Σύμφωνα με το ρωσικό σύνταγμα, αυτή θα πρέπει να είναι η τελευταία θητεία του Putin. Αλλά δεν έχει ακόμη γνωστοποιήσει το μανιφέστο του για τα επόμενα έξι χρόνια. Τι θα μπορούσε να κάνει και πώς θα έπρεπε να απαντήσει η Δύση; Ο Putin πρέπει να επιλέξει εάν θα επανεκκινήσει τη ρωσική οικονομία και να διεκδικήσει τα εύσημα για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Ρώσων. Ή να απεικονίσει τη Ρωσία ως ένα πολιορκούμενο φρούριο στο οποίο είναι αναπόφευκτες οι κακουχίες, αλλά το φταίξιμο είναι στους εχθρούς της Ρωσίας.
Το πετρέλαιο και το αέριο κυριαρχούν στη ρωσική οικονομία. Με περισσότερα από οκτώ χρόνια θητείας, ο προκάτοχός του, Boris Yeltsin, ήρθε αντιμέτωπος με την τιμή του πετρελαίου στα 20 δολάρια το βαρέλι. Ο Putin ήταν πιο τυχερός. Στο πρώτο του έτους το πετρέλαιο κατά μέσο όρο διαμορφωνόταν στα 28,50 δολάρια το βαρέλι, από το 2011 μέχρι το 2013 διαμορφωνόταν σε πάνω από 100 δολάρια το βαρέλι. Στη συνέχεια, η τιμή του πετρελαίου υποχώρησε και εγκαταστάθηκε η οικονομική στασιμότητα. Το 2015 και το 2016 η οικονομία συρρικνώθηκε. Τα επίπεδα φτώχειας αυξάνονται κάθε έτος από το 2012.
Η Ρωσία χρειάζεται να εκσυγχρονίσει την οικονομία της. Αλλά ο Putin έχει δύο λόγους να φοβάται τη μεταρρύθμιση. Πρώτον, για να ελευθερώσει πόρους για επενδύσεις, θα πρέπει να περιορίσει κάποιες συμπεριφορές από τις ελίτ -μια επικίνδυνη κίνηση, ιδιαίτερα για έναν πρόεδρο που σύντομα μπορεί να χάσει κάθε του επιρροή μιας και είναι τα τελευταία του χρόνια στο αξίωμα. Δεύτερον, θα έπρεπε να ενισχύσει το κράτος δικαίου, να δώσει στους επιχειρηματίες και στις ξένες επιχειρήσεις περισσότερη εμπιστοσύνη να επενδύσουν. Αλλά αυτό θα απειλούσε τον προσωπικό του έλεγχο.
Επειδή ο Putin βλέπει την οικονομική και πολιτική μεταρρύθμιση ως εγγενώς επικίνδυνη, έχει επιλέξει να χρησιμοποιήσει τον εθνικισμό, τον πατριωτισμό και την παράνοια ως κινητήριες δυνάμεις. Η προσάρτηση της Κριμαίας και η εισβολή στην Ανατολική Ουκρανία το 2014 ήταν οι πρώτοι καρποί αυτής της πολιτικής αλλαγής. Και στην πρώτη του ομιλία στην ομοσπονδιακή εθνοσυνέλευση την 1η Μαρτίου (το αντίστοιχο της ομιλίας ενός Αμερικανού προέδρου για την “Κατάσταση της Ένωσης”), ο Putin αποκάλυψε σειρά νέων οπλικών συστημάτων, ικανών να πλήξουν την Αμερική, και που φέρεται να μην απειλούνται από αντίμετρα.
Η Δύση είναι πιθανό να αντιμετωπίσει αυτόν τον εθνικιστή, επιθετικό Putin για τα επόμενα έξι χρόνια. Πώς θα έπρεπε να απαντήσει; Χρειάζεται να εργαστεί σε τρεις βασικούς τομείς: γνώση, άμυνα και αποτροπή και εμβέλεια.
Ακόμη και μετά από 18 χρόνια, η Δύση δεν γνωρίζει αρκετά για το σύστημα του Putin. Οι εμπειρογνώμονες εικάζουν για το ποιος επηρεάζει τον Putin, και γιατί συμβαίνουν κάποια πράγματα. Διέταξε ο Putin την δολοφονία του πολιτικού του αντιπάλου Boris Nemtsov το 2015; Επέβαλε την επιχειρούμενη δολοφονία του πρώην αξιωματικού της ρωσικής υπηρεσίας πληροφοριών και Βρετανού πράκτορα Sergei Skripal αυτό τον μήνα; Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι προτεραιότητας των δυτικών μυστικών υπηρεσιών έχουν στραφεί από τη Ρωσία σε άλλους στόχους. Πρέπει να επιστρέψουν.
Οι πρόσφατες ρωσικές επιθέσεις σε δυτικά συμφέροντα αντανακλούν τις αδύναμες άμυνες και την αποδυνάμωση του παράγοντα αποτροπής. Το ΝΑΤΟ, και ιδιαίτερα τα κράτη-μέλη του από την Ευρώπη, πρέπει να επενδύσουν περισσότερα στις ένοπλες δυνάμεις. Αλλά η Δύση χρειάζεται διαφορετικού είδους αμυντικές και αποτρεπτικές ικανότητες εναντίον μη στρατιωτικών επιθέσεων που ενδεχομένως προκαλούν οικονομική, πολιτική ή ακόμη και φυσική βλάβη. Οι απαντήσεις μπορούν να ξεπεράσουν τα θεσμικά εεμπόδια μεταξύ της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Οι δύο οργανισμοί θα πρέπει να εκμεταλλευτούν την επόμενη σύνοδο του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο για να συνεργαστούν περαιτέρω, σε τομείς όπως η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και η ενίσχυση της πολιτικής και στρατιωτικής κυβερνο-ασφάλειας.
Κάποια κράτη-μέλη της ΕΕ παραμένουν υπερβολικά εξαρτημένα από τις προμήθειες φυσικού αερίου. Η Ευρώπη θα πρέπει να διαφοροποιήσει τις πηγές εφοδιασμού της για να μειώσει τη μόχλευση της Ρωσίας. Η ρωσική ελίτ λατρεύει τα διαμερίσματά της στο Λονδίνο και τις βίλες της στο Cote d’ Azur. Οι δυτικές κυβερνήσεις θα πρέπει να είναι πιο πρόθυμες να χρησιμοποιήσουν νόμους εναντίον της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, απέναντι σε αυτούς που διαθέτουν ανεξήγητα μεγάλα assets, και να πουν στους απλούς Ρώσους ότι οι φίλοι του Putin λεηλατούν τη χώρα.
Κανένα από αυτά δεν σημαίνει ότι η Δύση θα πρέπει να διακόψει τις επαφές με τη Ρωσία. Το ρωσικό κράτος μπορεί να είναι αντίπαλος. Ο ρωσικός λαός δεν είναι. Κλείνοντας το Βρετανικό Συμβούλιο στη Μόσχα (που διδάσκει αγγλικά και οργανώνει πολιτιστικές ανταλλαγές), ο Putin έδειξε το φόβο του ότι οι απλοί Ρώσοι θα προσελκυστούν από αυτά που η Δύση έχει να προσφέρει. Οι δυτικές χώρες χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν κάθε δυνατό μέσο -μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μαθητικές υποτροφίες, επιστημονική συνεργασία και παρόμοια- για να επικοινωνήσει με Ρώσους εκτός του καθεστώτος.
Υπάρχει ο κίνδυνος ο Putin να ερμηνεύσει τα συγχαρητήρια μηνύματα δυτικών ηγετών όπως του προέδρου της Κομισιόν, Jean-Claude Juncker και του Αμερικανού προέδρου Donald trump, ως μια έκκληση για επιστροφή στο business as usual. Τώρα είναι η στιγμή για την ΕΕ και το ΝΑΤΟ να δείξουν την αποφασιστικότητά τους να υπερασπιστούν τις δυτικές αξίες και συμφέροντα και να μην ενεργήσουν σαν η επανεκλογή του Putin να δικαιώνει όλα τα προηγούμενα αδικήματά του. Η επανεκλογή του Putin δεν θα τον σοκάρει, αλλά η δυτική αυστηρότητα μπορεί να του προκαλέσει έκπληξη.