Όπως σημείωσε ο κ. Μητσοτάκης, «επιστρέφουμε με συνολικό πακέτο που ξεπερνά 70 δις ευρώ. Μέσα από αμοιβαίους συμβιβασμούς, καταφέραμε να προστατεύσουμε τα προγράμματα που έχουν σημαντικές εθνικές καταβολές. Η Ελλάδα που έχει ανακτήσει αξιοπιστία της, συμμετείχε σε όλες τις διαπραγματεύσεις τα τελευταία 24ωρα. Είναι μια απάντηση που στέλνει ενωμένη η Ευρώπη που δείχνει αλληλεγγύη, στηρίζει την οικονομία και τους πολίτες».
«Πετύχαμε ένα πάρα πολύ σημαντικό αποτέλεσμα για την Ευρώπη και την Ελλάδα. Από την αρχή η χώρα μας ήταν από τις πρώτες που είχαμε ζητήσει μια μεγάλη, φιλόδοξη και ευέλικτη αντίδραση από την Ευρώπη. Είχαμε στείλει, με άλλους ηγέτες, στις 25 Μαρτίου επιστολή στον Πρόεδρο του Συμβουλίου που του ζητούσαμε να τολμήσει η Ευρώπη να δανειστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να δώσει τους πόρους απευθείας στα κράτη μέλη». Αυτό τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, στη συνέντευξη τύπου μετά την μαραθώνια συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Μετά από πολύ προσπάθεια και από αμοιβαίους συμβιβασμούς, όπως είπε, «πετύχαμε να έχουμε δρομολογήσει μια πολύ φιλόδοξη αντίδραση της Ευρώπης που ακούει τη βοή των επικείμενων γεγονότων. Οι περιστάσεις μας ορίζουν και οι επιλογές μας καθορίζουν».
Οι επιδοτήσεις από το πρόσθετο πρόγραμμα, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, «αντιστοιχούν περίπου σε ένα επιπλέον ΕΣΠΑ, σε περίπου 32 δις. Τα χρήματα αυτά εκταμιεύονται με όρους που θα είναι πιο ευέλικτοι από το υφιστάμενο ΕΣΠΑ. Δεν έχουμε καμία πρόθεση να σκορπίσουμε τα χρήματα με την ανεμελιά του νεόπλουτου. Το σημαντικό ευρωπαϊκό κεφάλαιο θα το επενδύσουμε προς όφελος όλων των Ελλήνων. Είναι μοναδική ευκαιρία για την Ελλάδα και την Ευρώπη να κάνουμε ένα μεγάλο άλμα μπροστά».
Ο κ. Μητσοτάκης μίλησε για «εθνική επιτυχία» και για προσπάθεια που έφτασε σε «ένα αίσιο τέλος». «Για την επόμενη τριετία, πέραν των πόρων από το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, έχουμε ένα πρόσθετο χρηματοδοτικό εργαλείο με το οποίο θα υπηρετήσουμε το κεντρικό σχέδιο μεταμόρφωσης της χώρας. Ο κορωνοϊός, μέσα στην τραγωδία του, μας έδωσε το έναυσμα ως Ευρώπη να κάνουμε ένα βήμα που φάνταζε αδιανόητο, είναι και μια ένδειξη πώς μεταφράζεται η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Αυτό που έγινε ως προς την δομή των πόρων που έχουμε στη διάθεσή μας, είναι ένα σημαντικό άλμα προς το μέλλον».
Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, «κανείς δεν μπορεί να βάλει βέτο σε επίπεδο Συμβουλίου, καμία χώρα δεν μπορεί να μπλοκάρει την εκταμίευση των χρημάτων. Δεν δημιουργεί ζήτημα στην απορρόφηση των πόρων. Έγιναν κάποιες παραχωρήσεις. Το τίμημα για να μπορέσουμε να πείσουμε τις ‘’φειδωλές’’ χώρες να δεχθούν τις επιχορηγήσεις, ήταν προφανώς να πάρουν κάποιες περισσότερες επιστροφές. Επιλέξαμε και δώσαμε αγώνα να προστατευθούν τα προγράμματα που είχαν εθνικές κατανομές. Σε έναν ιδεατό κόσμο θα θέλαμε περισσότερους πόρους. Συνολικά ήταν ένας εύλογος, δίκαιος συμβιβασμός. Πριν από 3 μήνες οι πιο πολύ θα έλεγαν ότι ανήκει σε επιστημονική φαντασία μια τέτοια εξέλιξη».
Όσον αφορά τους όρους, όπως σημείωσε, «δεν άλλαξε κάτι ουσιαστικά στους όρους, ήταν αυτοί που είχαν προδιαγραφεί από την αρχή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αν υπάρχει ένσταση από κάποια χώρα, μπαίνει χειρόφρενο και θα έρθει προς συζήτηση στο Συμβούλιο. Καμία χώρα δεν μας δίνει ούτε τώρα χρήματα άνευ όρων, δεν βλέπω κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Έχουμε την υποχρέωση διοικητικά και οργανωτικά να αναδιατάξουμε τις δυνάμεις μας ώστε να απορροφήσουμε πόρους με μεγαλύτερη ταχύτητα».
Τα συμπεράσματα της Συνόδου
Στα συμπεράσματα της Συνόδου, αναφέρονται μεταξύ άλλων πως η ΕΕ και τα κράτη μέλη της χρειάστηκε να υιοθετήσουν έκτακτα μέτρα για να διατηρήσουν την υγεία των πολιτών και να αποτρέψουν την κατάρρευση της οικονομίας. «Σταδιακά βγαίνουμε από την οξεία υγειονομική κρίση. Ενώ εξακολουθεί να απαιτείται η απόλυτη επαγρύπνηση για την υγειονομική κατάσταση, η έμφαση τώρα στρέφεται στην άμβλυνση της κοινωνικοοικονομικής ζημιάς. Αυτό απαιτεί μια πρωτοφανή προσπάθεια και μια καινοτόμο προσέγγιση, που θα καλλιεργεί τη διακυβέρνηση, την ανθεκτικότητα και τη μεταμόρφωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατόπιν αιτήματος των Επικεφαλής των Κρατών ή Κυβερνήσεων, η Κομισιόν παρουσίασε στο τέλος του Μαΐου ένα ευρύ πακέτο που συνδυάζει το μελλοντικό Πολυετές Χρηματοοικονομικό Πλαίσιο (MFF) και μια συγκεκριμένη προσπάθεια Ανάκαμψης στο πλαίσιο του Next Generation EU (NGEU).
Στη βάση των εκτεταμένων διαβουλεύσεων που πραγματοποιήθηκαν στο επίπεδο του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της εργασίας που έγινε στο Συμβούλιο, τα συμπεράσματα παρουσιάζουν μια ισορροπημένη λύση που εξυπηρετεί τα συμφέροντα και τις θέσεις όλων των Κρατών Μελών. Είναι ένα φιλόδοξο και ολοκληρωμένο πακέτο που συνδυάζει το κλασσικό MFF με μια έκτακτη προσπάθεια Ανάκαμψης που έχει σχεδιαστεί ώστε να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις μιας πρωτοφανούς κρίσης προς το συμφέρον της ΕΕ.
Το NGEU και το MFF πάνε μαζί. Χρειαζόμαστε την προσπάθεια Ανάκαμψης ως μια γρήγορη και αποτελεσματική απάντηση σε μια προσωρινή πρόκληση, όμως αυτό δεν θα φέρει το επιθυμητό και βιώσιμο αποτέλεσμα αν δεν συνδέεται αρμονικά με το παραδοσιακό MFF που έχει διαμορφώσει τις πολιτικές προϋπολογισμού μας από το 1988 και προσφέρει μακροπρόθεσμη προοπτική».
Όπως σημειώνεται στο σχετικό έγγραφο, «Τα επιπλέον κεφάλαια που θα παραχθούν από τον δανεισμό της ΕΕ θα εκταμιευθούν ως επιχορηγήσεις και δάνεια μέσω των εργαλείων και προγραμμάτων του MFF. Αυτό διασφαλίζει την συνέπεια και τη συνεκτικότητα. Τόσο το NGEU όσο και το MFF θα βοηθήσουν ώστε να μεταμορφωθεί η ΕΕ μέσω των σημαντικών πολιτικών της, ιδιαίτερα το Ευρωπαϊκό Green Deal, την ψηφιακή επανάσταση και την ανθεκτικότητα».
Ως προς το NGEU, αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής:
– Tο σχέδιο για την Ευρωπαϊκή ανάκαμψη θα χρειαστεί τεράστιες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για να μπει η Ένωση σταθερά στον δρόμο μιας βιώσιμης και ανθεκτικής ανάκαμψης, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και διορθώνοντας την άμεση ζημιά που προκάλεσε η πανδημία της Covid-19, στηρίζοντας ταυτόχρονα τις πράσινες και ψηφιακές προτεραιότητες της ΕΕ. Το MFF, ενισχυμένο από το NGEU, θα είναι το βασικό Ευρωπαϊκό εργαλείο.
-Για να παρασχεθούν στην Ένωση τα απαραίτητα μέσα για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που δημιουργεί η πανδημία της Covid-19, η Κομισιόν θα εξουσιοδοτηθεί να δανείσει κεφάλαια εκ μέρους της Ένωσης στις κεφαλαιαγορές. Η διαδικασία θα μεταφερθεί στα προγράμματα της ΕΕ, σύμφωνα με την NGEU.
-Δεδομένου ότι το NGEU είναι μια έκτακτη αντίδραση σε αυτές τις προσωρινές αλλά ακραίες συνθήκες, οι εξουσίες που θα δοθούν στην Κομισιόν να δανείζει είναι ξεκάθαρα περιορισμένες σε μέγεθος, διάρκεια και σκοπό.
-Η Κομισιόν θα εξουσιοδοτηθεί να δανείσει κεφάλαια στις κεφαλαιαγορές για λογαριασμό της Ένωσης έως του ποσού των 750 δις. ευρώ σε τιμές 2018. Η νέα δραστηριότητα καθαρού δανεισμού θα σταματήσει το αργότερο στο τέλος του 2026. Η Ένωση θα χρησιμοποιήσει τους πόρους που θα δανειστεί από τις κεφαλαιαγορές με αποκλειστικό σκοπό να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κρίσης της Covid-19.
-Τα κεφάλαια που θα δανειστούν μπορεί να χρησιμοποιηθούν για δάνεια έως του ποσού των 360 δις. ευρώ σε τιμές 2018 και για δαπάνες έως του ποσού των 390 δις. ευρώ σε τιμές 2018.
-Η αποπληρωμή θα είναι προγραμματισμένη, σύμφωνα με την αρχή της καλής χρηματοοικονομικής διαχείρισης, ώστε να διασφαλίζεται η σταθερή και προβλέψιμη μείωση των υποχρεώσεων μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2058. Τα ποσά που δεν θα χρησιμοποιηθούν για πληρωμές τόκων όπως προβλέπεται θα χρησιμοποιηθούν για πρόωρες αποπληρωμές πριν το τέλος του MFF 2021-2027, με ελάχιστο ποσό, και μπορούν να αυξηθούν πάνω από αυτό το επίπεδο υπό την προϋπόθεση πως έχουν παρουσιαστεί νέες ίδιες πηγές.
– Τα ποσά που αναμένονται από την Ένωση σε μια δεδομένη χρονιά για την αποπληρωμή του αρχικού ποσού δεν θα υπερβαίνουν το 7,5% του μέγιστου ποσού των δαπανών 390 δις. ευρώ.
-Τα ποσά στο πλαίσιο το NGEU για τα ξεχωριστά προγράμματα κατανέμονται ως εξής:
- Recovery and Resilience Facility (RFF): 672,5 δισ. ευρώ
- Απ τα οποία δάνεια: 360 δισ. ευρώ
- και επιχορηγήσεις 312,5 δισ. ευρώ.
- ReactEU: 47,5 δισ. ευρώ
- Horizon Europe: 5 δισ. ευρώ
- InvestEU: 5,6 δισ. ευρώ
- Rural Development: 7,5 δισ. ευρώ
- Just Transition Fund (JTF): 10 δισ. Ευρώ
- RescEU: 1,9 δισ. ευρώ
- Σύνολο: 750 δισ. ευρώ
Ως προς το Ταμείο Ανάκαμψης
-Το 70% των επιχορηγήσεων που θα δοθούν μέσω του RRF θα δεσμευτούν στα έτη 2021 και 2022. Το υπόλοιπο 30% θα δεσμευτεί πλήρως μέχρι το τέλος του 2023.
-Τα κράτη-μέλη θα προετοιμάσουν εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που θα ορίζουν τη μεταρρυθμιστική και επενδυτική ατζέντα των κρατών μελών για τα έτη 2021-2023. Τα σχέδια αυτά θα εξετάζονται και θα προσαρμόζονται αναλόγως το 2022, προκειμένου να λαμβάνεται υπ’ όψιν η τελική κατανομή των πόρων για το 2023.
-Τα σχέδια για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα θα εξετάζονται από την Κομισιόν εντός δυο μηνών από την υποβολή τους. Τα κριτήρια της συνέπειας με τις συστάσεις για την κάθε χώρα, καθώς και την ενίσχυση της προοπτικής ανάπτυξης, της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας των κρατών μελών θα χρειαστούν τους υψηλότερους βαθμούς στην αξιολόγηση. Προαπαιτούμενο για μια θετική αξιολόγηση θα είναι και η αποτελεσματική συνεισφορά στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Η αξιολόγηση των σχεδίων θα εγκρίνεται από το Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία επί προτάσεως της Κομισιόν, έσω μιας πράξης εφαρμογής που το Συμβούλιο θα προσπαθεί να υιοθετήσει εντός 4 εβδομάδων από την πρόταση.
Η θετική αξιολόγηση των αιτημάτων για πληρωμή θα υπόκεινται στην ικανοποιητική υλοποίηση των σχετικών οροσήμων και στόχων.
Η Κομισιόν θα ζητά τη γνώμη της Οικονομικής και Χρηματοοικονομικής Επιτροπής για την ικανοποιητική υλοποίηση των σχετικών οροσήμων και στόχων. Η Οικονομική και Χρηματοοικονομική Επιτροπή θα προσπαθεί να καταλήξει σε ομοφωνία. Αν όμως ένα ή περισσότερα κράτη μέλη θεωρήσουν πως υπάρχουν σοβαρές αποκλίσεις από την ικανοποιητική υλοποίηση των σχετικών οροσήμων και στόχων, μπορεί να ζητήσουν από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να θέσει το θέμα στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Ως προς το MFF, στο κείμενο των συμπερασμάτων αναφέρεται μεταξύ άλλων πως το συνολικό ποσό των δεσμεύσεων ανέρχεται σε 1.074,3 δισ. ευρώ, ποσό «κατά τι χαμηλότερο από αυτό του Φεβρουαρίου», λόγω της φιλόδοξης προσπάθειας ανάκαμψης της Ευρώπης.
-Τα χρηματοοικονομικά συμφέροντα της Ένωσης θα προστατεύονται σύμφωνα με τις γενικές αρχές που υπάρχουν στις Ευρωπαϊκές Συνθήκες. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «υπογραμμίζει τη σημασία της προστασίας των χρηματοοικονομικών συμφερόντων της Ένωσης» καθώς και «τη σημασία του σεβασμού του κράτους δικαίου».
-Η κατανομή του RescEU θα είναι 1,1 δις. ευρώ. Για την υγεία θα αυξηθεί στα 1,7 δισ. ευρώ, σύμφωνα με την πρόταση της Κομισόν ως αντίδραση για την Covid-19.
-Η ΕΕ θα εργαστεί τα επόμενα χρόνια προς την μεταρρύθμιση του συστήματος των ιδίων πηγών της και θα εισαγάγει νέες ίδιες πηγές (σ.σ. εσόδων). «Ως ένα πρώτο βήμα, μια νέα ίδια πηγή που θα βασίζεται σε μη ανακυκλώσιμα πλαστικά απορρίμματα θα παρουσιαστεί και εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου του 2021. Ως βάση για επιπλέον ίδιες πηγές, η Κομισιόν θα θέσει το πρώτο εξάμηνο του 2021 προτάσεις για έναν διασυνοριακό μηχανισμό προσαρμογής για τον άνθρακα καθώς και για ένα ψηφιακό τέλος, με στόχο την εισαγωγή τους του αργότερο μέχρι την 1η Ιανουαρίου του 2023. Στο ίδιο πνεύμα, η Κομισιόν θα θέσει πρόταση για ένα αναθεωρημένο πρόγραμμα ETS , πιθανότατα επεκτείνοντάς το στην αεροπλοΐα και τη ναυτιλία. Τέλος, η Ένωση θα εργαστεί προς την εισαγωγή άλλων ιδίων πόρων, που μπορεί να περιλαμβάνουν Φόρο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών. Τα έσοδα από τις νέες ίδιες πηγές που θα εισαχθούν μετά το 2021 θα χρησιμοποιηθούν για την πρόωρη αποπληρωμή του δανεισμού στο πλαίσιο του NGEU.
Επίσης, αναφέρεται πως για την περίοδο 2021-2027, θα μειωθεί η ετήσια συνεισφορά της Δανίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Αυστρίας και της Σουηδίας.