Ο πληθωρισμός τον Δεκέμβριο, στο 7%, στις ΗΠΑ ήταν για τελευταία φορά τόσο ψηλα το καλοκαίρι του 1982. Αυτό είναι το μονο κοινό χαρακτηριστικό των δύο περιόδων.
Σήμερα, ο πληθωρισμός βρίσκεται σε άνοδο. Τότε, έπεφτε. Είχε κορυφωθεί στο 14,8% το 1980, ενώ ο Τζίμι Κάρτερ ήταν ακόμη πρόεδρος και η ιρανική επανάσταση είχε εκτινάξει τις τιμές του πετρελαίου. Ο βασικός πληθωρισμός εκείνο το έτος έφτασε στο 13,6%.
Όταν έγινε πρόεδρος της Federal Reserve το 1979, ο Paul Volcker ξεκίνησε να συντρίψει τον πληθωρισμό με αυστηρή νομισματική πολιτική. Σε συνδυασμό με τους πιστωτικούς ελέγχους, αυτή η προσπάθεια ώθησε τις ΗΠΑ σε μια σύντομη ύφεση το 1980. Στη συνέχεια, καθώς το επιτόκιο αναφοράς της Fed έφτασε στο 19% το 1981, άρχισε μια πολύ βαθύτερη ύφεση. Μέχρι το καλοκαίρι του 1982, ο πληθωρισμός και τα επιτόκια έπεφταν απότομα. Θα ακολουθούσαν τέσσερις δεκαετίες γενικά χαμηλού μονοψήφιου πληθωρισμού.
«Είχαμε δραματική επιτυχία στη μείωση του ρυθμού πληθωρισμού», παρατήρησε ένας αξιωματούχος της Fed τον Αύγουστο. Όμως ο κ. Volcker είχε άλλα προβλήματα να αντιμετωπίσει: τα υψηλά επιτόκια του είχαν ωθήσει το Μεξικό σε χρεοκοπία, δημιουργώντας την κρίση χρέους της Λατινικής Αμερικής και την ανεργία θα σκαρφαλώσει στο υψηλό μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο 10,8% εκείνο το φθινόπωρο.
Η ανεργία πέτυχε αυτό το ρεκόρ τους πρώτους μήνες της πανδημίας του Covid-19 το 2020. Έκτοτε, μειώνεται ραγδαία καθώς η οικονομία βρυχάται χάρη στα εμβόλια, τους λιγότερους περιορισμούς στην κινητικότητα και τα άφθονα δημοσιονομικά και νομισματικά κίνητρα. Τον Δεκέμβριο, η ανεργία μειώθηκε στο 3,9%, πλησιάζοντας στο χαμηλό 50 ετών του 3,5% λίγο πριν την πανδημία.
Η νομισματική πολιτική τότε και τώρα δεν θα μπορούσε να είναι πιο διαφορετική. Το 1982, η Fed εξακολουθούσε να στοχεύει στην προσφορά χρήματος, προκαλώντας απρόβλεπτες διακυμάνσεις στα επιτόκια. Σήμερα, αγνοεί σε μεγάλο βαθμό την προσφορά χρήματος, η οποία επεκτάθηκε δραματικά καθώς η Fed αγόρασε ομόλογα για να διατηρήσει τα μακροπρόθεσμα επιτόκια. Ο κύριος στόχος πολιτικής της, το επιτόκιο ομοσπονδιακών κεφαλαίων, είναι κοντά στο μηδέν.
Αντί για το 1982, δύο προηγούμενες περιόδοι όπου ο πληθωρισμός έφτασε στο 7% μπορεί να δείξουν πιο χρήσιμα μαθήματα για σήμερα. Η πρώτη φορά ήταν το 1946. Το τέλος του πολέμου απελευθέρωσε τη ζήτηση για καταναλωτικά αγαθά και οι έλεγχοι των τιμών είχαν λήξει. Ο πληθωρισμός έφτασε σχεδόν στο 20% το 1947 πριν πέσει . Σήμερα, τα πρότυπα κατανάλωσης έχουν παρομοίως διαστρεβλωθεί και οι αλυσίδες εφοδιασμού έχουν διαταραχθεί από την πανδημία.
Ο πληθωρισμός ξεπέρασε επίσης το 7% το 1973. Αν και εν μέρει οδηγήθηκε από τα τρόφιμα και την ενέργεια (εκείνο το φθινόπωρο, οι Άραβες εξαγωγείς θα εμπάρκαραν τις ΗΠΑ επειδή υποστήριξαν το Ισραήλ στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ), αυτό ήταν μια συνέχεια μιας ανόδου που ξεκίνησε το 1966. Σαν σήμερα , η αύξηση της δεκαετίας του 1960 ακολούθησε μια μακρά περίοδο χαμηλού, σταθερού πληθωρισμού και χαμηλής ανεργίας.
Όπως και ο Πρόεδρος Μπάιντεν σήμερα, ο Πρόεδρος Λίντον Τζόνσον κατηγόρησε αρχικά τον πληθωρισμό σε μικροοικονομικούς παράγοντες που σχετίζονται με τη βιομηχανία. Ο τότε πρόεδρος της Fed William McChesney Martin, εν μέρει λόγω της πίεσης από τον Johnson, άργησε να αναγνωρίσει ότι η ζήτηση ήταν πολύ ισχυρή και ότι οι προσδοκίες του κοινού για τον πληθωρισμό αβάσιμες.
Μια βασική πρόκληση που αντιμετωπίζει ο σημερινός πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ είναι να αποφασίσει εάν ο σημερινός πληθωρισμός έχει περισσότερα κοινά με το 1946 ή το 1966. Προς το παρόν, βλέπει λίγο και από τα δύο. Την Τρίτη, κατηγόρησε τον πληθωρισμό στους «ισχυρούς περιορισμούς της ζήτησης και της προσφοράς» και τόνισε τον κίνδυνο να μείνουν αβάσιμες οι προσδοκίες. Η Fed θα μπορούσε να αρχίσει να αυξάνει τα επιτόκια τον Μάρτιο.
Ο κ. Πάουελ έχει επίσης πράγματα που έλειπαν στους προκατόχους του, δηλαδή τη γνώση της εμπειρίας τους και το ελεύθερο από τον πρόεδρο, ο οποίος μόλις τον πρότεινε για δεύτερη θητεία…