Όταν η Άνγκελα Μέρκελ πιέστηκε αυτή την εβδομάδα για να δώσε την άποψή της για τις προσπάθειες του γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για μεταρρύθμιση της οικονομίας της ευρωζώνης, λίγοι περίμεναν ότι η συνήθης επιφυλακτική γερμανίδα καγκελάριος θα ήταν τόσο ευθύς.
Απαντώντας σε μια πρόταση ότι οι ψηφοφόροι βρισκόταν στο σκοτάδι για τη θέση της, η καγκελάριος αποκάλυψε ότι θα υποστηρίξει έναν «μικρό» κοινό προϋπολογισμό για την ευρωζώνη μαζί με έναν περιφερειακό υπουργό οικονομικών για την καθοδήγηση των οικονομικών πολιτικών.
«Έχουμε κάνει πολλά τώρα για να σταθεροποιήσουμε τη νομισματική ένωση, αλλά η συνοχή της [οικονομικής πολιτικής]. . . αφήνει ακόμη πολλά να επιδιώξουμε» ανέφερε η κα Μέρκελ. «Κατά την άποψή μου, χρειαζόμαστε μια νέα εντατική συζήτηση για την ανάπτυξη της νομισματικής ένωσης.»
Υποστηρίζοντας δύο βασικά στοιχεία των σχεδίων του Μεγάρου των Ηλυσίων, η κα Μέρκελ – που πιθανόν να κερδίσει την τέταρτη θητεία στις ομοσπονδιακές εκλογές του Σεπτεμβρίου – παρείχε αρρωγή σε όσους πιστεύουν ότι μόνο το συνδυασμένο βάρος της Γαλλίας και της Γερμανίας μπορεί να ωθήσει περαιτέρω την ευρωζώνη στον δρόμο της στενότερης ολοκλήρωσης. Αξιωματούχοι όπως ο Μάριο Ντράγκι, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, έχουν από καιρό υποστηρίξει ότι η μεγαλύτερη οικονομική ολοκλήρωση είναι ζωτικής σημασίας για τη μακροπρόθεσμη υγεία της νομισματικής ένωσης.
Αλλά ενώ τα σχόλια της κας Μέρκελ πιθανόν να είχαν θετική υποδοχή στο Παρίσι, είναι λιγότερο ευπρόσδεκτα σε πολλούς στο Βερολίνο. Πολλά μέλη του κεντροδεξιού κόμματος της CDU – και οι δυνητικοί εταίροι του συνασπισμού μετά τις 24 Σεπτεμβρίου – θέλουν αυστηρούς κανόνες για το πώς μπορούν να μοιράζονται τα βάρη σε ολόκληρο το μπλοκ, διασφαλίζοντας ότι οι γερμανοί πόροι δεν χρησιμοποιούνται για τη διάσωση πιο απείθαρχων δημοσιονομικά χωρών.
Αναγνωρίζοντας την ευκαιρία που παρουσίασε ο κ. Μακρόν, η κα Μέρκελ δοκιμάζει το έδαφος με τους συμβιβασμούς που θα είναι δυνατοί με τους εγχώριους επικριτές της. Εάν βλέπει σοβαρά την επιδίωξη της μεταρρύθμισης μετά από μια ενδεχόμενη νίκη στις εκλογές, θα μπορούσε να προκαλέσει μάχες που θα έθεταν σε αμφισβήτηση τη φήμη της καγκελάριου για την αποφυγή των κινδύνων.
«Το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου ευρώ είναι κατά πόσον η Μέρκελ θα αλλάξει την επικρατούσα τάση του κόμματός της στο ζήτημα της περαιτέρω ολοκλήρωσης της ευρωζώνης. Αυτό που θα είναι καθοριστικό είναι ικανοποιηθεί να μείνει στα βιβλία της ιστορίας μόνο ως ένας πολύ καλός διαχειριστής κρίσης ή θέλει να είναι κάποιος όπως ο πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Κολ που άφησε πίσω του μια ευρωπαϊκή κληρονομιά», δήλωσε ο Κάρστεν Μπρζέσκι, οικονομολόγος της ING -DiBa.
Η πιο σθεναρή υποστήριξη στο Βερολίνο για τις ιδέες του κ. Μακρόν ήταν μέσα στις τάξεις του κεντροαριστερού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, κατώτερου εταίρου στην κυβέρνηση της Μέρκελ. Ο Μάρτιν Σουλτς, ο υποψήφιος του κόμματος για την καγκελαρία, κατέστησε σαφές ότι θα υποστηρίξει τη δημιουργία ενός κοινού προϋπολογισμού για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων.
Ωστόσο, το SPD θα μπορούσε να παραμεριστεί αυτή τη φορά από μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία της CDU, στην οποία θα συμμετάσχουν οι μικρότεροι Ελεύθεροι Δημοκράτες ή ένας λεγόμενος συνασπισμός «Τζαμάικα», στον οποίο θα συμμετέχουν και οι Πράσινοι. Στην πιο πρόσφατη δημοσκόπηση, από τη Forsa, η CDU/CSU της κας Μέρκελ είχε 38 τοις εκατό των ψήφων, ενώ το SPD ήταν δεύτερο στο 24 τοις εκατό.
Το μήνυμα για την Ευρώπη από τους Πράσινους, οι οποίοι τώρα βρίσκονται στο 7 τοις εκατό, είναι παρόμοιο με του SPD. «Η επένδυση στην κοινωνική και οικολογική μεταμόρφωση της οικονομίας στην Ευρώπη έχει καθυστερήσει», δήλωσε ο συμπρόεδρος του κόμματος Τζεμ Έζντεμιρ, ο οποίος πρόσθεσε ότι οι συζητήσεις για μια πιο ολοκληρωμένη οικονομική και δημοσιονομική πολιτική και ένα ευρωπαϊκό νομισματικό ταμείο ήταν βήματα στη σωστή κατεύθυνση, αλλά πρέπει να πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών συνθηκών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Ωστόσο, ο επικεφαλής του FDP, Κρίστιαν Λίντνερ, δήλωσε ότι οι συζητήσεις για έναν προϋπολογισμό της ευρωζώνης είναι «ενοχλητικές» και ότι δεν πρέπει να υπάρχει κατανομή των βαρών. «Τα συμφέροντα του Παρισιού δεν είναι αυτά του Βερολίνου», δήλωσε ο κ. Λίντνερ στο πρακτορείο ειδήσεων DPA.
Παρ’ όλα, ορισμένοι ανώτεροι αξιωματούχοι της CDU είναι πεπεισμένοι ότι το FDP θα μπορούσε να εξαναγκαστεί να δεχθεί μερικές από τις μεταρρυθμίσεις που θέλει το Παρίσι. «Το FDP είχε την ευκαιρία να γίνει ένα πραγματικά ευρωσκεπτικιστικό κόμμα και αντιστάθηκε στον πειρασμό», δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος από το κόμμα της κας Μέρκελ.
Μετά από κάθε εκλογή, η CDU είναι επίσης πιθανό να διατηρήσει το υπουργείο Οικονομικών, το οποίο θα διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για περαιτέρω ολοκλήρωση.
Ωστόσο, η πραγματική αντίθεση για την περαιτέρω μεταρρύθμιση της ευρωζώνης θα ήταν από τη δεξιά πτέρυγα της ίδιας της CDU. Η καγκελάριος θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίσει το αδελφικό κόμμα της Βαυαρίας του CDU, τη Χριστιανοκοινωνική Ένωση, τα μέλη της οποίας συγκαταλέγονται μεταξύ των ισχυρότερων επικριτών των πανευρωπαϊκών οικονομικών πολιτικών, όπως το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.
Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος θα μπορούσε να διατηρήσει τη θέση του ως υπουργός Οικονομικών μετά τις εκλογές, υποστήριξε ότι θα ήθελε – όπως η κα Μέρκελ – να στηρίξει ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο για να διαδραματίσει ισχυρότερο ρόλο στην πρόληψη των κρίσεων στην περιοχή του ενιαίου νομίσματος.
Ωστόσο, εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομικών απέρριψε την υπόνοια από την εφημερίδα Bild την περασμένη εβδομάδα ότι ένα τέτοιο ταμείο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο για να καταπολεμήσει τις κρίσεις αλλά για να ωθήσει τις αργές οικονομίες και να βοηθήσει τις προσπάθειες στήριξης των περιοχών που επλήγησαν από εθνικές καταστροφές. Αυτό δείχνει ότι ο κ. Σόιμπλε δεν έχει πεισθεί για τα πλεονεκτήματα ενός κοινού προϋπολογισμού και για μια πιο συγκεντρωτική χάραξη οικονομικής πολιτικής.
Πάνω απ ‘όλα, ο κ. Σόιμπλε επιμένει ότι πολλά από τα προβλήματα της Ευρώπης θα μπορούσαν να ανακουφιστούν διατηρώντας τους υπάρχοντες κανόνες παρά δημιουργώντας νέες δομές ή θεσμούς. «Όταν δημιουργούμε κανόνες, πρέπει να τους εφαρμόζουμε», δήλωσε στην ιταλική La Repubblica φέτος.
Εάν οι γερμανοί μπορεί να πεισθούν για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων στην ευρωζώνη, θα μπορούσε να είναι επειδή, όπως ανέφερε αυτή την εβδομάδα η κα Μέρκελ, θα μπορούσαν να κάνουν το μπλοκ «πιο σταθερό» και να δείξουν στον κόσμο ότι θα μπορούσε να «αντιδράσει καλά σε απροσδόκητες καταστάσεις».
Η Καταρίνα Γκναθ, ειδικός για την Ευρώπη στο Bertelsmann Foundation, ερευνητικό ινστιτούτο, δήλωσε: «Στο τέλος της ημέρας υπάρχει μια κατανόηση μεταξύ όλων των κατεστημένων κομμάτων ότι οι άνθρωποι περιμένουν περισσότερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Ακόμα κι αν δεν τους αρέσει, θα πρέπει να υπάρξει κάποια συμφωνία με τη Γαλλία».