Image default
Ανάλυση Πρώτο Θέμα

Η επικείμενη “καταιγίδα” στασιμοπληθωρισμού – N.Rubini

Ενώ οι πρόσφατες κρίσεις έχουν κάνει την τρέχουσα πληθωριστική έκρηξη και την επιβράδυνση της ανάπτυξης πιο οξεία, δεν είναι τα μόνα προβλήματα της παγκόσμιας οικονομίας. Ακόμη και χωρίς αυτές, οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές θα ήταν σκοτεινές, λόγω ενός ευρέος φάσματος οικονομικών, πολιτικών, περιβαλλοντικών και δημογραφικών τάσεων.

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ – Η νέα πραγματικότητα με την οποία πρέπει να υπολογίσουν πολλές προηγμένες οικονομίες και αναδυόμενες αγορές είναι ο υψηλότερος πληθωρισμός και η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης. Και ένας μεγάλος λόγος για την τρέχουσα περίοδο στασιμοπληθωρισμού είναι μια σειρά αρνητικών κλυδωνισμών της συνολικής προσφοράς που έχουν περιορίσει την παραγωγή και έχουν αυξήσει το κόστος.

Αυτό δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη. Η πανδημία του COVID-19 ανάγκασε πολλούς τομείς να κλειδώσουν, διέκοψε τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και προκάλεσε μια φαινομενικά επίμονη μείωση της προσφοράς εργασίας, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη συνέχεια ήρθε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία ανέβασε τις τιμές της ενέργειας, των βιομηχανικών μετάλλων, των τροφίμων και των λιπασμάτων. Και τώρα, η Κίνα έχει διατάξει δρακόντεια lockdown για τον COVID-19 σε μεγάλους οικονομικούς κόμβους όπως η Σαγκάη, προκαλώντας πρόσθετες διακοπές στην εφοδιαστική αλυσίδα και εμπόδια στις μεταφορές.

Αλλά ακόμη και χωρίς αυτούς τους σημαντικούς βραχυπρόθεσμους παράγοντες, οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές θα ήταν σκοτεινές. Υπάρχουν πολλοί λόγοι να ανησυχούμε ότι οι σημερινές συνθήκες στασιμότητας θα συνεχίσουν να χαρακτηρίζουν την παγκόσμια οικονομία, προκαλώντας υψηλότερο πληθωρισμό, χαμηλότερη ανάπτυξη και πιθανώς ύφεση σε πολλές οικονομίες.

Για αρχή, από την παγκόσμια οικονομική κρίση, υπήρξε μια υποχώρηση από την παγκοσμιοποίηση και μια επιστροφή σε διάφορες μορφές προστατευτισμού. Αυτό αντανακλά γεωπολιτικούς παράγοντες και εσωτερικά πολιτικά κίνητρα σε χώρες όπου μεγάλη μερί0δα του πληθυσμού αισθάνεται « αφημένη ». Οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις και το τραύμα της εφοδιαστικής αλυσίδας που άφησε η πανδημία είναι πιθανό να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη αναβάθμιση της μεταποίησης από την Κίνα και τις αναδυόμενες αγορές σε προηγμένες οικονομίες – ή τουλάχιστον σε σχεδόν σύσφιξη (ή «φιλική στήριξη») σε χώρες. Είτε έτσι είτε αλλιώς, η παραγωγή θα κατανεμηθεί λανθασμένα σε περιοχές και χώρες υψηλότερου κόστους.

Επιπλέον, η δημογραφική γήρανση σε προηγμένες οικονομίες και ορισμένες βασικές αναδυόμενες αγορές (όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Νότια Κορέα) θα συνεχίσει να μειώνει την προσφορά εργασίας, προκαλώντας πληθωρισμό των μισθών . Και επειδή οι ηλικιωμένοι τείνουν να ξοδεύουν αποταμιεύσεις χωρίς να εργάζονται, η ανάπτυξη αυτής της τασης θα αυξήσει τις πληθωριστικές πιέσεις, ενώ θα μειώσει το αναπτυξιακό δυναμικό της οικονομίας.

Η συνεχής πολιτική και οικονομική αντίδραση κατά της μετανάστευσης στις προηγμένες οικονομίες θα μειώσει επίσης την προσφορά εργασίας και θα ασκήσει ανοδική πίεση στους μισθούς. Για δεκαετίες, η μεγάλης κλίμακας μετανάστευση κράτησε ένα οριο στην αύξηση των μισθών στις προηγμένες οικονομίες. Όμως αυτές οι μέρες φαίνεται να έχουν τελειώσει.

Ομοίως, ο νέος ψυχρός πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας θα επιφέρει ευρέως στασιμοπληθωριστικά αποτελέσματα. Η σινοαμερικανική αποσύνδεση συνεπάγεται κατακερματισμό της παγκόσμιας οικονομίας, βαλκανοποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού και αυστηρότερους περιορισμούς στο εμπόριο τεχνολογίας, δεδομένων και πληροφοριών – βασικά στοιχεία των μελλοντικών εμπορικών προτύπων.

Η κλιματική αλλαγή, επίσης, θα είναι στασιμοπληθωριστική . Εξάλλου, οι ξηρασίες βλάπτουν τις καλλιέργειες, καταστρέφουν τις σοδειές και αυξάνουν τις τιμές των τροφίμων, όπως οι τυφώνες, οι πλημμύρες και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας καταστρέφουν τα αποθέματα κεφαλαίων και διαταράσσουν την οικονομική δραστηριότητα. Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, η πολιτική καταπολέμησης των ορυκτών καυσίμων και η απαίτηση επιθετικής απαλλαγής από άνθρακα οδήγησε σε ανεπαρκείς επενδύσεις σε δυναμικότητα με βάση τον άνθρακα πριν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας φτάσουν σε μια κλίμακα επαρκή για να αντισταθμίσουν τη μειωμένη προσφορά υδρογονανθράκων. 

Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι αναπόφευκτες οι απότομες αυξήσεις των τιμών της ενέργειας. Και καθώς η τιμή της ενέργειας αυξάνεται, ο « πράσινος πληθωρισμός » θα χτυπήσει τις τιμές για τις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται σε ηλιακούς συλλέκτες, μπαταρίες, ηλεκτρικά οχήματα και άλλες καθαρές τεχνολογίες.

Η δημόσια υγεία είναι πιθανό να είναι ένας άλλος παράγοντας. Λίγα έχουν γίνει για να αποτραπεί η επόμενη επιδημία μεταδοτικών ασθενειών και ήδη γνωρίζουμε ότι οι πανδημίες διαταράσσουν τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και υποκινούν προστατευτικές πολιτικές, καθώς οι χώρες σπεύδουν να συσσωρεύσουν κρίσιμες προμήθειες, όπως τρόφιμα, φαρμακευτικά προϊόντα και εξοπλισμό ατομικής προστασίας.

Πρέπει επίσης να ανησυχούμε για τον κυβερνοπόλεμο, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει σοβαρές διαταραχές στην παραγωγή, όπως έδειξαν πρόσφατες επιθέσεις σε αγωγούς και εταιρείες επεξεργασίας κρέατος . Τέτοια περιστατικά αναμένεται να γίνουν πιο συχνά και πιο σοβαρά με την πάροδο του χρόνου. Εάν οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις θέλουν να προστατεύσουν τον εαυτό τους, θα χρειαστεί να ξοδέψουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, αυξάνοντας το κόστος που θα μετακυλιστεί στους καταναλωτές.

Αυτοί οι παράγοντες θα ριξουν λάδι στην φωτιά της πολιτικής αντίδρασης ενάντια στις έντονες ανισότητες εισοδήματος και πλούτου, οδηγώντας σε περισσότερες δημοσιονομικές δαπάνες για τη στήριξη των εργαζομένων, των ανέργων, των ευάλωτων μειονοτήτων και των «αριστερών». 

Οι προσπάθειες για την ενίσχυση του μεριδίου εισοδήματος της εργασίας σε σχέση με το κεφάλαιο, όσο καλοπροαίρετες κι αν είναι, συνεπάγονται περισσότερες διαμάχες εργασίας και μια σπείρα πληθωρισμού μισθών-τιμών.

Έπειτα, υπάρχει ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, που σηματοδοτεί την επιστροφή της μηδενικής πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων. Για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες, πρέπει να λάβουμε υπόψη τον κίνδυνο στρατιωτικών συγκρούσεων μεγάλης κλίμακας που διαταράσσουν το παγκόσμιο εμπόριο και την παραγωγή. Επιπλέον, οι κυρώσεις που χρησιμοποιούνται για την αποτροπή και την τιμωρία της κρατικής επιθετικότητας είναι από μόνες τους στασιμοπληθωριστικές. Σήμερα, είναι η Ρωσία εναντίον της Ουκρανίας και της Δύσης. Αύριο, θα μπορούσε να είναι το Ιράν που θα έχει πυρηνικά, η Βόρεια Κορέα που εμπλέκεται σε μεγαλύτερο πυρηνικό πρόγραμμα ή η Κίνα που προσπαθεί να καταλάβει την Ταϊβάν. Οποιοδήποτε από αυτά τα σενάρια θα μπορούσε να οδηγήσει σε θερμό πόλεμο με τις ΗΠΑ.

Τέλος, ο οπλισμός του δολαρίου ΗΠΑ – κεντρικό μέσο για την επιβολή των κυρώσεων – είναι επίσης στασιμοπληθωρισμός. Όχι μόνο δημιουργεί σοβαρές τριβές στο διεθνές εμπόριο αγαθών, υπηρεσιών, εμπορευμάτων και κεφαλαίων αλλά  ενθαρρύνει τους αντιπάλους των ΗΠΑ να διαφοροποιήσουν τα συναλλαγματικά τους αποθέματα μακριά από περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η διαδικασία θα μπορούσε να αποδυναμώσει απότομα το δολάριο (καθιστώντας έτσι τις εισαγωγές των ΗΠΑ πιο δαπανηρές και τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό) και να οδηγήσει στη δημιουργία περιφερειακών νομισματικών συστημάτων, βαλκανίζοντας περαιτέρω το παγκόσμιο εμπόριο και τη χρηματοδότηση.

Οι αισιόδοξοι μπορεί να υποστηρίξουν ότι μπορούμε ακόμα να βασιζόμαστε στην τεχνολογική καινοτομία για να ασκήσουμε αποπληθωριστικές πιέσεις με την πάροδο του χρόνου. Αυτό μπορεί να είναι αλήθεια, αλλά ο παράγοντας τεχνολογίας υπερτερεί κατά πολύ από τους 11 στασιμοπληθωριστικούς παράγοντες που αναφέρονται παραπάνω. Επιπλέον, ο αντίκτυπος της τεχνολογικής αλλαγής στη συνολική αύξηση της παραγωγικότητας παραμένει ασαφής στα δεδομένα και η σινο-δυτική αποσύνδεση θα περιορίσει την υιοθέτηση καλύτερων ή φθηνότερων τεχνολογιών παγκοσμίως, αυξάνοντας έτσι το κόστος. (Για παράδειγμα, ένα σύστημα Western 5G είναι επί του παρόντος πολύ πιο ακριβό από ένα της Huawei.)

Εάν βελτιωθούν σε σημείο που μπορούν να δημιουργήσουν ουσιαστικό αποπληθωρισμό, πιθανότατα θα διαταράξουν επίσης ολόκληρα επαγγέλματα και βιομηχανίες, διευρύνοντας ήδη μεγάλες ανισότητες πλούτου και εισοδήματος. Αυτό θα προκαλούσε μια ακόμη πιο ισχυρή πολιτική αντίδραση από αυτή που έχουμε ήδη δει – με όλες τις συνέπειες στασιμοπληθωριστικής πολιτικής που είναι πιθανό να προκύψουν.


Nouriel Roubini, Professor Emeritus of Economics at New York University’s Stern School of Business, is Chief Economist at Atlas Capital Team, CEO of Roubini Macro Associates, and Co-Founder of TheBoomBust.com.

Σχετικα αρθρα

Δημογραφικό: Παγκόσμια συνταξιοδοτική κρίση από την γήρανση του πληθυσμού

admin

ΕΚΤ: Φειδωλή, αλλά θετική για τα μερίσματα των ελληνικών τραπεζών

admin

ΤτΕ: Μειώθηκαν οι καταθέσεις, αυξήθηκαν τα δάνεια τον Φεβρουάριο

admin

Ευρωπαϊκή Ένωση: Μετά την Ρωσία και την Κίνα, αντιμετωπίζει επίσης απειλή από τις Ηνωμένες Πολιτείες

admin

Κατασκευές: Στα ύψη το ανεκτέλεστο, νέα έργα άνω των 18 δισ. το 2025

admin

Bank of America: Οι 3 λόγοι που υπεραποδίδει η οικονομία της Ελλάδας

admin

S&P: Τρεις μειώσεις επιτοκίων φέτος από την ΕΚΤ, με εκκίνηση τον Ιούνιο, και άλλες τρεις το 2025

admin

Κινδυνεύει η Ευρώπη από τους ισλαμιστές τρομοκράτες;

admin

Στεγαστική κρίση: Ελάχιστα ακίνητα πλέον είναι διαθέσιμα για ενοικίαση

admin

Το αίνιγμα της οικονομίας στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές

admin

Περί της τρομοκρατικής επίθεσης στην Μόσχα. Cui bono?

admin

Η Ιαπωνία αναδύεται, η Κίνα τελειώνει – Το πρόβλημα των αφηγημάτων

admin