Image default
Ανάλυση Πρώτο Θέμα

Χορεύοντας με το χρέος… – BARRY EICHENGREEN

Ακόμη και το 2013, μια χρονιά κομματικής μνησικακίας, Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι συμφώνησαν να αναστείλουν το ανώτατο όριο χρέους της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ μόλις μια εβδομάδα πριν εξαντληθούν τα αποθέματα μετρητών του Υπουργείου Οικονομικών. Αλλά φέτος μπορεί να είναι διαφορετικά.

BERKELEY – Το 2011, όταν ακόμη αντιπρόεδρος της Federal Reserve των ΗΠΑ, ήταν η Janet Yellen διαβεβαίωσε τους συναδέλφους της ότι το δράμα γύρω από το ανώτατο όριο χρέους της ομοσπονδιακής κυβέρνησης «συνήθως αποδεικνύεται ότι είναι απλώς θέατρο». Θέατρο του παραλόγου, θα μπορούσε να προσθέσει κανείς. Μια δεκαετία αργότερα, η συζήτηση για το ανώτατο όριο του χρέους διαμορφώνεται ως τραγωδία στους αιώνες.

Για να κατανοήσετε τον παραλογισμό του ανώτατου ορίου του χρέους, θυμηθείτε την προέλευσή του. Το καταστατικό που το δημιούργησε εγκρίθηκε τον Σεπτέμβριο του 1917, σε συνδυασμό με μια πράξη που εξουσιοδοτούσε την έκδοση ομολόγων για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση της εισόδου των ΗΠΑ στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σχεδιάστηκε για να διαβεβαιώσει τους αντιπάλους της εμπλοκής των ΗΠΑ στον πόλεμο ότι υπήρχαν όρια στο πόσο μακριά χώρα θα πήγαινε.

Το Σύνταγμα είχε δώσει στο Κογκρέσο την εξουσία να διαχειρίζεται τον δανεισμό από το Υπουργείο Οικονομικών, κάτι που δεν ήταν πρακτικό σε καιρό πολέμου. Έτσι, οι νομοθέτες ανέθεσαν τώρα αυτήν την εξουσία στον πρόεδρο. Αλλά για να κατευνάσει αυτούς που αντιτάχθηκαν σε οποιαδήποτε διεύρυνση των εκτελεστικών εξουσιών, καθώς και τους Γερμανοαμερικανούς που αντιτίθεντο στον πόλεμο με τη Γερμανία και τους Ιρλανδοαμερικανούς που αντιτίθεντο στη συμμαχία με τη Βρετανία μετά τη βίαιη καταστολή της εξέγερσης του Πάσχα του 1916 για μια ανεξάρτητη Ιρλανδία, το Κογκρέσο έβαλε ένα ταβάνι σε αυτόν τον δανεισμό.

Αυτά τα ξεχασμένα παράπονα περισσότερο από έναν αιώνα πριν δημιούργησαν το δίλημμα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι Ηνωμένες Πολιτείες. Το παράλογο έχει δίκιο.

Μέχρι τώρα, το Κογκρέσο πάντα κατάφερνε να αποτρέψει τα χειρότερα. Ακόμη και το 2013, μια χρονιά κομματικής μνησικακίας, Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι συμφώνησαν να αναστείλουν το ανώτατο όριο του χρέους μόλις μια εβδομάδα προτού το Υπουργείο Οικονομικών, που ήδη δεν μπορούσε να δανειστεί, εξαντλήσει τα αποθέματα μετρητών. Αλλά φέτος μπορεί να είναι διαφορετικά.

Προφανώς, η πολιτική πόλωση είναι ακόμη μεγαλύτερη από ό,τι ήταν το 2013. Κανόνες πολιτικής συμπεριφοράς – συμπεριλαμβανομένης της ιδέας ότι τα δύο κόμματα θα πρέπει να συνεργαστούν για να αποφύγουν μια προβλέψιμη καταστροφή – έχουν βγει από το παράθυρο μετά την επίθεση της 6ης Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ από υποστηρικτές του τότε προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Σε έναν κόσμο μετά τα γεγονότα, τα Ρεπουμπλικανικά μέλη του Κογκρέσου, ακόμα κι αν είναι οι πραγματικοί παράγοντες της καταστροφής, μπορούν να κατηγορήσουν επιτυχώς –τουλάχιστον στα μάτια της βάσης των Ρεπουμπλικανών– τους Δημοκρατικούς νομοθέτες και τους τρόπους που κάνουν δωρεάν δαπάνες.

Η άμεση συνέπεια της αποτυχίας αύξησης ή αναστολής του ανώτατου ορίου χρέους θα ήταν μια υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της κυβέρνησης. Εάν το χρέος του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ έχανε την επενδυτική του βαθμολογία, οι θεσμικοί επενδυτές θα απαγορευόταν να το κρατήσουν, ενώ οι ξένοι επενδυτές, συμπεριλαμβανομένων των κεντρικών τραπεζών, θα το σκεφτόντουσαν δύο φορές. Το κόστος δανεισμού των ΗΠΑ θα ανέβαινε.

Ορισμένες μελέτες διαπιστώνουν ότι το καθεστώς του δολαρίου ως ασφαλές καταφύγιο εξοικονομεί το Υπουργείο Οικονομικών άνω των 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε πληρωμές τόκων σε μια δεκαετία – αρκετά, κατά ειρωνικό τρόπο, για να χρηματοδοτήσει σχεδόν τα τρία τέταρτα του δικομματικού πακέτου υποδομών. Υπάρχουν ήδη κάποιες ενδείξεις ότι αυτό το μπόνους έχει χαθεί.

Η αβεβαιότητα, όπως μας υπενθύμισε η κρίση του COVID-19, είναι αυτό που φοβούνται περισσότερο οι επενδυτές και η αβεβαιότητα θα αυξηθεί με μια αναστολή πληρωμών τόκων άγνωστης διάρκειας. Τα χρηματιστήρια θα αντιδρούσαν αρνητικά. Επιπλέον, επειδή οι τίτλοι του Δημοσίου χρησιμοποιούνται ως εξασφάλιση σε ένα ευρύ φάσμα ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, οι αγορές βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης θα ήταν απομειωμένες εάν το Υπουργείο Οικονομικών αναγκαζόταν να αναστείλει τις πληρωμές τόκων. Οι αναλήψεις θα ανάγκαζαν τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς να εμπλακούν σε πωλήσεις γραμματίων του Δημοσίου και, πιθανώς, να αναστείλουν τις εξαγορές.

Οι εκτιμήσεις για τις οικονομικές επιπτώσεις κυμαίνονται από βαθιά καταστροφικές έως καταστροφικές. Μια αντιπροσωπευτική πρόβλεψη υποδηλώνει ότι το ΑΕΠ θα μειωθεί κατά 4%, ενώ η ανεργία θα αυξηθεί στο 9%.

Η Fed θα παρέμβει, φυσικά, όπως κάνει σε κάθε κρίση. Θα ενεργοποιήσει τα έκτακτα μέτρα που συζητήθηκαν πριν από προηγούμενες κρίσεις ανώτατου ορίου χρέους. Θα αγόραζε χρεόγραφα του Δημοσίου που δεν πληρούσαν τις υποχρεώσεις του και θα τα δεχόταν ως εξασφάλιση στις δικές του δανειοδοτικές πράξεις, αν και στις πλέον χαμηλότερες τιμές αγοράς τους. Αλλά αυτό θα έβαζε τη Fed σε λεπτό πάγο. Θα βρισκόταν στη μέση μιας πολιτικής σύγκρουσης. Οι Δημοκρατικοί θα το επέκριναν επειδή προστατεύει τους Ρεπουμπλικάνους από τις συνέπειες της αδράνειάς τους. Οι Ρεπουμπλικάνοι θα κατηγορούσαν τη Fed για συνενοχή με τη «σοσιαλιστική» ατζέντα των Δημοκρατικών.

Έξυπνοι αναλυτές προτείνουν ότι όλα αυτά θα μπορούσαν να αποφευχθούν εάν το Υπουργείο Οικονομικών έθετε πρώτα πρώτα τις πληρωμές τόκων. Θα μπορούσε να συνεχίσει να τα πληρώνει στο ακέραιο καθώς φτάνουν τα φορολογικά έσοδα, ενώ θα περικόψει τις άλλες δαπάνες κατά 40%. Αλλά αυτό προϋποθέτει την απομάκρυνση τρομερών τεχνικών προβλημάτων. (Σκεφτείτε τον επαναπρογραμματισμό των υπολογιστών της κυβέρνησης.) Και αν πιστεύετε ότι το Κογκρέσο θα ήταν έτοιμο να μειώσει τα επιδόματα κοινωνικής ασφάλισης και τις στρατιωτικές αμοιβές για να διασώσει τους κατόχους ομολόγων, τότε ζείτε σε μια πολιτική χώρα φαντασίας.

Κάποια ελπίδα παραμένει. Ο βουλευτής της Γερουσίας θα μπορούσε να επιτρέψει την αύξηση του ανώτατου ορίου χρέους να συνδεθεί με ένα νομοσχέδιο συμφιλίωσης που εγκρίθηκε σύμφωνα με τις κομματικές γραμμές. Οι Δημοκρατικοί θα μπορούσαν να το καταπιούν σκληρά και να το ψηφίσουν σε αυτή τη βάση, κάνοντας ό,τι είναι σωστό για τη χώρα ανεξάρτητα από τις εκλογικές συνέπειες.

Ή οι Ρεπουμπλικάνοι κρατούντες θα μπορούσαν να το ξανασκεφτούν, δεδομένης της σοβαρότητας των πράξεών τους. Θυμηθείτε πώς, στη δίνη της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008, ο τότε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Χένρι Πόλσον γονάτισε για να ζητήσει την υποστήριξη της ηγεσίας αφού το Κογκρέσο απέρριψε τη χρηματοοικονομική διάσωσή του 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Τα κατάφερε και η Βουλή ενέκρινε το μέτρο σε δεύτερη προσπάθεια, με ψήφους Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών. Αλλά μην κρατάτε την αναπνοή σας. Ο απείθαρχος ηγέτης του Κογκρέσου ήταν τότε η Πρόεδρος της Βουλής των Δημοκρατικών, Νάνσι Πελόζι. Σήμερα, ο ηγέτης της μειονότητας των Ρεπουμπλικανών στη Γερουσία, είναι ο Μιτς ΜακΚόνελ.

BARRY EICHENGREEN

Professor of Economics at the University of California, Berkeley, and a former senior policy adviser at the International Monetary Fund. He is the author of many books, including the forthcoming In Defense of Public Debt.

Copyright: Project Syndicate, 2021.
www.project-syndicate.org

Σχετικα αρθρα

ΕΚΤ: Φειδωλή, αλλά θετική για τα μερίσματα των ελληνικών τραπεζών

admin

ΤτΕ: Μειώθηκαν οι καταθέσεις, αυξήθηκαν τα δάνεια τον Φεβρουάριο

admin

Ευρωπαϊκή Ένωση: Μετά την Ρωσία και την Κίνα, αντιμετωπίζει επίσης απειλή από τις Ηνωμένες Πολιτείες

admin

Κατασκευές: Στα ύψη το ανεκτέλεστο, νέα έργα άνω των 18 δισ. το 2025

admin

Bank of America: Οι 3 λόγοι που υπεραποδίδει η οικονομία της Ελλάδας

admin

S&P: Τρεις μειώσεις επιτοκίων φέτος από την ΕΚΤ, με εκκίνηση τον Ιούνιο, και άλλες τρεις το 2025

admin

Κινδυνεύει η Ευρώπη από τους ισλαμιστές τρομοκράτες;

admin

Στεγαστική κρίση: Ελάχιστα ακίνητα πλέον είναι διαθέσιμα για ενοικίαση

admin

Το αίνιγμα της οικονομίας στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές

admin

Περί της τρομοκρατικής επίθεσης στην Μόσχα. Cui bono?

admin

Η Ιαπωνία αναδύεται, η Κίνα τελειώνει – Το πρόβλημα των αφηγημάτων

admin

Συνεχίζεται η άνοιξη της ελληνικής αγοράς ακινήτων – Οι προοπτικές ανά κλάδο και οι νέες τάσεις

admin