Στη μαύρη κωμωδία του 1997 «Ο πρόεδρος, ένα ροζ σκάνδαλο κι ένας πόλεμος», ένας αδίστακτος πολιτικός σύμβουλος (στον ρόλο ο Robert De Niro) εφευρίσκει έναν πόλεμο ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Αλβανία με σκοπό να αποσπάσει την προσοχή από κάποιο σκάνδαλο στον Λευκό Οίκο. «Γιατί διάλεξες την Αλβανία;», τον ρώτησαν. «Γιατί όχι;», απαντά εκείνος. «Τι έχουν κάνει αυτοί για μας;».
Η Ουκρανία λοιπόν είναι η νέα Αλβανία.
Στην περίπτωση αυτή, οι Δημοκρατικοί των ΗΠΑ χρησιμοποιούν τη μακρινή χώρα ως στήριγμα στην καμπάνια τους προκειμένου να προκαλέσουν τον Πρόεδρο Donald Trump. Δυστυχώς, το σκάνδαλο μπορεί να καταστρέψει τα σχέδια της χώρας να τερματίσει τον πραγματικό πόλεμο με τη Ρωσία – ένας στόχος για τον οποίο ο νέος ηγέτης της Ουκρανίας υπολόγιζε ότι θα είχε τη βοήθεια των ΗΠΑ.
Πριν από την εκλογή του τον Απρίλιο, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelenskiy είχε δηλώσει ότι επιθυμεί οι ΗΠΑ να βοηθήσουν στη διαμεσολάβηση των συνομιλιών για τον τερματισμό των εχθροπραξιών στην ανατολική Ουκρανία, όπου οι αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία κατέχουν μεγάλη έκταση εδάφους. Θεωρεί τις ΗΠΑ πιο φιλικές προς την Ουκρανία σε σχέση με τη Γαλλία και τη Γερμανία, οι οποίες μέχρι στιγμής πρότειναν συμβιβασμούς που είναι ευκολότερο να τους αποδεχτεί η Ρωσία. Οι Αμερικανοί, για παράδειγμα, επέμεναν ότι η Ουκρανία θα αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο των ανατολικών συνόρων της προτού γίνουν εκλογές στις περιοχές που ελέγχονται από αυτονομιστές. Η εμπλοκή τους θα μπορούσε να αποτρέψει τους Ευρωπαίους από το να είναι επιεικείς απέναντι στη Ρωσία για να απαλλαγούν απλώς από ένα ανεπιθύμητο πρόβλημα.
Η Ουκρανία ελπίζει ότι θα έχει προστασία από τη Δύση. Πριν από το ταξίδι του Zelenskiy στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη αυτή την εβδομάδα, ένας υπάλληλος δήλωσε ότι θέλει να διαπραγματευτεί ένα «δεύτερο μνημόνιο της Βουδαπέστης» – μια αναφορά στο έγγραφο του 1994 που υπέγραψαν οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Βρετανία για την εγγύηση της ασφάλειας της Ουκρανίας με αντάλλαγμα την προθυμία της να εγκαταλείψει τα πυρηνικά όπλα. Το μη δεσμευτικό πρωτότυπο δεν εμπόδισε τη Ρωσία να προσαρτήσει την Κριμαία από την Ουκρανία το 2014 και να υποστηρίξει την εξέγερση της Ουκρανίας στα ανατολικά. Αυτή τη φορά, η ιδέα είναι να συγκεντρώσουν περισσότερους υπογράφοντες – συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, της Γαλλίας και της Γερμανίας – σε μια νόμιμη εγγύηση της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας, μια συμφωνία που θα κορύφωνε την ειρηνευτική διαδικασία και θα απέκλειε περαιτέρω ρωσικές καταστροφές.
Ο Zelenskiy, ο οποίος έχει προγραμματίσει να συναντηθεί με τον Trump σήμερα, προσπαθεί να διατηρήσει μια αξιοπρεπή σχέση και με τις δύο πλευρές του αμερικανικού πολιτικού χάσματος. Όταν ρωτήθηκε από έναν Ρώσο δημοσιογράφο στη Νέα Υόρκη για το αν ο Trump του είχε ασκήσει πίεση για να ξεμπροστιάσει τον Joe Biden, ο Zelenskiy είπε ότι ο μόνος που θα μπορούσε να τον πιέσει είναι ο 6χρονος γιος του – ένα σχόλιο που σίγουρα θα αρέσει στον Trump. Επίσης, δεν θα προκαλέσει τους Δημοκρατικούς διεξάγοντας οποιαδήποτε επίσημη έρευνα σχετικά με τον Biden και τον γιο του Hunter. (Σε κάθε περίπτωση, δεν θα ήταν σκόπιμο ο Zelenskiy – ο οποίος εξελέγη σε ένα πλαίσιο κατά της διαφθοράς – να θεωρηθεί ότι χρησιμοποιεί τις ουκρανικές υπηρεσίες επιβολής του νόμου για πολιτικούς στόχους).
Ωστόσο, το να λάβει την υποστήριξη των ΗΠΑ για το νούμερο 1 σχέδιο εξωτερικής πολιτικής του – να τερματίσει τον πόλεμο στα ανατολικά εισάγοντας έναν ευρύ διεθνή συνασπισμό – είναι πιθανότατα πέρα από τις δυνάμεις του Zelenskiy αυτή τη στιγμή. Το ίδιο ισχύει και για το κάπως ουτοπικό μνημόνιο. Οτιδήποτε κάνει ο Trump για την Ουκρανία θα θεωρηθεί συναλλαγή, ενώ ο Zelenskiy θα είναι ύποπτος για την παροχή ανεπίσημων ανταλλαγμάτων.
Τα μέσα ενημέρωσης των ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένα σε κάθε ακατάλληλη συμπεριφορά που αφορά την Ουκρανία. Τον Μάιο του 2018, οι New York Times και άλλα ΜΜΕ ανέφεραν ότι η κυβέρνηση Trump συμφώνησε να προμηθεύσει την Ουκρανία με αντιαρµατικούς πυραύλους Javelin που κατασκευάστηκαν στην Αμερική, με αντάλλαγμα το πάγωμα των ερευνών του Προέδρου Petro Poroshenko σχετικά με την ουκρανική επιχείρηση του Paul Manafort, ο οποίος ήταν πρώην επικεφαλής της καμπάνιας του Trump. Η έκθεση αυτή δεν προκάλεσε κρίση όπως η σημερινή, ίσως επειδή δεν περιλάμβανε Δημοκρατικό προεδρικό υποψήφιο. Εν πάση περιπτώσει, ο Poroshenko και ο γενικός εισαγγελέας του Yuri Lutsenko, δεν ασχολήθηκαν με τον Manafort και την ύπαρξη ή όχι πυραύλων Javelin, επειδή δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα από αυτό.
Τώρα το ερώτημα είναι αν ο Zelenskiy θα κάνει κάτι για τον Trump με αντάλλαγμα την υποστήριξη των ΗΠΑ. Αν οι ΗΠΑ δείξουν ξαφνικά αυξημένο ενδιαφέρον να βοηθήσουν την Ουκρανία να διαπραγματευτεί μια ειρηνευτική συμφωνία με τη Ρωσία, οι Δημοκρατικοί και τα ΜΜΕ των ΗΠΑ αναπόφευκτα θα ρωτήσουν τι υποσχέθηκε ο Zelenskiy ως αντάλλαγμα. Εξάλλου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε δημοσίως ότι προτιμά οι Ευρωπαίοι να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στην Ουκρανία.
Έτσι, η εγχώρια πολιτική των ΗΠΑ πιθανότατα θα παγώσει οποιαδήποτε ενεργή συμμετοχή στην επίλυση της κρίσης στην Ουκρανία ακριβώς όπως πάγωσε τις σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσίας κατά τη διάρκεια του σκανδάλου Trump – Ρωσίας. Κατά τη διάρκεια του σκανδάλου «Russiagate», ο Trump φρόντιζε να έχει όσο το δυνατόν λιγότερες σχέσεις με τη Ρωσία (μια ατελέσφορη συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο Vladimir Putin στο Ελσίνκι υπήρξε καταστροφική για τις δημόσιες σχέσεις του Trump). Το σκάνδαλο «Ukrainegate» θα τον δυσκολέψει εξίσου να συνεργαστεί με την Ουκρανία ή με ευρωπαίους εταίρους στην Ουκρανία.
Η επόμενη συνάντηση «στη μορφή της Νορμανδίας» των ουκρανικών, ρωσικών, γαλλικών και γερμανικών ηγετών είναι πιθανό να λάβει χώρα τις προσεχείς εβδομάδες. Ο Zelenskiy θα πρέπει να συμμετάσχει γνωρίζοντας ότι οι ΗΠΑ, πάντοτε μια αόρατη αλλά εμφανής παρουσία σε αυτές τις συνομιλίες, είναι εκτός σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας μομφής και ίσως μέχρι και μετά τις προεδρικές εκλογές του 2020. Η όλη στρατηγική του να προσπαθήσει να διευρύνει τη διαδικασία είναι αμφίβολη. Αυτό είναι ένα κίνητρο για τον Πρόεδρο της Ουκρανίας να παρατείνει τις συνομιλίες κάνοντας συμφωνίες για μικρά βήματα, όπως οι ανταλλαγές κρατουμένων και η στρατιωτική απόσυρση μέχρι να μπορέσει να ξανασυζητήσει ουσιαστικά με τον Λευκό Οίκο.
Αμφιβάλλω για το αν αυτό προκαλεί ανησυχία στον Biden, ο οποίος δεν έπεισε τον γιο του να μην δεχτεί μεγάλη χρηματική αμοιβή από μια πολιτικά εμπλεκόμενη ουκρανική εταιρεία υπό έρευνα για ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Και αμφιβάλλω για το αν προκαλεί ανησυχία και στον Trump, ο οποίος τώρα βυθίζεται με ορμή στη μάχη της διαδικασίας μομφής. Για εκατομμύρια ανθρώπους όμως, που βρίσκονται κολλημένοι στην αναμονή των αυτονομιστικών δημοκρατιών της ανατολικής Ουκρανίας, αυτά που μπορεί να κάνει ο Zelenskiy για την ειρήνευση είναι πιο σημαντικά από το ποιός από τους δύο Αμερικανούς θα κερδίσει τις εκλογές. Το γεγονός ότι η εσωτερική πολιτική των ΗΠΑ πρόκειται να παρατείνει την αβεβαιότητα και την ταλαιπωρία τους, είναι λυπηρό.