Η μοιραία ομιλία του ισπανού βασιλιά Φελίπε του έκτου αυτή την εβδομάδα άνοιξε τον δρόμο για παρέμβαση που θα συντρίψει την καταλανική εξέγερση με όλα τα απαραίτητα μέσα, με την πλήρη υποστήριξη μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει χάσει την ηθική της πυξίδα.
Ο ηγέτης των ανταρτών Κάρλες Πουτζδεμόν δήλωσε ότι ο βασιλιάς Φελίπε «έριξε νέφτι στη φωτιά» με την ομιλία του την Τρίτη το βράδυ. Η απάντηση των καταλανών είναι τραγικά προβλέψιμη. Το κοινοβούλιο θα δηλώσει μονομερή ανεξαρτησία από την Ισπανία τη Δευτέρα, εκτός αν η Καθολική Εκκλησία μπορεί να μεσολαβήσει για έναν συμβιβασμό της ενδεκάτης ώρας.
Όπως έχουν τα πράγματα, οι καταλανοί ξεκινούν μια πορεία που θα οδηγήσει στην απέλασή τους από το ευρώ και στο κλείσιμο των οικονομικών τους συνόρων, γιατί αυτό το έχει ορκιστεί η ισπανική κυβέρνηση – αυτό που ενέκρινε η ΕΕ, πιστεύοντας ότι η μπλόφα δεν θα αποκαλυπτόταν ποτέ.
Η Ιησουϊτική περιπτωσιολογία της Κομισιόν είναι αποκαλυπτική. Το 2000 οι Βρυξέλλες επέβαλαν κυρώσεις κατά της Αυστρίας απλά επειδή δέχτηκε στον κυβερνών συνασπισμό το δεξιό κόμμα της Ελευθερίας.
Το κόμμα δεν είχε παραβιάσει νόμους. Είχε νόμιμα εκλεγεί. Το θέμα ήταν μια εσωτερική αυστριακή υπόθεση. Ήταν σαφές σε πολλούς που κάλυπταν το επεισόδιο ότι ένα μεγάλο μέρος του πνεύματος εναντίον του κόμματος της Ελευθερίας προήλθε από την ευρωσκεπτικιστική του θέση.
Έχουμε δει ένα μοτίβο ασυμμετρίας στον τρόπο που οι Βρυξέλλες εισβάλλουν στις εσωτερικές υποθέσεις των κρατών μελών. Έχουν απειλήσει επανειλημμένα τις ευρωσκεπτικιστικές κυβερνήσεις της Πολωνίας και της Ουγγαρίας για το κράτος δικαίου. «Το διπλό πρότυπο της Κομισιόν βγάζει μάτι», δήλωσε ο πολωνός ευρωβουλευτής Ρίζαρντ Λεγκούτκο.
Ο κ. Φρανς Τίμερμανς, αντιπρόεδρος της Κομισιόν, υποστήριξε την αποστολή της Guardia Civil στην Καταλονία για να εισβάλει σε εκλογικά κέντρα και να εμποδίσει τους πολίτες που προσπαθούσαν να ψηφίσουν – σωστά ή λανθασμένα, αλλά σε μεγάλο βαθμό καλή τη πίστει. «Κανένας από μας δε θέλει να δει τη βία στις κοινωνίες μας, αλλά είναι καθήκον οποιασδήποτε κυβέρνησης να υποστηρίξει το νόμο και αυτό μερικές φορές απαιτεί την αναλογική χρήση βίας», δήλωσε.
Αυτό το σχόλιο είναι ορβελικό. Οι ενέργειες δεν ήταν προφανώς αναλογικές. Δεν χρειαζόταν καμία δύναμη. Η βία παραβιάζει τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, αλλά, όπως πάντα φοβόμουν, η ΕΕ χρησιμοποιεί τον Χάρτη á la carte: μόνο όταν εξυπηρετεί τα συμφέροντα του Ευρωπαϊκού Σχεδίου.
Οι αρχές και τα μέσα ενημέρωσης της Ισπανίας μιλούν για την κρίση σαν να ήταν κυρίως οικονομική καταστροφή για την Καταλονία, η οποία θα μπορούσε να απομονωθεί. Πολλή μελάνη έχει χυθεί σε μια έκθεση της Credit Suisse που προειδοποιεί για 20% συντριβή στην παραγωγή – για τους καταλανούς. Ο υπουργός Οικονομικών Λουίς ντε Γκίντος αναφέρει ότι το αποσχισθέν κράτος θα υποστεί «βίαιη πτώση», κατάρρευση του ΑΕΠ από 25% ως 30% και υποτίμηση έως και 50%. Η Ισπανία θα ήταν μια χαρά.
Στο βαθμό που οι ηγετικές ελίτ της Ισπανίας πιστεύουν αυτό το παραμύθι, είναι λιγότερο πιθανό να αποτραπούν από καταστροφικό λάθος. Ο πρώην αντιπρόεδρος Αλφόνσο Γκέρα (Σοσιαλιστής) καλεί ήδη τον στρατό να καταστείλει το πραξικόπημα της Καταλονίας.
Οι αγορές αγωνίζονται να περιηγηθούν σε αυτές τις περιπλοκές. Οι επενδυτές εγκαταλείπουν το χρέος της Καταλονίας, ανεβάζοντας τις αποδόσεις των χρεογράφων του 2018 στο τριπλάσιο από τα τέλη Ιουνίου στο 2,6%, αλλά οι αποδόσεις σε ισοδύναμα ισπανικά ομόλογα έχουν μετακινηθεί ελάχιστα.
Ο δείκτης μετοχών IBEX υποχώρησε 2,4% την Τετάρτη με τη χειρότερη πτώση μετά το Brexit. Ωστόσο, μεγάλο μέρος των ζημιών προκλήθηκε για τις καταλανικές τράπεζες Sabadell και Caixabank, λόγω φόβων ότι θα μπορούσαν να χάσουν την πρόσβαση στη ρευστότητα της ΕΚΤ. Η Oryzon Genomic σημείωσε άνοδο 27% μετά την ανακοίνωση ότι θα μεταφερθεί από τη Βαρκελώνη στη Μαδρίτη.
Όλα αυτά παίζουν στην ανακουφιστική αφήγηση ότι οι οικονομικοί κίνδυνοι περιορίζονται σε μεγάλο βαθμό στους αντάρτες. Αυτό είναι αυτονόητα παράλογο. Η Καταλονία καλύπτει ένα πέμπτο του ισπανικού ΑΕΠ. Είναι ένας κόμβος δυναμισμού με κατά κεφαλήν εισόδημα υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Είναι δομικός καθαρός συνεισφέρων στο ισπανικό ταμείο, αν και τα οικονομικά της είναι χάλια.
Αν βρισκόταν σε καραντίνα και κατέληγε σε «βίαιη πτώση», η Ισπανία θα έπεφτε προς την πτώχευση. Ο λόγος του δημοσίου χρέους θα μεταπηδήσει αμέσως στο 120% του ΑΕΠ. Η οικονομία θα καταρρεύσει σε μια παν-Ιβηρική κατάθλιψη. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού θα μεταπηδήσει σε διψήφια επίπεδα. Οι ισπανικές τράπεζες που κατέχουν 215 δισεκατομμύρια ισπανικού δημόσιου χρέους θα βυθιστούν λόγω του γνωστού φαύλου κύκλου.
Θα ήταν αδύνατο για την ΕΚΤ να υποστηρίξει το σύστημα μόνο μέσω QE. Ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί μια ισπανική χρεοκοπία θα ήταν να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός διάσωσης (OMT), αλλά αυτό θα συνεπαγόταν σκληρούς όρους και ψηφοφορία στη γερμανική Ομοσπονδιακή Βουλή. Μέχρι τότε, μια νέα κρίση στην ευρωζώνη θα είχε ξεσπάσει.
Όλοι παρακολουθούμε τώρα με τρόμο, καθώς τα γεγονότα ξεδιπλώνονται. Μία από τις συνταγματικές λειτουργίες της ισπανικής μοναρχίας είναι να ενεργεί ως εθνικός διαιτητής. Ο βασιλιάς Φελίπε, αντίθετα, ανέδειξε τον εαυτό του ως πρωταθλητής των σκληροπυρηνικών, καταγγέλλοντας τους ηγέτες των Καταλανών ως πραξικοπηματίες, ενόχους «απαράδεκτης απιστίας», «εντελώς πέρα από τα όρια του νόμου και της δημοκρατίας».
Η δήμαρχος της Βαρκελώνης Ίντα Κολάου, η οποία αντιτίθεται στην απόσχιση, δήλωσε ότι η ομιλία ήταν «ανεύθυνη και ανάξια ενός αρχηγού κράτους», δεν έδωσε λύση, δεν αναφέρθηκε στους τραυματίες και δε ζητήθηκε διάλογος.
Επιφανειακά, ο βασιλιάς Φελίπ έχει φυσικά δίκιο να δηλώνει ότι είναι καθήκον του κράτους να υποστηρίζει τη «συνταγματική τάξη» και να προστατεύει τα δικαιώματα των νομοταγών καταλανών που παρασύρονται ενάντια στη θέλησή τους σε μια απελπιστική περιπέτεια.
Το πρόβλημα με αυτή τη ρητορική – και υπήρξε μια συντονισμένη απόπειρα στη Μαδρίτη για να περιπαίξει την ψηφοφορία της περασμένης Κυριακής ως «φάρσα», ένα μη-γεγονός – είναι ότι αγνοεί εσκεμμένα την ηφαιστειακή δύναμη του καταλανικού αισθήματος.
Θα πρέπει να είναι προφανές ότι τα ζητήματα έχουν προχωρήσει πέρα από τη «φάρσα». Είτε κατηγορείτε τους ισχυρογνώμονες ηγέτες των καταλανών είτε την εκστρατεία ανταρτοπόλεμου από το Λαϊκό Κόμμα της Ισπανίας για να ανατρέψει τον αποκεντρωτικό διακανονισμό της Καταλονίας, το γεγονός είναι ότι 2.260.000 καταλανοί ψήφισαν (και πολλοί περισσότεροι δοκίμασαν), με 90% στήριξη απόσχισης.
Η έκρηξη του εθνικού αισθήματος είναι ένα πολιτικό γεγονός. Η κοινή λογική θα έδειχνε ότι είναι πλέον καιρός για ένα νόμιμο δημοψήφισμα όπως στη Σκωτία ή μια διαπραγμάτευση συμφωνίας όμοια με τη βασκική αυτονομία με πλήρη φορολογική εξουσία.
Ναι, οι ηγέτες των καταλανών παραβιάζουν το ισπανικό σύνταγμα, αλλά τα στοιχειώδη ζητήματα της εθνικής ταυτότητας είναι πάντα πολιτικά.
Σε κάποιο σημείο γίνεται διαφυγή το να γυρίζουμε στον νομικισμό. Τα δικαστήρια και τα συντάγματα είναι από τη φύση τους τα εργαλεία του status quo και τα συντάγματα μπορούν να αλλάξουν.
Η καταστολή του 2017 έχει αρχίσει. Η αστυνομία Mossos d’Esquadra της Καταλονίας κατηγορείται ήδη με ανταρσία.
Η Μαδρίτη ετοιμάζεται να ξεκινήσει άμεση κυριαρχία και εκστρατεία καταναγκασμού. Οι Βρυξέλλες έδωσαν το πράσινο φως και είναι απόλυτοι συνεργοί. Καλώς ήλθατε στο γενναίο νέο κόσμο της Ευρώπης.