Τι είναι χρήμα; Το χρήμα, κυρίως, είναι πίστη στην εκπλήρωση υποσχέσεων πληρωμής. Το χαρτονόμισμα έχει την υπογραφή ενός κεντρικού τραπεζίτη ο οποίος μας υπόσχεται πως, αν χρειαστεί, θα μπορέσει να ανταλλάξει το χαρτονόμισμα με περιουσιακά στοιχεία ίσης αξίας. Όταν καταθέτουμε τα χρήματά μας σε ένα τραπεζικό λογαριασμό, ουσιαστικά αγοράζουμε ένα χαρτί που βεβαιώνει την υπόσχεση της τράπεζας να μας δώσει τα χρήματά μας όποτε το θελήσουμε.
Όσο πιο ισχυρή είναι η πίστη, τόσο πιο ισχυρό είναι το χρήμα. Ισχυρή είναι η πίστη που τη μοιράζονται πολλοί και, στην περίπτωση του χρήματος, αυτό έχει να κάνει με τη χρήση του στις συναλλαγές, τη θεσμική του θωράκιση και, σε μεγάλο βαθμό, με τη σταθερότητα της αξίας του. Αυτός είναι και ένας λόγος για το μεσοπρόθεσμο στόχο του χαμηλού πληθωρισμού (2%) από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: το χρήμα που διατηρεί την αξία του είνα αξιόπιστο.
Η αξιοπιστία είναι κοινωνικό φαινόμενο, αρθρώνεται σε συγκεκριμένες ιστορικές συγκυρίες, πολιτιστικά πλαίσια και οικονομικές συνθέσεις. Η αξιοπιστία είναι αυτή που βοηθά το χρήμα να είναι μέσο αποθήκευσης αξίας, μέσο μέτρησης αξίας και μέσο πραγματοποίησης συναλλαγών.
Αυτός είναι ο αξιακός άξονας στον οποίον επιδιώκουν να βαδίσουν τα Stablecoins, η αξιοπιστία. Τα Stablecoins είναι κρυπτονομίσματα, με κυριότερα το Tether, το USD Coin και το Binance. Σε αντίθεση με κυρίαρχα κρυπτονομίσματα όπως το Bitcoin και το Ethereum που εκθέτουν τους επενδυτές σε μεγάλες διακυμάνσεις και κινδύνους, τα Stablecoins έχουν σταθερή αξία η οποία αφορά συνήθως την σύνδεσή τους με ένα νόμισμα (όπως το δολάριο ή το ευρώ) ή κάποια άλλο περιουσιακό στοιχείο (όπως ο χρυσός ή ακόμη και κάποια άλλα κρυπτονομίσματα). Η σύνδεση αυτή επιτυγχάνεται είτε μέσα από τους αλγόριθμους εξόρυξης των κρυπτονομισμάτων είτε (και) μέσα από τα αποθεματικά που ισχυρίζονται πως διαθέτουν οι επιχειρήσεις που υποστηρίζουν τα Stablecoins. Π.χ., η αντιστοίχιση ενός Stablecoin με το δολάριο των ΗΠΑ θα μπορούσε να υποστηριχθεί από μια χρηματοοικονομική επιχείρηση που υποστηρίζει πως διαθέτει την αναγκαία ποσότητα δολαρίων ΗΠΑ (ή αντίστοιχων περιουσιακών στοιχείων) ώστε να ανταλλάξουν τα Stablecoins με νομίσματα, εάν χρειαστεί.
Με τον τρόπο αυτό, τα Stablecoins αναδύονται ως νησίδα σταθερότητας στο χώρο της κρυπτοοικονομίας, με κεφαλαιοποίηση που ξεπερνά τα 120 δισεκ. ευρώ. Πρόκειται για ένα μικρό αλλά αυξανόμενο μέρος της κρυπτοοικονομίας, που, ωστόσο, θέτει μοναδικά ερωτήματα πολιτικής οικονομίας. Τα Stablecoins, επιδιώκοντας να ταυτιστούν με κάποιο επίσημο χρήμα, ουσιαστικά αλλάζουν, κατά κάποιο τρόπο, την ποσότητα του χρήματος στην οικονομία. Έτσι, έστω και αν βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο, εμφανίζονται ως ένας νέος πυλώνας, δίπλα στις κεντρικές και εμπορικές τράπεζες, ως κόμβοι πίστης (credit) στην παγκόσμια οικονομία. Αυτή η προοπτική είναι που προκάλεσε την έκκληση της Υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ κ. Τζάνετ Γέλλεν για ρύθμιση του περιβάλλοντος των Stablecoins το περασμένο καλοκαίρι, αποτέλεσε αφετηρία για κατάθεση έξι μεγάλων επιχειρήσεων της κρυπτοοικονομίας στην Επιτροπή των Χρηματοοικονομικών Υποθέσεων του Κογκρέσου τον περασμένο Δεκέμβριο και κινητοποιεί τους νομοθετικούς μηχανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην κατεύθυνση της ρύθμισης της κρυπτοοικονομίας.
Είναι ο κίνδυνος μεγάλος; Όχι, τουλάχιστον όχι ακόμα. Είπαμε, το χρήμα βασίζεται στην πίστη, και τα Stablecoins δεν συγκεντρώνουν ακόμα την αναγκαία αξιοπιστία για να σταθούν ανταγωνιστικά δίπλα στο χρήμα των κεντρικών τραπεζών. Ωστόσο, το γεγονός ότι επιδιώκουν να αντλήσουν την αξία τους απo το χρήμα των κεντρικών τραπεζών σημαίνει πως μια χρηματοοικονομική κρίση στα Stablecoins μπορεί να διαχυθεί στο συμβατικό χρηματοοικονομικό σύστημα και, στη συνέχεια, να φτάσει στο πεδίο της «πραγματικής» οικονομίας. Αυτή η προοπτική οριοθετεί την ανάγκη ρύθμισης της αγοράς των Stablecoins.
Ωστόσο, ο περιορισμός της χρηματοοικονομικής καινοτομίας δεν είναι αυτοσκοπός. Αυτοσκοπός είναι η οικονομική ανάπτυξη. Ο μετασχηματισμός του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού συστήματος -είτε μέσω του ριζοσπαστισμού της κρυπττοοικονομίας είτε μέσω του περιορισμού της- νοηματοδοτείται από την προοπτική της ευημερίας μας.
Ανδρέας Ανδρικόπουλος
Αναπληρωτής Καθηγητής Χρηματοοικονομικής
Διευθυντής του ΠΜΣ Executive MBA
Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων