Μας μαθαίνει ότι αυτή η τεχνολογική εποχή, που ξεκίνησε με την αθώα ενέργεια της ανταλλαγής e-mail, έχει πλέον εξελιχθεί ώστε να ενισχύσει περισσότερο τον ενστικτώδη φόβο μας ότι χάνουμε τον έλεγχο από τα χέρια μας.
Οι ιστορίες για το πώς οι άνθρωποι πεθαίνουν ή σχεδόν πεθαίνουν, γοητεύουν. Εάν ένα παιδί παγιδευτεί σε ένα πηγάδι, ο κόσμος θα παρακολουθεί την ιστορία για μέρες και θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να σωθεί. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δίνουμε αξία στους μη προβλέψιμους θανάτους περισσότερο, παρά στους προβλέψιμους: Παρατηρήστε πώς καλύπτουν τα ΜΜΕ τους αποκεφαλισμούς του ISIS δημοσιογράφων από τη Δύση, τα θύματα μαζικών πυροβολισμών στα σχολεία και την πρόσφατη απόπειρα δολοφονίας ενός πρώην διπλού πράκτορα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο δεν θα έπρεπε να βλέπουμε τις βεβιασμένες αντιδράσεις μας ως υπερβολικές. Πολύ συχνά η φυσική ανθρώπινη τάση δεν δικαιολογεί σε καμία περίπτωση να αντιδρά αποφασιστικά σε μια τραγωδία. Αν το δράμα αυτών των θανάτων μάς κινητοποιήσει να κάνουμε κάτι, αυτό μπορεί να είναι αναγκαίο για την επίλυση του υποκείμενου προβλήματος.
Μία βεβιασμένη αντίδραση είναι πιο προβληματική, ωστόσο, όταν οι θάνατοι προέρχονται από μια νέα τεχνολογία. Ο πρώτος Αμερικανός πολίτης που θα δολοφονηθεί από μίνι-drone στο αμερικανικό έδαφος θα είναι μια πολύ μεγάλη είδηση. Υπάρχει ήδη ένα viral πλασματικό βίντεο σχετικό με αυτή την πιθανότητα. Θα κινητοποιηθούμε πράγματι, αλλά ίσως αντιδράσουμε με το να απαγορεύσουμε ή να ρυθμίσουμε υπερβολικά το πώς λειτουργούν τα drones, ακόμη κι αν μια τέτοια δράση είναι απίθανο να περιορίσει τις τρομοκρατικές επιθέσεις.
Μέρος του προβλήματος με τα drones είναι ότι δεν μας αρέσει να αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο και η πρωτοτυπία της τεχνολογίας καθιστά ακόμη πιο ενδιαφέρουσα την ιστορία. Πιστεύουμε ότι μπορούμε να προστατέψουμε τη ζωή μας από πολλούς κινδύνους, ίσως παράλογα σε κάποιο βαθμό, αλλά πώς μπορεί να προστατευτεί κανείς από το να μη δολοφονηθεί από ένα μικρό αεροπλάνο που ως φορτίο έχει δηλητήριο; Ακόμα κι αν υπάρχουν κάποια χρήσιμα βήματα που μπορεί κανείς να ακολουθήσει, δεν είναι προφανή για εμάς σήμερα. Αυτή μοιάζει σαν μια τρομακτική πιθανότητα που συνδέεται με ένα δυστοπικό μέλλον, ακόμη και αν ο αριθμός των θανάτων που οφείλονται σε δολοφονίες από drone ποτέ δεν θα φτάσει αυτόν της αυτοκτονίας από όπλα.
Όπως και τα drones, τα αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα διαθέτουν ορισμένα χαρακτηριστικά μιας ιδιαίτερα ισχυρής ιστορίας τρόμου. Πρόκειται για μια νέα και συναρπαστική τεχνολογία και έτσι οι διάφορες ιστορίες που τα αφορούν παίρνουν πολλά κλικ. Δεν γνωρίζουμε πραγματικά πόσο ασφαλή είναι, και αυτή η αβεβαιότητα θα τρομάζει τους ανθρώπους άσχετα με το πραγματικό επίπεδο κινδύνου. Πάνω απ’ ‘όλα, τα αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα εξ ορισμού σημαίνουν ότι οι άνθρωποι δεν θα αισθάνονται ότι έχουν τον άμεσο έλεγχο. Είναι αντίστοιχο του πώς πολλοί άνθρωποι αισθάνονται μεγαλύτερο κίνδυνο όταν πετάνε παρά όταν οδηγούν το αυτοκίνητό τους, παρόλο που οι πτήσεις είναι συνήθως πιο ασφαλείς. Τα αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα εγείρουν πολλά ερωτήματα σχετικά με τον έλεγχο του οδηγού: Θα πρέπει να επιτρέπεται στον οδηγό να κοιμηθεί στο πίσω κάθισμα; Ή πρέπει να μείνει κοντά στο τιμόνι; Αυτό κάνει το μυαλό και τα συναισθήματά μας να επικεντρωθούν στο θέμα του ελέγχου ακόμα περισσότερο.
Οι αρχές προχώρησαν σε ένα προκαταρκτικό συμπέρασμα ότι για το ατύχημα στο Tempe έφταιγε η πεζή και ότι δεν είχε καμία σχέση με το εν λόγω αυτοοδηγούμενο αυτοκίνητο. Βέβαια, αν πιστεύετε ότι οι Αμερικανοί επεξεργάζονται τις πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους ορθολογικά, θα σας συμβούλευα να εξετάσετε τις απόψεις που έχουν οι άνθρωποι απέναντι στα εμβόλια. Ή δείτε πόσοι άνθρωποι αναπτύσσουν διαβήτη, εν μέρει λόγω κακών αποφάσεων σχετικά με τον τρόπο ζωής τους, και στη συνέχεια δεν αντιμετωπίζουν την ασθένεια σωστά, ακόμη και αν αυτή σχετίζεται με την ίδια τους τη ζωή.
Όσο για το ατύχημα, μέχρι στιγμής το αποτέλεσμα είναι ότι η Uber έχει αναστείλει όλες τις δοκιμές των αυτόνομων οχημάτων στους αμερικανικούς δρόμους. Όλοι γνωρίζουμε ότι ένα ακόμη ατύχημα με αυτοοδηγούμενο όχημα την επόμενη εβδομάδα, ανεξάρτητα από το πλαίσιο, θα μπορούσε να δημιουργήσει μια φρενίτιδα στα μέσα ενημέρωσης και μια ρυθμιστική αντίδραση, για το καλύτερο ή για το χειρότερα.
Η πρόσφατη βαβούρα για το Facebook και την Cambridge Analytica αντικατοπτρίζει ορισμένα παρόμοια θέματα. Θα μπορούσαν οι περισσότεροι Αμερικανοί με σαφήνεια και με σωστό τρόπο να διατυπώσουν ακριβώς τι πήγε στραβά σε αυτό το ζήτημα; Πιθανώς όχι, αλλά οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι όσον αφορά στα κοινωνικά δίκτυα, τα προσωπικά δεδομένα και τους αλγορίθμους, δεν αισθάνονται ακριβώς ότι έχουν τον έλεγχο. Η “θολούρα” που επικρατεί γύρω από τα γεγονότα και τις νομικές υποχρεώσεις είναι στην πραγματικότητα μέρος του προβλήματος.
Όταν βλέπω μια νέα ιστορία ή κριτική σχετικά με τον κόσμο τεχνολογίας, δεν θέτω πια το ερώτημα αν οι τεχνολογικές εταιρείες είναι δημοφιλείς (είναι). Αντίθετα, αναρωτιέμαι αν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο σε έναν κόσμο με πυρηνικά όπλα της Βόρειας Κορέας, έναν απρόβλεπτο Αμερικανό Πρόεδρο και αλγορίθμους παντού. Δεν το αισθάνονται. Δεν έχετε αναρωτηθεί γιατί τα άρθρα που αφορούν ρομπότ που θα μας κάνουν όλους να χάσουμε τις δουλειές μας είναι τόσο δημοφιλή σε μια περίοδο που η απασχόληση είναι σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα;
Πρόκειται να εισαγάγουμε μια νέα μετα-αφήγηση για την αμερικανική κοινωνία, την οποία ονομάζω “αποκατάσταση της αίσθησης του ελέγχου”. Δυστυχώς, όταν κανείς κυνηγά αυτό το συναίσθημα και όχι τον πραγματικό έλεγχο, συχνά καταλήγει να μην καταφέρνει τίποτα από τα δύο.