Εάν ψηφίσουν να απορρίψουν τον μεγάλο συνασπισμό με την καγκελάριο και επικεφαλής των Χριστιανοδημοκρατών Άνγκελα Μέρκελ, η πολιτική της κυριαρχία θα μπορούσε να σταματήσει ξαφνικά. Ή θα μπορούσε να τραβήξει για λίγο, μέχρι νέες εκλογές να παράγουν μια νέα πλειοψηφία, ενδεχομένως χωρίς αυτήν. Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος του SPD θα είναι γνωστά στις 4 Μαρτίου. Θα είναι μια μεγάλη μέρα για την Ευρώπη, καθώς η Ιταλία κατευθύνεται επίσης στις κάλπες.
Την περασμένη εβδομάδα, η CDU, η CSU – η βαυαρή δίδυμή της – και το SPD συμφώνησαν για την ανανέωση του τρέχοντος μεγάλου συνασπισμού τους. Όμως, οι στρατηγικοί του SPD και οι πολιτικοί σχολιαστές του Βερολίνου υποτίμησαν μαζικά τη συνεχιζόμενη εξέγερση μεταξύ των μελών του SPD στις εκλογικές περιφέρειες, που έχουν απηυδήσει με τους μόνιμους μεγάλους συνασπισμούς. Υποστηρίζουν ότι οι ημι-μόνιμοι μεγάλοι συνασπισμοί αποδυναμώνουν το κέντρο μακροπρόθεσμα και ενισχύουν τα μικρότερα ριζοσπαστικά κόμματα, όπως η Εναλλακτική για τη Γερμανία.
Σε ένα επίπεδο, το SPD σημείωσε μεγάλη επιτυχία στις διαπραγματεύσεις. Παρά τις τεράστιες απώλειες ψήφων στις τελευταίες εκλογές, κατέληξε σε μερικές από τις κορυφαίες θέσεις στην κυβέρνηση. Το υπουργείο Οικονομικών θα μεταβεί στον Όλαφ Σολτς, δήμαρχο του SPD του Αμβούργου, έναν δημοσιονομικά συντηρητικό υποστηρικτή της πλευράς της προσφοράς. Ο Μάρτιν Σουλτς, ηγέτης του SPD, ήθελε να γίνει υπουργός εξωτερικών.
Όλα αυτά όχι μόνο απέτυχαν να εντυπωσιάσουν τα μέλη, αλλά επιβεβαίωσαν την υποψία τους ότι ο μεγάλος συνασπισμός αφορά μόνο τις υπουργικές λιμουζίνες και όχι το περιεχόμενο. Ο κ. Κέβιν Κίνχερτ, επικεφαλής της νεολαίας του SPD, το επισήμανε εύστοχα όταν είπε ότι είναι τρομακτικό το γεγονός ότι το SPD μιλούσε για δουλειές της δικής του κυβέρνησης και όχι για πολιτική.
Αυτό που έκανε τα πράγματα τόσο χειρότερα ήταν οι επαναλαμβανόμενες μεταστροφές του κ. Σουλτς. Τη νύχτα των εκλογών, στις 24 Σεπτεμβρίου 2017, υποσχέθηκε να μην εισέλθει σε μεγάλο συνασπισμό με την κα Μέρκελ. Νωρίτερα, είχε υποσχεθεί ποτέ να μην υπηρετήσει κάτω από αυτήν ως υπουργός. Μετά από αυτές τις δύο μεταστροφές, πραγματοποίησε μια τρίτη. Ο κ. Σουλτς πάντα μιλούσε για τον Σίγκμαρ Γκάμπριελ, που υπηρετούσε ως υπουργός Εξωτερικών και προκάτοχός του ως ηγέτης του SPD, ως προσωπικό φίλο. Αλλά στο τέλος των συνομιλιών για το συνασπισμό ο κ. Σουλτς αφαίρεσε από τον κατάλογο των υπουργών του SPD τον κ. Γκάμπριελ, τον πρώην φίλο του, και αποφάσισε να αναλάβει ο ίδιος τη θέση του υπουργείου Εξωτερικών. Αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι ο κ. Γκάμπριελ είναι ο δημοφιλέστερος πολιτικός του SPD.
Τις επόμενες δύο ημέρες, η εξέγερση βγήκε στην επιφάνεια. Η ηγεσία του SPD είπε στον κ. Σουλτς να αποσυρθεί. Την Παρασκευή, το έκανε. Είχε ήδη ανακοινώσει την πρόθεσή του να αποχωρήσει ως πρόεδρος του κόμματος. Γνωστός ως υψηλόβαθμος πολιτικός πριν από έναν χρόνο, ο κ. Σουλτς έχει χάσει τα πάντα: τις εκλογές, την ηγεσία του κόμματος και τώρα την πιθανή δουλειά του υπουργού Εξωτερικών. Ο κ. Γκάμπριελ πιθανότατα θα πρέπει να φύγει επίσης. Είναι ένα μεγάλο χάος.
Το μεγάλο ερώτημα είναι αν η θυσία του κ. Σουλτς θα είναι αρκετή για να πείσει την πλειοψηφία των μελών του SPD να ψηφίσουν υπέρ του μεγάλου συνασπισμού. Η ηγεσία του SPD βγήκε από όλο αυτό μοιάζοντας με συνωμοτικούς προδότες. Πρέπει σίγουρα να είναι δελεαστικό, από τη σκοπιά ενός μέλους του SPD, να την ξεφορτωθεί και να αναζητήσει μια νέα αρχή.
Ένα μάθημα από το βρετανικό δημοψήφισμα είναι ότι το αποτέλεσμα ήταν βασικά αβέβαιο. Η ιδέα ότι η ψηφοφορία του Brexit ήταν αναπόφευκτη – ή ότι μια δεύτερη ψήφος του Brexit θα είχε κατ’ ανάγκην το ένα ή το άλλο αποτέλεσμα – είναι ανοησία. Η αβεβαιότητα είναι θεμελιώδης.
Στη Γερμανία δεν υπάρχουν δημοσιευμένες δημοσκοπήσεις των μελών του SPD. Πιθανώς η εκτελεστική εξουσία του SPD να διεξαγάγει ιδιωτικές δημοσκοπήσεις και τα έκτακτα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας θα υποδηλώνουν ότι αυτές δε δείχνουν καλά. Αυτό συμφωνεί με τα ανεκδοτικά στοιχεία που ακούγονται. Δεν είναι βέβαιο ότι η αναχώρηση του κ. Σουλτς, αν και απαραίτητη, θα είναι αρκετή. Στην πραγματικότητα, πολλοί τον βλέπουν ως θύμα μιας ευρύτερης συνωμοσίας. Η αδελφή του κ. Σουλτς διαμαρτυρήθηκε για τον «λάκκο με φίδια» της πολιτικής του Βερολίνου – κάτι που ο αδελφός της υποτίμησε πριν από έναν χρόνο όταν επέστρεψε από τις Βρυξέλλες, όπου ήταν πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Το δημοψήφισμα του SPD λαμβάνει χώρα από τις 20 Φεβρουαρίου έως τις 2 Μαρτίου. Οι αντίπαλοι του μεγάλου συνασπισμού, υπό την ηγεσία του κ. Κίνχερτ, επιστράτευσαν φέτος 24.300 νέα μέλη, τα περισσότερα από τα οποία αναμένεται να καταψηφίσουν. Τα νέα μέλη αποτελούν περίπου το 5% του συνόλου και θα μπορούσαν να αυξήσουν την ψηφοφορία. Και εδώ είναι ένας άλλος παραλληλισμός με το Ηνωμένο Βασίλειο. Ήταν μια εκστρατεία για τη συγκέντρωση νέων μελών που οδήγησαν τον Τζέρεμι Κόρμπιν στην εκλογή ως ηγέτης του Εργατικού Κόμματος.
Δεν αποκλείεται τα μέλη του SPD θα ψηφίσουν με μικρή διαφορά υπέρ του συνασπισμού, αλλά προς το παρόν δε φαίνεται η ηγεσία του κόμματος να έχει πλειοψηφία, ακόμη και με τον κ. Σουλτς εκτός της εικόνας. Ακόμη και αν υπάρχει στενή ψήφος υπέρ, είναι δύσκολο να φανταστούμε πώς αυτός ο συνασπισμός και η κα Μέρκελ μπορούν να αντέξουν μια πλήρη θητεία.