Η νίκη της Άνγκελα Μέρκελ στις εκλογές της Κυριακής της εξασφαλίζει μια τέταρτη θητεία ως καγκελάριος της Γερμανίας και πρέπει να θεωρηθεί ως ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα – αυτό που λίγοι θα είχαν προβλέψει το 2015, όταν η δημοτικότητά της υποχώρησε κατά τη διάρκεια της χειρότερης προσφυγικής κρίση.
Η ανθεκτικότητα της Μέρκελ, βασισμένη σε ένα προσεκτικό μίγμα αρχών και ρεαλισμού, αξίζει να γιορταστεί.
Αναμφίβολα, αυτή η επιτυχία είναι αλλοιωμένη και το μέλλον της γερμανικής πολιτικής κάπως θολό, με την ισχύ της στήριξης του ακροδεξιού, αντι-μεταναστευτικού κόμματος της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD). Ωστόσο, η αντιμετώπιση αυτού του νεοφερμένου στο εθνικό κοινοβούλιο είναι απίθανο να αποδειχθεί η πιο δύσκολη πρόκληση για τη Μέρκελ. Ο σχηματισμός και η διαχείριση ενός νέου είδους κυβερνητικού συνασπισμού θα είναι μια μεγαλύτερη δοκιμασία για τις ικανότητες της Μέρκελ.
Το μπλοκ Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης και Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης της Μέρκελ κέρδισε το 33% των ψήφων, από 41,5% το 2013. Οι Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι ήταν σε συμμαχία με το CDU/CSU, χτυπήθηκαν επίσης. Το μερίδιό τους έπεσε σε μόλις 20,5% – και, τραυματισμένοι από την εμπειρία, έχουν πει ότι τώρα θα κινηθούν στην αντιπολίτευση. Το 12,6% του AfD το έφερε στην τρίτη θέση, υποχρεώνοντας τη Μέρκελ να αναζητήσει νέο συνασπισμό με τους κεντροδεξιούς Ελεύθερους Δημοκράτες, στο 10,7% και τους κεντροαριστερούς Πράσινους, στο 8,9%. Η διαμόρφωση μιας κυβέρνησης μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες ή και μήνες.
Η υποστήριξη για το AfD μπορεί να ερμηνευτεί καλύτερα ως ψήφος διαμαρτυρίας. Το κόμμα κατόρθωσε να προσελκύσει έναν απείθαρχο συνδυασμό νεοφώτιστων ψηφοφόρων, συντηρητικών που εγκατέλειψαν το CDU/CSU και ψηφοφόρους από τα ανατολικά κρατίδια σε οικονομική πίεση. Περίπου το ένα έκτο των υποστηρικτών του κόμματος προήλθε από στήριξη σε αριστερά κόμματα στο παρελθόν. Ιδεολογικά, είναι διαιρεμένοι και οι διαχωρισμοί διευρύνθηκαν τη στιγμή της επιτυχίας τους. Ένας πολιτικός με τη δεξιοτεχνία της Μέρκελ θα πρέπει να είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί αυτήν την αδυναμία.
Η ένωση του νέου συνασπισμού της θα είναι πιθανόν δυσκολότερη. Η οικονομία της Γερμανίας ευδοκιμεί: Η ανεργία μειώθηκε στο 3,7% από πάνω από 11% το 2005, η ανάπτυξη είναι υγιής και ο προϋπολογισμός της κυβέρνησης είναι πλεονασματικός. Αυτός ήταν ο πυρήνας του επιχειρήματος της Μέρκελ προς το εκλογικό σώμα. Ωστόσο, οι αμελημένοι τομείς απαιτούν προσοχή, από την ανεπαρκή ψηφιακή υποδομή έως την έλλειψη ανταγωνισμού στις υπηρεσίες. Η συγκέντρωση υποστήριξης από τα κόμματα για προγράμματα για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων δεν θα είναι εύκολη.
Ο ρόλος της Γερμανίας ως ηγέτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση. Η νομισματική ένωση παραμένει ελλιπής και θα χρειαστεί στενότερη συνεργασία στη δημοσιονομική πολιτική για τη διασφάλιση μακροπρόθεσμης σταθερότητας. Οι Ελεύθεροι Δημοκράτες ειδικότερα είναι σκεπτικοί για την περαιτέρω ολοκλήρωση και θέλουν μια λιγότερο συγκεντρωτική ΕΕ. Χωρίς τη στήριξη των Σοσιαλδημοκρατών, θα είναι πιο δύσκολο για τη Μέρκελ να στηρίξει το επιχείρημα για τις μεγαλύτερες δημοσιονομικές μεταφορές που θα απαιτήσει μια επιτυχημένη ένωση.
Αναμφίβολα, η προοπτική μιας τέταρτης θητείας για τη Μέρκελ είναι καλή είδηση. Και το μειονέκτημα που παρουσιάζει το AfD, αν και απογοητευτικό, είναι μικρότερο απ’ ότι παρουσιάζεται. Το κόμμα εξακολουθεί να είναι περιθωριακό: δεν έχει άλλη υποστήριξη πέρα από τα σκληροπυρηνικά εθνικιστικά κόμματα σε άλλα μέρη της Ευρώπης και, με τη σωστή διαχείριση, δε θα επηρεάσει την πολιτική. Η πραγματική δοκιμασία της Μέρκελ τα επόμενα χρόνια θα είναι να διαμορφώσει και να καθοδηγήσει έναν νέο συνασπισμό για να αντιμετωπίσει τις επείγουσες απαιτήσεις της Γερμανίας και ιδιαίτερα της Ευρώπης.