Οι δυνάμεις που αμφισβητούν τα θεμέλια του ευρωπαϊκού σχεδίου βρίσκονται σε άνοδο: υποστηρικτές του Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο, λαϊκίστικες κυβερνήσεις στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και ακροδεξιά κόμματα σχεδόν παντού στην εξουσία ή κοντά στην εξουσία. Ωστόσο, υποστηρικτές της περαιτέρω ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ενισχύθηκαν από τις τολμηρές διακηρύξεις του Macron, του πιο φιλοευρωπαϊκού προέδρου της Γαλλίας εδώ και δεκαετίες.
Οι επερχόμενες εκλογές θα εδραιώσουν το αυξανόμενο χάσμα μεταξύ εκείνων που θέλουν λιγότερη Ευρώπη και εκείνων που θέλουν περισσότερα. Και το αποσπασματικό κοινοβούλιο που αναμένεται να αναδυθεί θα προκαλέσει περαιτέρω αβεβαιότητα σχετικά με τη μελλοντική κατεύθυνση της ΕΕ. Γενικότερα, η ευρωπαϊκή πολιτική φαίνεται ώριμη για μια βασική αναδιάρθρωση, με την μακρόχρονη κατανομή μεταξύ των κεντροαριστερών και των κεντροδεξιών κομμάτων να αντικαθίστανται από διαφορές ως προς την έκταση της περαιτέρω ενσωμάτωσης στην ΕΕ.
Εκείνοι που τάσσονται υπέρ της βαθύτερης ενσωμάτωσης θεωρούν επίσης θετικά την παγκοσμιοποίηση. Ωστόσο, αναγνωρίζουν τα δυνητικά οφέλη από τις ανοικτές αγορές και την ανοιχτή παγκόσμια οικονομία, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει επαρκής ρύθμιση. Και πιστεύουν ότι μια πιο ολοκληρωμένη Ευρώπη θα έχει το απαραίτητο βάρος για να καταστήσει εφικτή αυτή τη ρύθμιση.
Οι εθνικιστές που αντιτίθενται στην περαιτέρω ενσωμάτωση στην ΕΕ, αντιθέτως, συχνά αντιστέκονται στην παγκοσμιοποίηση. Συνηγορούν υπέρ της επιστροφής σε μια πιο χαλαρά ολοκληρωμένη Ευρώπη των κυρίαρχων εθνικών κρατών και την ανατροπή των δραστηριοτήτων και της προσέγγισης των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Μερικοί δεν θέλουν καθόλου την ΕΕ.
Ωστόσο, αν και η διαφορά μεταξύ νεο-εθνικιστών και “Ευρωπαίων” είναι πιθανώς η κυρίαρχη γραμμή σφάλματος στις εκλογές αυτές, η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη. Στην άκρα δεξιά, για παράδειγμα, κυριαρχούν οι προστατευτιστές, αλλά υπάρχουν και ελεύθεροι έμποροι που συνδυάζουν τα οικονομικά της laissez-faire με το μολυσματικό αντι-μεταναστευτικό συναίσθημα.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι αντιευρωπαϊκές και οι δεξιές λαϊκιστικές ομάδες θα κερδίσουν από κοινού περίπου το ένα τρίτο των 751 εδρών του κοινοβουλίου. Το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) και η κεντροαριστερή Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S & D) θα μπορούσαν να παραμείνουν τα δύο μεγαλύτερα μεμονωμένα μπλοκ, αλλά πιθανόν να χάσουν την τρέχουσα συνδυασμένη πλειοψηφία τους.
Η Κεντρική Συμμαχία των Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE) είναι πιθανό να είναι το μικρότερο μπλοκ. Αλλά αν, όπως φαίνεται πιθανό, το La République En Marche της Macron! αποφασίσει να συμμετάσχει, η ομάδα ALDE θα μπορούσε να αποτελέσει μια σημαντική ομάδα, με περισσότερο από το 13% των εδρών. Οι Πράσινοι από διάφορες χώρες (κυρίως τη Γερμανία) θα καταλάβουν το κέντρο και μέρος της αριστεράς, μαζί με την Ευρωπαϊκή Ενωτική Αριστερά / Αριστερά των Πρασίνων των Βορείων Χωρών.
Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα καταστήσει πολύ δύσκολο το σχηματισμό σταθερών συμμαχιών και μπορεί να περιπλέξει τη διαδικασία εκλογής του επόμενου προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι ΕΛΚ, η S & D και η ALDE θα έχουν κατά πάσα πιθανότητα πλειοψηφία μεταξύ τους και δεν θα μπορούν πάντοτε να ψηφίζουν μαζί σε κάθε περίπτωση.
Η περαιτέρω ολοκλήρωση της ευρωζώνης πρέπει να αποτελεί την κορυφαία προτεραιότητα του νέου κοινοβουλίου. Με την υποστήριξη της Macron, η ΑΛΔ θα αναλάβει ίσως το προβάδισμα για την προώθηση του προϋπολογισμού και του υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης και για τον μεγαλύτερο συντονισμό της δημοσιονομικής πολιτικής. Η S & D θα ήταν πιθανώς έτοιμη να υποστηρίξει κάποια μορφή τέτοιας ολοκλήρωσης, υπό την προϋπόθεση ότι έχει ισχυρή κοινωνική διάσταση – ίσως ακόμη και ασφάλιση ανεργίας στην ευρωζώνη. Αλλά το ΕΛΚ θα είναι πολύ πιο δύσκολο να πείσει και μπορεί να αντιταχθεί σε μεγαλύτερη ολοκλήρωση, ενώνοντας τα δεξιά Euroskeptic κόμματα.
Ακόμη και αν η περαιτέρω ενσωμάτωση της ευρωζώνης έχει τεθεί επί του παρόντος στο backburner, είναι απαραίτητη για το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Η οικονομική ανάκαμψη της ΕΕ είναι συγκλονιστική και μια ενιαία νομισματική πολιτική ενός μεγέθους δεν μπορεί και δεν πρέπει να αναλάβει τη συνολική επιβάρυνση της μακροοικονομικής πολιτικής. Οι αμετάκλητα καθορισμένες συναλλαγματικές ισοτιμίες που δημιουργούνται από την ευρωζώνη δεν επιτρέπουν εθνικές νομισματικές πολιτικές, ενώ σημαντική απόκλιση της δημοσιονομικής πολιτικής θα προκαλούσε μια κρίση όπως αυτή που ήδη βίωσε στα νότια κράτη μέλη της ΕΕ.
Πρέπει λοιπόν να ελπίζουμε ότι ο Macron αναβιώνει τις προτάσεις ενσωμάτωσης που προώθησε στην αρχή της προεδρίας του και καταφέρνει να πείσει τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ και το ΕΛΚ να τον υποστηρίξουν. Ίσως η Μέρκελ, που δεν θα επιδιώξει άλλη θητεία και μπορεί να σκεφτεί την πολιτική της κληρονομιά, θα θέλει επιτέλους να επιτρέψει στην ευρωζώνη να προχωρήσει.
Η πολιτική μετανάστευσης θα αποτελέσει μια ακόμη πρόκληση, διότι οι ευρωσκεπτικιστές θα ενταχθούν από τους Ανατολικούς Ευρωπαίους. Ως εκ τούτου, τα κεντρώα κόμματα θα έχουν μεγάλες δυσκολίες να βρουν και να διατηρήσουν πλειοψηφίες, ιδίως ενόψει της αναστολής του κόμματος Fidesz του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπάν τον Μάρτιο.
Αλλά για όλα τα προβλήματα της Ευρώπης και τον πολιτικό κατακερματισμό, οι επερχόμενες εκλογές αντικατοπτρίζουν την επιτυχία του ευρωπαϊκού σχεδίου: 28 χώρες (υποθέτοντας ότι το Ηνωμένο Βασίλειο συμμετέχει) συμμετέχοντας σε διασυνοριακές εκλογές με πανευρωπαϊκά κόμματα και ήδη μοιράζονται πολλά κυριαρχία. Και, σύμφωνα με έρευνα της Ευρωβαρόμετρης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 55% των ευρωπαίων πολιτών πιστεύει ότι πρέπει να ληφθούν περισσότερες αποφάσεις σε επίπεδο ΕΕ.
Από την άποψη αυτή, οι ευρωεκλογές αυτού του μήνα είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικές. Σε έναν κόσμο που απειλείται από τα φαντάσματα του ακραίου εθνικισμού, είναι μια μοναδική εκδήλωση της βούλησης να οικοδομηθεί ένα κοινό μέλλον.
Αλλά για όλα τα προβλήματα της Ευρώπης και τον πολιτικό κατακερματισμό, οι επερχόμενες εκλογές αντικατοπτρίζουν την επιτυχία του ευρωπαϊκού σχεδίου: 28 χώρες (υποθέτοντας ότι το Ηνωμένο Βασίλειο συμμετέχει) συμμετέχοντας σε διασυνοριακές εκλογές με πανευρωπαϊκά κόμματα και ήδη μοιράζονται πολλά κυριαρχία. Και, σύμφωνα με έρευνα της Ευρωβαρόμετρης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 55% των ευρωπαίων πολιτών πιστεύει ότι πρέπει να ληφθούν περισσότερες αποφάσεις σε επίπεδο ΕΕ.
Από την άποψη αυτή, οι ευρωεκλογές αυτού του μήνα είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικές. Σε έναν κόσμο που απειλείται από τα φαντάσματα του ακραίου εθνικισμού, είναι μια μοναδική εκδήλωση της βούλησης να οικοδομηθεί ένα κοινό μέλλον.