Πρώτα ήταν η πανδημία. Μετά ήρθε ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία με τις ισχυρές επιπτώσεις όχι μόνο στο γεωπολιτικό πεδίο, αλλά και σε ενέργεια και επισιτιστική επάρκεια. Δύο μεγάλες, παγκόσμιες κρίσεις η μία να διαδέχεται, χωρίς παύση, την άλλη, δεν είναι κάτι που βλέπουμε συχνά. Είναι μία εξέλιξη, η οποία φέρνει μεγάλες ανατροπές στις εφοδιαστικές αλυσίδες και το παγκόσμιο εμπόριο. Και οι ανατροπές αυτές έχουν κερδισμένους και χαμένους, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του το CNBC.
Τόσο η πανδημία όσο και ο πόλεμος υπογραμμίζουν τη σπουδαιότητα του να έχει κανείς αξιόπιστους εμπορικούς εταίρους, εξηγεί ο Πίτερ Μάρτιν, διευθυντής ερευνών στην Wood Mackenzie. Η ΕΕ λαμβάνει περίπου το 40% του φυσικού αερίου της από ρωσικούς αγωγούς, με το 1/4 αυτού να έρχεται μέσω Ουκρανίας. Σημαντική είναι η εξάρτησή της από Ρωσία και Ουκρανία και για τις εισαγωγές σιτηρών.
Εκατομμύρια τόνοι σίτου της Ουκρανίας μένουν παγιδευμένοι στη χώρα, αφού οι ρωσικές δυνάμεις έχουν αποκλείσει τα ουκρανικά λιμάνια. Πριν από τον πόλεμο τα ουκρανικά λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα αναλαμβάναν το 90% των εξαγωγών σιτηρών της χώρας, σύμφωνα με τον Άντριους Τούρσα, σύμβουλο της Teneo Intelligence.
1. Τα νέα στρατόπεδα
Ο Μάρτιν υποστηρίζει πως δεν έχουμε το τέλος της παγκοσμιοποίησης, αλλά πως το παγκόσμιο εμπόριο θα μπορούσε να αναδιοργανωθεί σε δύο ή περισσότερα «διακριτά μπλοκ». Το πρώτο θα ήταν η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους (όσοι δηλαδή έχουν επιβάλλει κυρώσεις στη Ρωσία και θέλουν να τη δουν απομονωμένη). Βρετανία και Ιαπωνία θα μπροούσαν να είναι μεταξύ των συμμάχων αυτών.
Ένα άλλο μπλοκ θα είναι οι χώρες που θα επιδιώξουν να διατηρήσουν εμπορικές σχέσεις τόσο με τη Ρωσία όσο και με τις δυνάμεις που της επιβάλλουν κυρώσεις. Κίνα και Ινδία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αυτές οι χώρες σίγουρα θα αγοράσουν περισσότερη ρωσική ενέργεια, αλλά δεν θα θελήσουν να έρθουν σε σύγκρουση με τις άλλες μεγάλες οικονομίες του πλανήτη.
2. Οι εμπορικές διαδρομές
Οι εμπορικές διαδρομές – χερσαίες και θαλάσσιες- αλλάζουν επίσης. Από τότε που άρχισε ο πόλεμος οι ναυτιλιακές εταιρείες προσπαθούν να αποφύγουν το πέρασμα από τη Μαύρη Θάλασσα, γεγονός που έχει προκαλέσει συμφόρηση σε άλλα ευρωπαϊκά λιμάνια, ενώ αναγκάζει ευρύτερα σε επανασχεδιασμό των διαδρομών. Η στρατιωτική δραστηριότητα της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα, οι μόνιμες επιθέσεις σε ουκρανικά λιμάνια και οι νάρκες στα ύδατα καθιστούν τη διέλευση των εμπορικών πλοίων αδύνατη, τονίζει ο Τούρσα. Δεν υπάρχει εύκολος τρόπος για να λυθεί το πρόβλημα αυτό. Η Ουκρανία προσπαθεί πάντως ήδη να αναπτύξει εναλλακτικές χερσαίες διαδρομές όσο και διαδρομές μέσω ποταμών για την εξαγωγή τροφίμων σε άλλες χώρες.
3. Κερδισμένοι και χαμένοι
Οι αλλαγές πάντα προκαλούν σε ορισμένους ζημιά, αλλά και ευνοούν κάποιους. Χώρες της Νοτιανατολικής Ασίας, της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής θα μπορούσαν να βγουν κερδισμένες, αφού θα επιδιώξουν να καλύψουν μέρος του κενού που αφήνει ο αποκλεισμός προϊόντων ενέργειας και τροφίμων Ρωσίας και Ουκρανίας από την παγκόσμια αγορά.
Η Ευρώπη όσο ψάχνει για εναλλακτικούς προμηθευτές θα αισθάνεται τις πιέσεις και θα είναι μεταξύ των χαμένων. Μέρη όπως η Σιγκαπούρη, που ίσως παρακαμφθούν στις νέες εμπορικές διαδρομές, επίσης θα μπορούσαν να έχουν απώλειες. Ο μεγαλύτερος ηττημένος ωστόσο θα είναι η Ρωσία, αφού θα κοπεί κάθε σύνδεσμός της με μεγάλο μέρος της παγκόσμιας οικονομίας και μακροπρόθεσμα δεν θα είναι τόσο εύκολο να αναπληρώσει τις αγορές που χάνει.