγματεύσεις να μετατρέψουν τη γέφυρα σε τούνελ χωρίς φως στην άκρη του. Ευτυχώς, ο Ντέιβιντ Ντέιβις, ο υπουργός του Brexit, φαίνεται να γνωρίζει καλά τους κινδύνους και τις ευκαιρίες. Ελπίζουμε ότι θα ακολουθήσει τη σωστή διαδρομή.