Η αειφορία, ως έννοια, έχει σταδιακά αναδυθεί στην πρώτη γραμμή της δημόσιας πολιτικής και οικονομικής ζωής κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Σήμερα, η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί πρόβλεψη, αλλά πραγματικότητα: οι φυσικές καταστροφές που αυξανόμενα αντιμετωπίζει ο πλανήτης – και βέβαια και η χώρα μας – αποτελούν κάλεσμα για δράση και επανασχεδιασμό. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η εμβληματική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θέτει ως στόχο μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050. Η δε Ελλάδα καλείται, στην τρέχουσα κρίσιμη συγκυρία, να ανταποκριθεί εγκαίρως και αποτελεσματικά στις σχετικές προκλήσεις.
Για την Ελληνική Κυβέρνηση, η ευθυγράμμιση της οικονομικής μεγέθυνσης με τους φιλόδοξους περιβαλλοντικούς και κλιματικούς μας εθνικούς στόχους, αποτελεί βασικό πυλώνα πολιτικής. Η χώρα μας, μέσα από το Σχέδιο «Ελλάδα 2.0», την πυξίδα μας προς την ανάκαμψη, βάζει στο επίκεντρο την πράσινη μετάβαση αλλά και την καινοτομία ως κινητήριο δύναμη και προϋπόθεση του αειφόρου παραγωγικού μετασχηματισμού της οικονομίας.
Πρόσφατα, στην 26η Διεθνή Διάσκεψη των Μερών για το Κλίμα, γνωστή ως COP26, η Ελλάδα, παρά το σχετικά μικρό της αποτύπωμα άνθρακα, δήλωσε τη φιλοδοξία της να συνεισφέρει σημαντικά στην παγκόσμια προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Οι εμβληματικές πρωτοβουλίες σε 6 τομείς, που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήμα των αρχηγών κρατών της COP26, αποτελούν απόδειξη ότι η εθνική αυτή φιλοδοξία συνοδεύεται από σαφή στόχευση και στρατηγικό σχεδιασμό.
Ειδικά το Υπουργείο Οικονομικών, αντιλαμβανόμενο τον κομβικό του ρόλο στην υλοποίηση των απαραίτητων δομικών μεταρρυθμίσεων, στηρίζει ενεργά την εθνική φιλοδοξία και στόχευση, προκειμένου η πράσινη και ενεργειακή μετάβαση να γίνει με κοινωνικά δίκαιο και οικονομικά αποτελεσματικό τρόπο.
Στην προσπάθεια αυτή, οι δημόσιες επενδύσεις αποτελούν απαραίτητο, αλλά όχι επαρκές εργαλείο: ο ρόλος των επιχειρήσεων είναι κομβικός για τη στροφή της οικονομίας προς την αειφορία, όπως εξίσου κομβική είναι και η ενσωμάτωση των αρχών βιωσιμότητας στη στρατηγική των επιχειρήσεων για τη μακροπρόθεσμη οικονομική τους αποτελεσματικότητα και ανάπτυξη.
Το Υπουργείο Οικονομικών, με τον νόμο 4706/2020, εισήγαγε ένα νέο, βελτιωμένο θεσμικό πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης στη χώρα, το οποίο πλέον διασφαλίζει την ορθή και με όρους διαφάνειας λειτουργία των εταιρειών, στρέφοντάς τις στην υιοθέτηση στρατηγικών προς τη μακροπρόθεσμη αειφόρο ανάπτυξη. Παράλληλα, για την επιτυχή στροφή σε κλιματικά βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες προβλέψαμε τη θέσπιση φορολογικών κινήτρων προς τις επιχειρήσεις, με τη μορφή υπεραπόσβεσης για την υλοποίηση πράσινων δαπανών, αλλά και για την πραγματοποίηση δαπανών έρευνας και καινοτομίας, ως βασικούς πυλώνες προώθησης της μετάβασης της οικονομίας στην κλιματική ουδετερότητα.
Με το βλέμμα στο μέλλον και στο πλαίσιο της φιλόδοξης εθνικής στρατηγικής της Ελλάδας για το κλίμα, στο Υπουργείο Οικονομικών προωθούμε, μέσα στο επόμενο διάστημα, επιπλέον δράσεις σε τρία επίπεδα:
1ον Εξετάζουμε τη δυνατότητα έκδοσης Κρατικού «πράσινου» ομολόγου στο δεύτερο εξάμηνο του 2022. Σκοπός μας είναι να διαμορφώσουμε έναν συνεκτικό φάκελο επιλέξιμων έργων, επιπλέον εκείνων που ήδη χρηματοδοτούνται από άλλες πηγές, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τα οποία θα χρηματοδοτηθούν μέσω «πράσινων» ή βιώσιμων ομολόγων μέσα στα προσεχή χρόνια.
2ον Συνεχίζουμε και επιταχύνουμε την ενσωμάτωση της κλιματικής διάστασης στον σχεδιασμό και την αποτύπωση της δημοσιονομικής πολιτικής. Ήδη, από τον Μάρτιο του 2020, το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους συνεργάζεται με τον ΟΟΣΑ για τη σταδιακή υιοθέτηση του «πράσινου» προϋπολογισμού και προχωρούμε στην ενσωμάτωση των κλιματικών παραμέτρων στη μεθοδολογία του Προϋπολογισμού Επιδόσεων. Ως επιτευχθέν ορόσημο, ο Κρατικός Προϋπολογισμός του 2021 έχει αποτελέσει τον πρώτο στην ιστορία της χώρας με ρητή αναφορά στην κλιματική διάσταση.
3ον Στο πλαίσιο διεθνών καλών πρακτικών και σε συμφωνία με τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, προωθούμε, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την κατάρτιση μιας συνεκτικής Στρατηγικής Βιώσιμης Χρηματοοικονομικής Πολιτικής. Μια στρατηγική για την προώθηση της αειφορίας στο χρηματοπιστωτικό σύστημα η οποία, παράλληλα με την ενδυνάμωση του θεσμικού πλαισίου υπέρ της υπεύθυνης (με όρους ESG) εταιρικής διακυβέρνησης, θα αποτελέσει μοχλό προσέλκυσης πράσινων και βιώσιμων επενδύσεων, ευνοώντας την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας μας.
Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο: η οικονομική ανάπτυξη που επιτυγχάνουμε, οφείλουμε να είναι αειφόρος – βιώσιμη (sustainable) και συγχρόνως ανθεκτική (resilient).
Η Ελλάδα προωθεί στοχευμένα την ενσωμάτωση της κλιματικής διάστασης στην οικονομική πολιτική και επιδιώκει την ισχυρή κινητοποίηση πράσινων και βιώσιμων επενδύσεων. Στόχος μας, η πράσινη μετάβαση της χώρας να επιτευχθεί με όρους οικονομικής αποτελεσματικότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης.
Όλοι μαζί – Κράτος, επιχειρήσεις, χρηματοπιστωτικός τομέας και εργαζόμενοι – μπορούμε να τα καταφέρουμε!
Χρήστος Σταϊκούρας
Υπουργός Οικονομικών