Των David Fickling και Anjani Trivedi
Από την ένταση με την οποία οι άνθρωποι ανησυχούν για το θέμα, θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι οι αλυσίδες αξίας του πλανήτη βρίσκονται σε αναταραχή τα τελευταία δύο χρόνια.
Οι αναζητήσεις για τον όρο “αλυσίδα εφοδιασμού” στο Google σχεδόν διπλασιάστηκαν μεταξύ Ιουνίου και Οκτωβρίου, όταν ξεπέρασαν για λίγο τα “επιτόκια” ως βασικό θέμα ανησυχίας. Αυτό συμπίπτει με μια περίοδο κατά την οποία το κόστος αποστολής ενός κοντέινερ από την Κίνα στη δυτική ακτή των ΗΠΑ σχεδόν τριπλασιάστηκε, ενώ η ουρά των πλοίων που περίμεναν να ελλιμενιστούν στα λιμάνια του Λος Άντζελες και του Λονγκ Μπιτς μάκρυνε σε επίπεδα-ρεκόρ.
Άθικτο “παγόβουνο”
Στην πραγματικότητα, αυτές οι διαταραχές ήταν απλώς η καταρρέουσα κορυφή ενός παγόβουνου που έχει παραμείνει σε μεγάλο βαθμό άθικτο κάτω από την επιφάνεια. Περίπου το 28,5% της παγκόσμιας μεταποιητικής προστιθέμενης αξίας λαμβάνει χώρα σε ένα κράτος το οποίο μέχρι στιγμής είχε γλιτώσει σε μεγάλο βαθμό από τις διαταραχές της πανδημίας: την Κίνα.
Ο εργοστασιακός τομέας εκεί ήταν εντυπωσιακά υγιής στο μεγαλύτερο τμήμα των τελευταίων δύο ετών. Τα δεδομένα δραστηριότητας – με βάση τους δείκτες PMI – ανέκαμψαν απότομα μετά από μια σύντομη κατάρρευση τον Φεβρουάριο του 2020 και συνέχισαν να επεκτείνονται κάθε μήνα έκτοτε, έως ότου οι ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας οδήγησαν σε άλλη μια σύντομη πτώση τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2021.
Αυτό ήταν ένα γενικά υποτιμημένο όφελος για τον υπόλοιπο κόσμο. Όταν οι εγκλωβισμένοι πολίτες σε άλλες χώρες αύξαναν τις αγορές τους σε κονσόλες Nintendo Switch, προμήθειες οικιακού εξοπλισμού και μάσκες προσώπου μιας χρήσης, οι παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, με τις ρίζες τους στις παραγωγικές μονάδες της ανατολικής και νότιας Κίνας, κατάφεραν να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση.
Στον βαθμό που υπήρξε κρίση στην εφοδιαστική αλυσίδα, αυτή σχετίζεται κυρίως με τη διεθνή αποστολή τελικών προϊόντων στις τελικές αγορές των καταναλωτών και με τους ημιαγωγούς – ένα προϊόν στο οποίο η Κίνα παρουσιάζει αξιοσημείωτα χαμηλές επιδόσεις.
Ο παράγοντας Όμικρον
Αυτή η πραγματικότητα ενδεχομένως να τείνει να αλλάξει σύντομα. Οι κυλιόμενοι αριθμοί κρουσμάτων Covid σε επταήμερη βάση έχουν ξεπεράσει τα 1.000 από τις 27 Δεκεμβρίου. Αυτά τα νούμερα μπορεί να φαντάζουν μικρά σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη χώρα, ωστόσο αντιπροσωπεύουν το υψηλότερο ιικό φορτίο στην Κίνα από τα μέσα Μαρτίου 2020. Έχουν εμφανιστεί κρούσματα σε αρκετές πόλεις, ενώ είναι διασκορπισμένα και σε διάφορες επαρχίες.
Αυτό καθιστά δύσκολη τη διαχείριση. Για μεγάλο μέρος των δύο τελευταίων ετών, η στρατηγική της Κίνας για τον Covid ήταν απλή – πλήρες lockdown και κατέβασμα ρολών. Με τις νέες μεταλλάξεις, ωστόσο, ειδικά την ταχύτατα μεταδιδόμενη Όμικρον, αυτή η μέθοδος δεν έχει αποδειχθεί επιτυχημένη.
Ορισμένες πόλεις, όπως η Σαγκάη, κινήθηκαν με επιτυχία. Άλλες όχι, όπως το Σιάν στην επαρχία Σαανσί, που επέβαλε ένα από τα αυστηρότερα lockdown από την εποχή της Ουχάν. Οι αρχές ακολουθούν μια διαφοροποιημένη κατά τόπους προσέγγιση για τη διαχείριση της μεταβαλλόμενης φύσης του ιού.
Όσοι παρατηρούν την Κίνα δεν μπορούν πλέον απλώς να συνυπολογίζουν βραχυπρόθεσμες διαταραχές σε καθορισμένες περιόδους στις προβλέψεις τους, όταν εμφανίζεται κάποια πανδημική έξαρση. Με μια – πλέον – λιγότερο σαφή στρατηγική περιορισμού του Covid, θα είναι πιο δύσκολο να υπολογιστεί ποιος θα είναι ο αντίκτυπος στα εργοστάσια και στους μετανάστες εργάτες. Και τώρα που ο Covid είναι διασκορπισμένος σε διάφορες περιοχές, η ιεράρχηση των αλυσίδων εφοδιασμού και η διατήρηση της λειτουργίας των γραμμών παραγωγής είναι πιο δύσκολη απ’ ό,τι στο παρελθόν.
Η κίνηση των εργαζομένων θα επηρεαστεί επίσης. Η κυβέρνηση της Σενζέν, για παράδειγμα, πρέπει να αποφασίσει εάν θα επιτρέψει στους μετακινούμενους εργαζόμενους να φύγουν, ειδικά καθώς πλησιάζουν οι διακοπές του Σεληνιακού Νέου Έτους.
Διακοπές στην παραγωγή, εκτίναξη ναύλων
Εν τω μεταξύ, εάν η Τιαντζίν και η Νινγκμπό – δύο μεγάλες πόλεις-λιμάνια που παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στο διεθνές εμπόριο – αναγκαστούν να υποβληθούν σε βαρύτερο lockdown, η παγκόσμια προσφορά κάλλιστα θα μπορούσε να πληγεί. H Μπεϊλούν, τοποθεσία στην δεύτερη, συνεισφέρει περίπου το 3% της συνολικής διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων της Κίνας για το εξωτερικό εμπόριο και επί του παρόντος λειτουργεί μόνον στο 20% των δυνατοτήτων της, σύμφωνα με αναλυτές της Nomura. Οι τελευταίοι υπογραμμίζουν ότι το lockdown στην περιοχή “είναι πιθανό να επιδεινώσει την παγκόσμια συμφόρηση στο πεδίο των logistics και να ωθήσει ξανά τους ναύλους σε υψηλότερα επίπεδα”.
Την προηγούμενη εβδομάδα, μία από τις μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες στον κόσμο, η Toyota, αναγκάστηκε να σταματήσει την παραγωγή στην Τιαντζίν, καθώς η τοπική κυβέρνηση πραγματοποιεί μαζικά τεστ στους πολίτες, μετά την εμφάνιση λοιμώξεων Όμικρον. Η Volkswagen αντιμετώπισε παρόμοιες παραγωγικές διαταραχές. Την Τετάρτη, οι αρχές της πόλης του κινεζικού βορρά διέταξαν διάλειμμα μισής ημέρας από την εργασία προκειμένου να πραγματοποιηθούν τεστ στον πληθυσμό.
Μια τέτοια αβεβαιότητα μόνο να αυξήσει μπορεί το κόστος. Ήδη η αύξηση των τιμών παραγωγού, αν και ήταν χαμηλότερη από το προβλεπόμενο 11%, ξεπέρασε το 10% σε ετήσια βάση, με βάση στοιχεία της προηγούμενης εβδομάδας. Οι υψηλές τιμές ενέργειας, σε συνδυασμό με το αυξανόμενο κόστος των πρώτων υλών, έχουν επιβαρύνει τους κατασκευαστές. Προς το παρόν, έχουν καταφέρει να μετακυλίσουν το επιπλέον τίμημα στους καταναλωτές σε όλο τον κόσμο κι έτσι έχουν διατηρήσει τα περιθώριά τους.
Αυτό θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο. Για να συμβαδίσουν με την αυξανόμενη ζήτηση σε άλλα μέρη του κόσμου – κυρίως στις ΗΠΑ – οι κεφαλαιουχικές δαπάνες των επιχειρήσεων αυξήθηκαν τους τελευταίους δύο μήνες. Ωστόσο τα κέρδη που αναμενόταν να στηρίξουν αυτήν την επένδυση δεν διατηρούνται στα ίδια επίπεδα. Η τραπεζική πίστη έχει επίσης επιβραδυνθεί. Οι κατασκευαστές δεν θα είναι σε θέση να χειριστούν κανένα σημάδι διάβρωσης των περιθωρίων τους, ειδικά εν μέσω επιβραδυνόμενης ή εν πάση περιπτώσει αβέβαιης οικονομικής ανάπτυξης.
Μολονότι η Κίνα έχει χορηγήσει πλέον αρκετά εμβόλια κατά του Covid προκειμένου να εμβολιαστεί με δύο δόσεις το σύνολο του πληθυσμού των 1,4 δισ. ανθρώπων της, εξακολουθούν να υπάρχουν αντιφατικές αναφορές σχετικά με την αποτελεσματικότητα των εμβόλων Sinovac και Sinopharm κατά της Όμικρόν, με μια εργαστηριακή μελέτη στο Χονγκ Κονγκ τον περασμένο μήνα να υποδηλώνει ότι ακόμη και τρεις δόσεις Sinovac δεν ήταν επαρκείς για να παρέχουν προστασία.
Κίνδυνος
Ακόμη και ένα πανδημικό ξέσπασμα λιγότερο σοβαρό απ’ ό,τι έχουν δει άλλες χώρες με την παραλλαγή Δέλτα θα μπορούσε να επιβαρύνει σοβαρά τη χωρητικότητα των νοσοκομείων, δεδομένης της ταχύτητας εξάπλωσης της Όμικρον στον εξαιρετικά αστικοποιημένο πληθυσμό της Κίνας.
Η χώρα διαθέτει μόλις 2,7 νοσηλευτές ανά 1.000 άτομα, παρόμοια επίπεδα με την Ινδία των 2,4 και πολύ κάτω από τα ποσοστά των 11,5 στις πλούσιες χώρες. Με τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες να απέχουν μόλις έναν μήνα, ο πειρασμός μιας σκληρής καταστολής για την εξάλειψη των μολύνσεων θα είναι ισχυρός.
Η μη εστίαση στο θέμα ή ακόμη και η θεώρηση της κινεζικής αλυσίδας εφοδιασμού ως δεδομένης θα μπορούσε να είναι το μεγαλύτερο λάθος του Πεκίνου – και του κόσμου – μέχρι σήμερα.