Κάποιες πρώτες, ψυχρές σκέψεις για όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία από σήμερα το πρωί, από κάποιον που έχει διαβάσει αρκετή ιστορία και περισσότερη πολεμική. Εκτός της πρώτης σκέψης, οι άλλες σε τυχαία σειρά.
1. Αυτό που συμβαίνει στο παρόν δεν είναι ιστορία είναι πραγματικότητα. Τα διδάγματα της ιστορίας δίνουν μόνο ενδείξεις και μεθοδολογία για την ανάλυση της πραγματικότητας, όχι συμπεράσματα. Κάθε πρόβλεψη του τι “θα” γίνει είναι εκ προοιμίου αβάσιμη, αν εκφράζεται ως βεβαιότητα.
2. Στα πολεμικά ρεπορτάζ και ανακοινωθέντα κάθε πολέμου βασιλεύουν πάντα η σκοπιμότητα, η προπαγάνδα, η υπερβολή αλλά και το ψέμα. Βέβαια, όσο περισσότερο απολυταρχικό είναι ένα καθεστώς, και όσο λιγότερη δύναμη έχει στη χώρα η ελεύθερη δημοσιογραφία, τόσο μεγαλύτερα είναι τα ψέματα.
3. Μια δήλωση του τύπου αυτής που έκανε η Ρωσία προ ολίγου “καταστρέψαμε όλη την αντιαεροπορική άμυνα της Ουκρανίας”, δεν έχει αυτή τη στιγμή κανένα κύρος ως αντικειμενική είδηση Μπορεί να είναι απόλυτα, εν μέρει, ή καθόλου αληθινή. Θα το ξέρουμε μόνο αργότερα. Λογικά πάντως, αποκλείεται να ισχύει απόλυτα, γιατί κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε πολύ μεγαλύτερη καταστροφή.
4. Είναι πιθανότερο να ισχύει σε κάποιο βαθμό η δήλωση της Μόσχας ότι δεν συνάντησε αντίσταση στα σύνορα, και αυτό γιατί η αντίσταση στους χερσαίους πολέμους σπανίως οργανώνεται ή γίνεται ακριβώς στα σύνορα. Το 1940, η αντίσταση στην Ιταλική εισβολή στα σύνορα ήταν συμβολική. Η πραγματική αντίσταση έγινε στο Καλπάκι, περίπου 30 χλμ από τα σύνορα, όπου είχε οργανωθεί η πρώτη “γραμμή προκαλύψεως”. Το ίδιο σχεδόν ισχύει σε κάθε αμυντικό σχέδιο για χερσαία εισβολή. Ο αγώνας γίνεται στο πεδίο που συμφέρει τον αμυνόμενο, και όχι στο τυχαίο στρατιωτικά των συνόρων.
5. Ακόμα και να δήλωναν σήμερα κάποιες δυτικές χώρες ότι θα συμπαρασταθούν στρατιωτικά στην Ουκρανία στέλνοντας στρατό να πολεμήσει — πράγμα διόλου σίγουρο — αυτό θα απαιτούσε μέρες για να συμβεί. Άρα δεν θα επηρέαζε τις εξελίξεις στη σύγκρουση τις πρώτες μέρες.
6. Στις επόμενες ώρες, αλλά πιθανότατα στις επόμενες μέρες, θα φανεί η θέληση και η δυνατότητα των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων να αντισταθούν. Η πρώτη ένδειξη, σε χερσαία εισβολή θα είναι η δυνατότητα αναχαίτισης της προέλασης σε κάποια σημεία, που θα τη δούμε αν αρχίσουν να γίνονται μάχες, είτε με πυροβολικό ή /και αεροπορία ή και άμεση σύγκρουση χερσαίων δυνάμεων. Οι πρώτες ειδήσεις και οι πρώτες ώρες δεν δείχνουν κάτι που να προβλέπει την εξέλιξη ως προς την άμυνα της Ουκρανίας. Θα φανεί.
7. Η Ουκρανία έχει μεγάλο και αξιόμαχο στρατό και δηλώνει διατεθειμένη να αντισταθεί. Η υπεροπλία της Ρωσίας (συν την Λευκορωσία) συνολικά θα έχει σημασία σε παρατεταμένο πόλεμο διάρκειας, ή “πόλεμο φθοράς” (war of attrition). Στις πρώτες μέρες ή και βδομάδες μετράνε οι πρώτες δυνάμεις που μπαίνουν στη μάχη, και ως προς αυτές η Ουκρανία είναι απόλυτα αξιόμαχη. Το πόσο πολύ είναι, θα φανεί στις επόμενες μέρες.
8. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δεν έχει γίνει χερσαίος πόλεμος μεταξύ εχθρικών κρατών στην Ευρώπη (άλλο οι εμφύλιοι, ή αεροπορικές επιθέσεις). Αυτή τη στιγμή γίνεται επίθεση μιας δύναμης που διαθέτει μεγάλο πυρηνικό οπλοστάσιο, κατά μίας που δεν διαθέτει καθόλου πυρηνικά, μετά το 1994. Άρα, εξ ορισμού η Ρωσία είναι απείρως ισχυρότερη από την Ουκρανία, εφ’ όσον όμως έχει διάθεση να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα. Μέχρι τότε όμως ο πόλεμος κρίνεται με κριτήρια συμβατικού πολέμου.
9. Αν χρησιμοποιηθούν πυρηνικά το παιχνίδι αλλάζει εντελώς. Κάθε πρόβλεψη είναι μάταια, καθώς δεν το έχουμε δει να γίνεται ως τώρα σε συμβατικό πόλεμο στην Ευρώπη, και όλοι ευχόμαστε να μην το δούμε.
10. Αν εμπλακούν άλλες δυτικές χώρες πολεμικά, ή/και υποσχεθούν πολεμική στήριξη, όμως, θα έχουμε για πρώτη φορά εν δυνάμει δύο εμπόλεμες δυνάμεις με πυρηνικά. Αυτό πάλι αλλάζει εντελώς το παιχνίδι. Επιφέρει τη λεγόμενη στον Ψυχρό Πόλεμο “ισορροπία του τρόμου” αλλά και κολοσσιαίους κινδύνους.
11. Είναι πάντα χρήσιμος οδηγός για την ανάλυση ενός πολέμου ο διαχωρισμός του Κλάουσεβιτς σε ολικό ή μερικό πόλεμο. Ο ολικός πόλεμος έχει σκοπό να καταργήσει την εξουσία του αντίπαλου κράτους και να βάλει στη θέση του την εξουσία του επιτιθέμενου, ή με άμεση κατοχή ή (το πιθανότερο εδώ, αν επικρατήσει η Ρωσία) με κυβέρνηση-μαριονέτα και ντε φάκτο κατοχή. Ο μερικός, αντίθετα, στοχεύει σε επιτυχίες με τις οποίες ο νικητής θα διαπραγματευθεί μετά την ειρήνη από ισχυρότερη θέση. Στην Ουκρανία, ο Πούτιν κατά τις πρώτες δηλώσεις του δηλώνει ότι επιχειρεί ολικό πόλεμο. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι αν βρει ισχυρή αντίσταση, ή κάποια διεθνή παρέμβαση ή αντίδραση που θα τον τρομάξει, δεν μπορεί να τον μετατρέψει σε μερικό. Αλλά τώρα δηλώνει (μέσα από τον μανδύα διάφορων ψεμάτων) ότι η διάθεσή του είναι να καταλάβει την ηγεσία της Ουκρανίας.
12. Από εκεί και πέρα παρακολουθούμε τις ειδήσεις, δεν πιστεύουμε τα πολεμικά ανακοινωθέντα των εμπλεκομένων αλλά τους έγκυρους δημοσιογράφους από έγκυρα μέσα, και δεν κάνουμε προβλέψεις (τώρα) αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί.