Ο σωστός ρόλος του κράτους στην οικονομία είναι, κατ ‘ανάγκη, διαφορετικός για διαφορετικές βιομηχανίες, έθνη και εποχές. Η επίτευξη του σωστού είναι θέμα εμπειρίας, όχι ιδεολογίας.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ανιστόρητη και άκαμπτη καχυποψία έναντι των αγορών που ορίζει το Εργατικό Κόμμα του Τζέρεμι Κόρμπιν – και είναι αναμφισβήτητα το κόμμα του τώρα – είναι επικίνδυνη και γιατί η ομιλία για την υπεράσπιση των αγορών από τον Φίλιπ Χάμοντ, υπουργού Οικονομικών, στη συνεδρίαση του συντηρητικού κόμματος είναι ευπρόσδεκτη.
Η απομάκρυνση από τον κρατικό έλεγχο της βιομηχανίας στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά την πρωθυπουργία της Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν άνιση και κατά καιρούς οδυνηρή. Η ισορροπία, ωστόσο, ήταν από την πλευρά της ευημερίας και της ανάπτυξης. Ο κ. Κόρμπιν θέλει να αντιστρέψει την πορεία του και χρησιμοποιεί μια σειρά από επιχειρήματα για την Ευρώπη, τη χρηματοπιστωτική κρίση και τις αποτυχημένες ιδιωτικοποιήσεις για να δικαιολογήσει τον αυξημένο κρατικό έλεγχο. Μετά από μια ταραχώδη δεκαετία, τα κακά επιχειρήματά του είναι αρκετά πειστικά για να κάνουν κακό.
Αξίζει εύσημα ο κ. Χάμμοντ, λοιπόν, που απάντησε σε αυτά. Ναι, ορισμένες από τις ιδιωτικοποιήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου, κυρίως στο νερό, απέτυχαν. Άλλες, όπως ο σιδηρόδρομος και ο ηλεκτρισμός, πέτυχαν ευρέως. Επιπλέον, η επιλογή δεν είναι δυαδική: η βελτίωση της ρύθμισης των ιδιωτικών επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας, και όχι η εθνικοποίηση, θα πρέπει να είναι η πρώτη επιλογή λύσης. Στην ομιλία εντοπίστηκαν επίσης σωστά τα κρίσιμα προβλήματα που αντιμετωπίζει η βρετανική οικονομία, κυρίως η έλλειψη αύξησης της παραγωγικότητας και η στασιμότητα των μισθών. Είναι όμως κρίμα που το όραμα των Συντηρητικών για την οικονομία της Μεγάλης Βρετανίας μετά το Brexit εξακολουθεί να είναι τόσο ελλιπές σε λεπτομέρειες – και σε θάρρος.
Οι επενδύσεις στην υποδομή και την εκπαίδευση, τις οποίες υποστηρίζει η ομιλία, θαυμάζονται καθολικά και θα αποτελέσουν μέρος της λύσης για την παραγωγικότητα. Αλλά οι λεπτομέρειες είναι σημαντικές, και αυτές είναι μακροπρόθεσμες λύσεις σε κάθε περίπτωση. Υπάρχουν πιο στοχοποιημένες και ταχύτερες δράσεις που μπορεί να λάβει η κυβέρνηση, εάν έχει την ελαστικότητα. Ο φορολογικός κώδικας του Ηνωμένου Βασιλείου χρειάζεται απλούστευση. Είναι μεροληπτικός για την αυτοαπασχόληση, για παράδειγμα, και τα τέλη χαρτοσήμου με βάση τις συναλλαγές φράζουν την αγορά ακινήτων. Η μετάβαση σε ένα ευέλικτο σύστημα μετανάστευσης και η απόρριψη της μυωπικής επιμονής των Συντηρητικών σε αυστηρούς στόχους θα καταστήσουν τις εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου πιο ανταγωνιστικές.
Ένα μέρος της ομιλίας ήταν ανεπιθύμητο. Ανακοίνωσε εκτεταμένη χρηματοδότηση για το πρόγραμμα δανείων «Help to Buy», το οποίο επιχορηγεί την αγορά νέων κατοικιών. Το Ηνωμένο Βασίλειο πάσχει από έλλειψη στέγης και αντίστοιχα μη προσβάσιμες τιμές κατοικιών. Η επίλυση του προβλήματος με πρόσθετη χρηματοδότηση – ακόμη και όταν περιορίζεται σε νέες κατασκευές – μπορεί να ενθαρρύνει την κατασκευή σε ορισμένα περιθώρια, αλλά και να οδηγήσει σε περαιτέρω άνοδο των τιμών. Από τη στιγμή που ξεκίνησε το πρόγραμμα το 2013, εξακολουθεί να υπάρχει διαφορά μεταξύ του ρυθμού δημιουργίας νοικοκυριών και των τιμών οικιστικής δόμησης. Οι λόγοι των τιμών στα εισοδήματα και τα έσοδα στα μέσα εισοδήματα έχουν επιδεινωθεί. Οι Συντηρητικοί πρέπει να έχουν το θάρρος να επιτεθούν στο άκρως περιοριστικό καθεστώς πολεοδομίας του Ηνωμένου Βασιλείου και να διευκολύνουν τις τοπικές αρχές να διεξάγουν δημοπρασίες για αχρησιμοποίητα οικόπεδα, προκειμένου να ανακουφιστεί η στεγαστική κρίση.
Οι πιο λογικές τιμές κατοικιών θα βοηθήσουν επίσης την παραγωγικότητα, κατευθύνοντας τα κεφάλαια σε καλύτερη χρήση και διευκολύνοντας τους ανθρώπους να ζήσουν όπου οι δεξιότητές τους μπορούν καλύτερα να τεθούν σε λειτουργία.
Το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει την πιο πολύπλοκη πρόκληση της μεταπολεμικής περιόδου: την έξοδο από την ΕΕ. Ο κ. Χάμοντ αναγνώρισε ότι η ψηφοφορία του Brexit έχει περιορίσει τις επενδύσεις. Αυτό θα επιβαρύνει το οικονομικό κόστος. Οι ασταθείς ελεύθερες αγορές θα καταστήσουν τις δαπάνες αυτές πιο δύσκολες. Ωστόσο, ο εναγκαλισμός των ελεύθερων αγορών απαιτεί πολιτική βούληση. Η κυβέρνηση χρειάζεται ένα σαφές σχέδιο για να τα βάλει με εδραιωμένα συμφέροντα εντός της Βρετανίας, εάν η χώρα πρόκειται να αναπτυχθεί παγκοσμίως.