Η ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με τους δασμούς έκτακτης ανάγκης στον τομέα του χάλυβα και του αλουμινίου έχει φέρει χώρες όπως η ΕΕ, η Ιαπωνία, ο Καναδάς, το Μεξικό και η Βραζιλίας σε δύσκολη θέση. Οι δασμοί θα ενεργοποιηθούν την επόμενη εβδομάδα και εν τω μεταξύ η ΕΕ και άλλοι ετοιμάζουν την αντίδρασή τους.
Οι απαντήσεις τους μέχρι στιγμής έχουν αντληθεί σε μεγάλο βαθμό από το παραδοσιακό εγχειρίδιο: προσπάθεια διαπραγμάτευσης των εξαιρέσεων από τους δασμούς (επιτυχώς έως τώρα για τον Καναδά, το Μεξικό και την Αυστραλία) ή να χτυπήσουν με δικούς τους δασμούς σε πολιτικά ευαίσθητες περιοχές ). Ωστόσο, οι κίνδυνοι αυτών των κινήσεων που ξεφύγουν νομικά ή να ξεκινήσουν έναν σημαντικό εμπορικό πόλεμο είναι πολύ μεγαλύτεροι από ό, τι στις προηγούμενες δεκαετίες. Οι επηρεαζόμενες χώρες θα πρέπει να σχεδιάζουν (επιπλέον ή αντίθετα) να διατηρούν το σύστημα συναλλαγών ανοιχτό και να λειτουργούν μεταξύ τους.
Η τυποποιημένη απάντηση σε μια πρόκληση όπως του Τραμπ θα ήταν η παραπομπή υπόθεσης στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και εν τω μεταξύ ο σχεδιασμός αντιμέτρων. Ωστόσο, η απόφαση του κ. Τραμπ να επικαλεσθεί τη σπάνια χρησιμοποιούμενη εξαίρεση με βάση την εθνική ασφάλεια στους κανόνες του ΠΟΕ το περιπλέκει.
Ο παραλογισμός και η ασυνέπεια είναι σαφής. Ο κυριότερος αντίπαλος της αμερικανικής ασφάλειας, η Κίνα, επηρεάζεται ελάχιστα από τους δασμούς. Ο ίδιος ο κ. Τραμπ ξεφεύγει συχνά από το σενάριο υποστηρίζοντας ότι οι δασμοί αποσκοπούν πράγματι στη διόρθωση των αθέμιτων συναλλαγών.
Ωστόσο, η προφανής ανοησία της αιτιολόγησης δεν διασφαλίζει απαραίτητα ότι οι εμπορικοί εταίροι θα κερδίσουν μια υπόθεση του ΠΟΕ – ή μάλιστα θα επιτρέψουν στην ΕΕ, όπως απειλούσαν οι Βρυξέλλες, να ταξινομήσει τους δασμούς ως «διασφαλίσεις» που έχουν σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσουν τις υπερβολικές εισαγωγές και να επιβάλουν μονομερώς αντίμετρα. Οι κανόνες του ΠΟΕ παρέχουν ευρεία διακριτική ευχέρεια στις κυβερνήσεις να επικαλούνται τις εξαιρέσεις της εθνικής ασφάλειας.
Είναι πολύ πιθανό ότι, αν υποθέσουμε ότι οι υποθέσεις μπορούν να βρουν τον δρόμο τους μέσα από μια φραγμένη διαδικασία επίλυσης διαφορών του ΠΟΕ, οι ΗΠΑ θα κερδίσουν και η ΕΕ θα χάσουν. Αυτό θα έδινε στον κ. Τραμπ μια νίκη προπαγάνδας.
Εκτός από τα αντίποινα ή ως εναλλακτική λύση, οι μεγάλες δυνάμεις της παγκόσμιας οικονομίας πρέπει να εξετάσουν πώς μπορούν να διατηρήσουν το σύστημα χωρίς τις ΗΠΑ. Η μείωση των δασμών ή η κατά το δυνατόν διευκόλυνση των μεταξύ τους συναλλαγών όσο το δυνατόν περισσότερο εντός των κανόνων του ΠΟΕ θα ήταν ένας τρόπος να δείξουν στις ΗΠΑ ότι οι εξαγωγές τους θα μπορούσαν να μειωθούν λόγω των ενεργειών τους.
Οι αξιέπαινες προσπάθειες των άλλων 11 οικονομιών της εταιρικής σχέσης του Ειρηνικού να αναζωπυρώσουν τις συνομιλίες μετά την αποχώρηση του κ. Τραμπ από τη συμφωνία δείχνει το δρόμο. Σε γενικές γραμμές, όσον αφορά την υγεία του πολυμερούς εμπορικού συστήματος, άλλες χώρες εξετάζουν το ενδεχόμενο να δημιουργήσουν το δικό τους σύστημα επίλυσης διαφορών υπό την αιγίδα των κανόνων του ΠΟΕ.
Τίποτα από αυτά δεν είναι εύκολο, κυρίως διότι οποιαδήποτε αποτελεσματική προσπάθεια για την απομόνωση των ΗΠΑ στο σύστημα θα πρέπει να συμπεριλάβει την Κίνα, η οποία απομακρύνεται από μια ανοιχτή προσέγγιση που βασίζεται σε κανόνες στο εμπόριο. Αλλά η προσπάθεια να διαπραγματευτεί κανείς για εξαιρέσεις από έναν περιβόητα άγονο διαπραγματευτή ή να αντιμετωπίσει τις ΗΠΑ σε ευθεία αντιπαράθεση με ενδεχομένως παράνομες κυρώσεις είναι γεμάτη με περισσότερο από τους συνηθισμένους κινδύνους.
Η ΕΕ και άλλες μεγάλες οικονομίες πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικές. Οι δασμοί χάλυβα των ΗΠΑ, εξάλλου, θα επηρεάσουν μόνο το 2% περίπου της χαλυβουργίας της ΕΕ: όχι αμελητέα, αλλά όχι δραματικά. Η αργή, επίπονη δραστηριότητα της επιδίωξης νομικών οδών και η οικοδόμηση ενός συστήματος που παρακάμπτει τις ΗΠΑ είναι πολύ λιγότερο ελκυστική από την επιβολή δασμών στο μπέρμπον. Μπορεί όμως να αποδώσει πιο μακροπρόθεσμα μερίσματα εν όψει μιας τέτοιας ασταθούς αμερικανικής διοίκησης.