Στις 24 Σεπτεμβρίου η Angela Merkel είναι πιθανό να “φτάσει” τον πρώην Καγκελάριο Helmut Kohl κερδίζοντας μια τέταρτη θητεία να γίνει Καγκελάριος της Γερμανίας. Μετά από αυτό, το ερώτημα είναι: ποιο θα είναι το χρώμα που θα έχει ο συνασπισμός της;
Είναι πιθανό μετά τις εκλογές να κυβερνήσει τη Γερμανία με μια τρίτη εκδοχή εταίρων του συνασπισμού – μια αξιοσημείωτη επίδειξη πολιτικού ταλέντου, ενστίκτου και προσαρμοστικότητας σε ένα περιβάλλον εξαιρετικά προκλητικό και ταραχώδες. Τα τελευταία 12 χρόνια από την εκλογή της Merkel για πρώτη φορά το 2015, έχει δει τρεις διαφορετικούς Αμερικανούς προέδρους να έρχονται και να φεύγουν. Είδε αρχηγούς κυβερνήσεων σε όλη την Ευρώπη να ηττούνται και να αντικαθίστανται. Και επιβίωση αρκετών εθνικών και παγκόσμιων κρίσεων.
Ποια είναι η μέθοδος της Merkel; Στην πρώτη της εκλογική νίκη το 2005, η μεγάλη πρόκληση της Merkel ήταν να νικήσει τον τότε Καγκελάριο Gerhard Schroeder. Οι επόμενες δύο νίκες ήρθαν εν τω μέσω παγκόσμιας ύφεσης το 2009 και στη συνέχεια στη διάρκεια της γεωπολιτικής κρίσης το 2013 σε όλη την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Κάποιες από αυτές τις προκλήσεις παραμένουν απειλές τέσσερα χρόνια αργότερα.
Οι άνθρωποι τώρα αποκαλούν τη Merkel “Η Καγκελάριος Teflon”, φαινομενικά ικανή να εκτρέψει και να περιορίσει τα προβλήματα καλύτερα από τους άλλους πολιτικούς φορείς. Το “no drama Angela”” φαίνεται μία κατάλληλη περιγραφή όταν εξετάζεται η αντίδραση της Καγκελαρίου στις “θερμές” εγχώριες συζητήσεις για τους πρόσφυγες, ή η αντιμετώπιση δύσκολων συνομιλητών στην Ευρώπη, στη Ρωσία και στις ΗΠΑ. Ωστόσο αυτά τα χρόνια, έχουμε επίσης δει μία γυναίκα που μπορεί να σταθεί εν τω μέσω αντιπαραθέσεων. “Wir schaffen das” (Μπορούμε να το κάνουμε αυτό), παραμένει το σύνθημά της αναφορικά με τη διαχείριση του ενός εκατ. προσφύγων που έχουν φτάσει στη Γερμανία από την αρχή της μεταναστευτικής κρίσης της Ευρώπης. Έχει θέσει υπόλογο το Ρώσο πρόεδρο Vladimir Putin για την κρίση στην Ουκρανία υποστηρίζοντας τις κυρώσεις έναντι της Ρωσίας. Άλλαξε τη στάση της για την πυρηνική ενέργεια μετά από την καταστροφή το 2011 στη Φουκουσίμα στην Ιαπωνία και παραμένει προσηλωμένη στο ευρωπαϊκό σχέδιο παρά τη λαϊκιστική αντίδραση σε άλλα κράτη-μέλη.
Στις τελευταίες της εκστρατείες, η Merkel έχει αντιμετωπίσει συγκρούσεις με αντίπαλους υποψηφίους κυρίως μεταφέροντας ένα μήνυμα σταθερότητας και ηρεμίας της χώρας. Αυτό απεικονίστηκε σαφώς σε μια τηλεμαχία με τον ηγέτη του SPD, Martin Schulz. Η Καγκελάριος θέλει να προβάλει την ικανότητά της ως crisis manager αν όχι ως οραματίστρια. Το σύνθημα της εκστρατείας της, Fur ein Deutschland, in dem wir gut und gerne leben, μεταφράζεται ως “για μια Γερμανία στην οποία μπορούμε να ζήσουμε καλά και ευχάριστα”- λέγοντας ουσιαστικά, “είμαστε σε καλή κατάσταση επομένως μείνετε μαζί μου όσο προχωράμε”.
Η Merkel δίνει έμφαση στην πρόοδο έναντι της διακήρυξης για την καταμέτρηση της προόδου –είτε αφορά επιθετικούς ομολόγους της όπως ο Τούρκος πρόεδρος Erdogan για την προσφυγική κρίση ή ο Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump για το θέμα των εμπορικών πλεονασμάτων ή των αμυντικών προϋπολογισμών.
Οι εκλογές αφορούν κυρίως ελπίδες για το μέλλον, καθώς και τις αντιλήψεις του παρελθόντος. Έχουν επίσης να κάνουν με την εμπιστοσύνη –μια εύθραυστη αξία στην σημερινή πολιτική αρένα. Είναι η εμπιστοσύνη αυτό που χρησιμοποιεί η Merkel ως το νόμισμά της να προσπαθήσει να κερδίσει την τέταρτη και προφανώς την τελευταία της θητεία.
Εάν πετύχει, τι μπορεί και πρέπει να περιμένουμε από την τέταρτη θητεία της Γερμανίδας Καγκελαρίου; Ενώ οι παράμετροι της πολιτικής Merkel θα πλαισιωθούν από τον συνασπισμό του οποίου θα ηγηθεί, είναι απίθανο ότι θα αλλάξει το προσωπικό της στυλ διακυβέρνησης. Το δικό της είναι ένα στυλ ηγεσίας που φαίνεται να ταιριάζει καλά με τη γερμανική διάθεση μέχρι τώρα. Μείνετε ψύχραιμοι και συνεχίστε με αυτή την Καγκελάριο. Ένας από τους προκατόχους της, ο Konrad Adenauer, κάποτε έλαβε την απόλυτη πλειοψηφία με ένα παρόμοιο σύνθημα, “Όχι πειράματα”.
Μερικά από τα προβλήματα και τις προκλήσεις που έχει αντιμετωπίσει η Merkel τα προηγούμενα χρόνια, δεν θα αλλάξουν. Τα προσφυγικά ζητήματα εντός της Γερμανίας θα παραμείνουν αμφιλεγόμενα και θα παραμείνουν τέτοια για γενεές. Αυτό σημαίνει ότι η πολιτική αντιπαλότητα που ενσωματώνεται σήμερα στα δεξιά και αριστερά άκρα, θα παραμείνει μέρος του πολιτικού τοπίου της Γερμανίας.
Επικρατεί επίσης ανησυχία που γίνεται αισθητή στη Γερμανία για τη βιωσιμότητα της τωρινής ισχυρής οικονομίας. Οι προκλήσεις που υπάρχουν από την ψηφιακή επανάσταση, είναι όλο και πιο κοντά, με σημαντικούς κοινωνικούς ανασχηματισμούς να προβλέπονται εν όψει. Η Merkel γνωρίζει πως η Γερμανία είναι ισχυρή τώρα στην παγκόσμια οικονομία. το ερώτημα είναι πώς να διατηρήσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Ο αγώνας να κρατηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση ενωμένη ανάμεσα στις φυγόκεντρες δυνάμεις της λαϊκιστικής πολιτικής σε πολλές γειτονικές χώρες, και η επίδραση του Brexit, θα συνεχιστούν. Η επιτυχία αυτών των προσπαθειών θα εξαρτηθεί από την υγεία και τη συνέργεια των γαλλό-γερμανικών σχέσεων. Η διατήρηση της συνοχής και της αποτελεσματικότητας, εξαρτάται από τον προσδιορισμό των στόχων της από κοινού δέσμευσης στην έννοια των εθνικών συμφερόντων, καθώς και από την επιβεβαίωση της αξίας των κοινών προσπαθειών για την αντιμετώπιση των απειλών και των κρίσεων. Για λόγους που αντικατοπτρίζουν μια σειρά από τάσεις στην Ευρώπη, πιθανότατα θα πέσει στην Γερμανία να ηγηθεί της προσπάθειας να διατηρήσει αυτόν τον σκοπό στα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, μια συνεχής πρόκληση για τη Γερμανία θα είναι η ικανότητα εξισορρόπησης των φωνών για άσκηση ηγετικής εξουσίας εντός του μεγαλύτερου ευρωπαϊκού πλαισίου, ενάντια σε κάποια αντίσταση σε αυτό.
Αλλά θα εξαρτηθεί επίσης από την ικανότητα της Καγκελαρίου να ασκήσει εξουσία, όχι μόνο στην Γερμανία, αλλά δίνοντας έμφαση στο ότι το μέλλον είναι από κοινού σε ευρωπαϊκά χέρια. “Πρέπει να καταλάβουμε ότι εμείς οι Ευρωπαίοι πρέπει να παλέψουμε για το μέλλον και τη μοίρα μας”, απηχώντας τις δηλώσεις της Καγκελαρίου στους Γερμανούς και στους Ευρωπαίους μετά από τη σύνοδο της G7 το 2017. Η ενασχόληση με τις διατλαντικές επιπτώσεις αυτής της διακήρυξης, και ιδίως με την προεδρία του Donald Trump, θα απαιτήσει όλα τα προσόντα της Merkel για τη διαχείριση τόσο των αντιπαραθέσεων όσο και του συμβιβασμού. Το ίδιο θα ισχύει και για τις σχέσεις με τη Ρωσία υπό το καθεστώς του Vladimir Putin. Και οι δύο αυτές πραγματικότητες θα εμφανιστούν στη διάρκεια της πιθανής τέταρτης θητείας της. αλλά το κεντρικό ερώτημα παραμένει: μπορούν οι Ευρωπαίοι να συμφωνήσουν στο πώς θα διαμορφώσουν ένα κοινό μέλλον;
Η μέθοδος της Merkel έχει δοκιμαστεί στα προηγούμενα 12 χρόνια. Της έχουν φέρει την εκλογή τρεις φορές, και υπάρχουν πειστικοί λόγοι για να περιμένει άλλη μία νίκη στις 24 Σεπτεμβρίου. Αλλά την επόμενη ημέρα θα ξεκινήσει άλλη μία δοκιμασία αυτής της μεθόδου –και δεν θα είναι λιγότερο δύσκολο από οποιοδήποτε σημείο των προηγούμενων 12 ετών. Αν θα είναι το ίδιο επιτυχημένη, είναι στην ατομική κρίση του καθενός.