Η ισπανική κυβέρνηση αποφάσισε να ανακαλέσει εξουσίες από την καταλανική περιοχή. Από νομική άποψη, είχε ελάχιστες επιλογές.
Ωστόσο, η επιδιόρθωση της συνθήκης που στηρίζει το ισπανικό έθνος θα χρειαστεί πολύ περισσότερα από αυτό. Καθώς και οι δύο πλευρές στρέφονται προς τα άκρα, η επίδραση μιας μετριοπαθούς φωνής στην ισπανική πολιτική απουσιάζει και χρειάζεται επειγόντως.
Το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου για την ανεξαρτησία που συγκλήθηκε από τον Πρωθυπουργό της Καταλονίας Κάρλες Πουτζδεμόν, αμφισβήτησε το ισπανικό σύνταγμα, ήταν παράνομο σύμφωνα με το ισπανικό δίκαιο και αποτέλεσε άμεσο αίτιο για την τραγική κατάσταση στην οποία βρίσκεται τώρα η Καταλονία. Από εκείνη την ημέρα, οι καταλανοί υπέρ της ανεξαρτησίας έχουν επανέλθει στους δρόμους – τέτοιες διαδηλώσεις ήταν τακτικές για αρκετά χρόνια.
Ενώ το δημοψήφισμα ήταν ο καταλύτης, η πιο εντυπωσιακή στιγμή της τρέχουσας κρίσης έλαβε χώρα μια εβδομάδα αργότερα, όταν οι καταλανοί κατά της ανεξαρτησίας, όπως και πολλοί ισπανοί σε ολόκληρη τη χώρα, βγήκαν στους δρόμους σε τεράστιους αριθμούς. Οι καταλανοί που είναι εχθρικοί απέναντι στον κ. Πουτζδεμόν είχαν μείνει γενικά σιωπηλοί μέχρι τότε. Αλλά εκείνη την ημέρα βρήκαν τελικά το θάρρος να μιλήσουν. Χρόνια ανοχής και διαχείρισης των αιτημάτων για την ανεξαρτησία της Καταλονίας έδωσε τη θέση της σε κάτι πιο ασυμβίβαστο σε όλη την Ισπανία. Η δημόσια υπομονή – καθώς και η υπομονή όλων των κυρίαρχων κομμάτων – τελείωσε.
Αντιμέτωπη με αυτή τη νέα εξέλιξη, θα ήταν πάντα δύσκολο για την ισπανική κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι να μην υιοθετήσει μια ισχυρή και σκληρή προσέγγιση. Το περιθώριο ελιγμών του κ. Ραχόι περιορίζεται περαιτέρω από την αδυναμία του στο δικό του κόμμα, το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα. Η πιο συντηρητική φατρία του κόμματος έχει διαμαρτυρηθεί εδώ και χρόνια για αυτό που ονομάζουν την προσέγγιση «laissez faire» του κ. Ραχόι προς την Καταλονία, η οποία κατά καιρούς ισχυρίζονται ότι πλησιάζει την αμέλεια. Τώρα νιώθουν δικαίωση. Εάν ο κ. Ραχόι κάνει κάποιες παραχωρήσεις προς τον καταλανικό διαχωρισμό, το κόμμα του θα μπορούσε εύκολα να διαλυθεί.
Το παράδοξο είναι ότι οι επιδείξεις δύναμης τόσο από την καταλανική όσο και από την ισπανική κυβέρνηση κρύβουν τις θέσεις αδυναμίας τους. Ενώ η περιφερειακή κυβέρνηση στη Βαρκελώνη προσπαθεί να δείξει τη δύναμή της κινητοποιώντας διαδηλωτές στους δρόμους, αισθάνεται ότι απειλείται από τις πολλές εταιρείες που εγκαταλείπουν την Καταλονία και την εμφάνιση βαθιών εσωτερικών διαιρέσεων μεταξύ σκληρών και ρεαλιστικών αυτονομιστών στο πλαίσιο του καταλανικού συνασπισμού.
Όσον αφορά την αντίδραση της Μαδρίτης, η αυστηρή νομικιστική αντίδραση δεν μπορεί να κρύψει το γεγονός ότι μετά την ψηφοφορία, ενώ η Ισπανία αντιμετωπίζει την πιο ανησυχητική συνταγματική κρίση της δημοκρατίας της, ο κ. Ραχόι δεν τόλμησε να επισκεφτεί μία φορά την Καταλονία. Έστειλε την αστυνομία και τις δυνάμεις ασφαλείας και στη συνέχεια απέσυρε τις νόμιμες εξουσίες χωρίς να έχει το θάρρος να εμφανιστεί εκεί.
Είναι προφανές ότι η λύση αυτής της κρίσης απαιτεί κάτι περισσότερο από μια σκληρή προσέγγιση απέναντι στους διοργανωτές του παράνομου δημοψηφίσματος – ο κ. Ραχόι θα πρέπει επίσης να ανοίξει ένα συναισθηματικό περιθώριο για να ξεκινήσει την οικοδόμηση γεφυρών με την ευρύτερη καταλανική κοινωνία και με τις λιγότερο ακραίες δυνάμεις ανεξαρτησίας. Ωστόσο, κανείς δεν ζητά μια τέτοια διπλή, «σκληρή και τρυφερή» προσέγγιση. Ο μονάρχης θα πρέπει να είναι ο φυσικός συντονιστής σε αυτές τις συνθήκες, αλλά ο βασιλιάς Φελίπε VI (άδικα ή μη) θεωρείται από πολλούς καταλανούς ως υποστηρικτής της εθνικής κυβέρνησης. Επομένως, στερείται οποιασδήποτε σημαντικής συγκρατητικής επιρροής και από τις δύο πλευρές.
Η άλλη φυσική δύναμη μετριοπάθειας είναι οι Ciudadanos, ένα αυτοπροσδιοριζόμενο φιλελεύθερο κόμμα και ένας πολιτικός σύμμαχος της κυβέρνησης. Ωστόσο, οι Ciudadanos προήλθαν ακριβώς από την Καταλονία, υπερασπιζόμενοι την ενότητα της Καταλονίας και της Ισπανίας. Αντί να κινείται με λογική, αυτό το κεντρώο κόμμα οδηγείται από θυμό. Ως αποτέλεσμα, οι ηγέτες του έχουν μια ακόμα πιο ανυποχώρητη θέση όσον αφορά την ανεξαρτησία της Καταλανίας απ ‘ό, τι το συντηρητικό κόμμα, γεγονός που μειώνει περαιτέρω τις μετριοπαθείς πιέσεις στον κ. Ραχόι.
Η ισπανική κυβέρνηση ζήτησε να διεξαχθούν περιφερειακές εκλογές στην Καταλονία εντός έξι μηνών, οπότε υπάρχουν λίγα σημάδια ότι η τρέχουσα έλλειψη μετριοπάθειας θα βελτιωθεί σύντομα. Όλα τα πολιτικά κόμματα (εθνικιστές της Καταλονίας και ισπανικά) θα επικεντρωθούν στην ικανοποίηση των δικών τους εκλογικών περιφερειών, καθώς και στην περαιτέρω πολωτική πολιτική συζήτηση.
Ανησυχητικά, οι περισσότεροι ανεξάρτητοι πολιτικοί, όπως οι πρώην υπουργοί και πρωθυπουργοί, δεν τολμούν να υποστηρίξουν μια πιο μετριοπαθή προσέγγιση: σε μια κοινωνία τόσο πολιτικά κλειστή όσο η Ισπανία, θα παρουσιάζονται ως προδότες ή σαμποτέρ (η αντήχηση της γλώσσας της Βρετανίας του Brexit είναι εντυπωσιακή).
Υπάρχουν όμως μετριοπαθείς σε κάθε κόμμα που είναι ιδιαιτέρως ανήσυχοι για την κατεύθυνση αυτής της συζήτησης. Οι αξιόλογες πολιτικές προσωπικότητες από διαφορετικά κόμματα χρειάζονται το θάρρος να μετατρέψουν τις ιδιωτικές τους αμφιβολίες σε δημόσια υπεράσπιση και να συντονίσουν και να προωθήσουν μια νέα προσέγγιση. Κάθε μέρα που περνάει, η ισπανική κυβέρνηση βρίσκεται πιο μακριά από μια λύση στην καταλανική κρίση. Η απάντηση δεν έγκειται σε μέτρα που βασίζονται στην τεστοστερόνη, ακόμη και αν δικαιολογούνται από το νόμο. Η απάντηση έγκειται στο να συνειδητοποιήσουμε ότι στην μετριοπάθεια βρίσκεται η αληθινή δύναμη.