CAMBRIDGE – Με τις τιμές των κρυπτονομισμάτων να πέφτουν κατακόρυφα καθώς οι κεντρικές τράπεζες αρχίζουν να αυξάνουν τα επιτόκια, πολλοί αναρωτιούνται αν αυτή είναι η αρχή του τέλους της φούσκας. Ίσως όχι ακόμα. Αλλά ένα υψηλότερο κόστος ευκαιρίας χρήματος μειώνει δυσανάλογα τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων των οποίων οι κύριες χρήσεις βρίσκονται στο μέλλον. Τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια κολάκευαν την κρυπτογράφηση και οι νέοι επενδυτές παίρνουν τώρα μια γεύση του τι συμβαίνει όταν τα επιτόκια ανεβαίνουν.
Ένα πιο ενδιαφέρον ερώτημα είναι τι θα συμβεί όταν οι κυβερνήσεις επιτέλους σοβαρέψουν τη ρύθμιση του Bitcoin και των αλλων κρυπτονομισματων. Από τις μεγάλες οικονομίες, μόνο η Κίνα έχει αρχίσει μέχρι στιγμής να το κάνει. Οι περισσότεροι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προσπάθησαν να αλλάξουν το θέμα μιλώντας για ψηφιακά νομίσματα που εκδίδονται από την κεντρική τράπεζα (CBDC).
Αλλά αυτό είναι κάτι ασυνεπες. Αν και τα CBDC είναι πιθανό να περιλαμβάνουν χαρακτηριστικά απορρήτου για μικρές συναλλαγές, οι μεγαλύτερες συναλλαγές σχεδόν σίγουρα θα απαιτούν από τα άτομα να αποκαλύψουν την ταυτότητά τους. Αντίθετα, ένα από τα μεγαλύτερα προτερηματα των ιδιωτικών κρυπτονομισμάτων είναι η ευκαιρία που προσφέρουν να παρακάμψουν τις κυβερνήσεις. Είναι αλήθεια ότι οι συναλλαγές κρυπτονομισμάτων είναι πλήρως ανιχνεύσιμες μέσω του καθολικού blockchain, αλλά οι χρήστες συνήθως δημιουργούν λογαριασμούς με ψευδώνυμα και ως εκ τούτου είναι δύσκολο να εντοπιστούν χωρίς άλλες πληροφορίες, οι οποίες είναι δαπανηρές.
Ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν αφελώς ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερη επείγουσα ανάγκη να ρυθμιστεί το Bitcoin και τα παρόμοια, επειδή τα κρυπτονομίσματα είναι δύσκολο και δαπανηρό να χρησιμοποιηθούν για συναλλαγές. Προσπαθήστε να το πείτε αυτό στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπου η κρυπτογράφηση έχει γίνει ένα σημαντικό όχημα για την αποφυγή φόρων, κανονισμών και ελέγχων κεφαλαίων.
Για τις φτωχότερες χώρες με περιορισμένη κρατική χωρητικότητα, η κρυπτογράφηση είναι ένα αυξανόμενο πρόβλημα. Οι πολίτες δεν χρειάζεται να είναι λάτρεις των υπολογιστών για να παρακάμψουν τις αρχές. Μπορούν απλώς να έχουν πρόσβαση σε ένα από τα πολλά απλά ανταλλακτήρια “εκτός αλυσίδας”. Αν και οι συναλλαγές κρυπτονομισμάτων που διαμεσολαβούνται από τρίτο μέρος είναι κατ’ αρχήν ανιχνεύσιμες, οι ανταλλαγές βασίζονται σε προηγμένες οικονομίες. Στην πράξη, αυτό καθιστά τις πληροφορίες ουσιαστικά απρόσιτες στις αρχές των φτωχών χωρών στις περισσότερες περιπτώσεις.
Αλλά αυτό δεν εκπληρώνει απλώς την υπόσχεσή του να βοηθήσει τους πολίτες να παρακάμψουν διεφθαρμένες, αναποτελεσματικές και αναξιόπιστες κυβερνήσεις; Ίσως, αλλά, ακριβώς όπως τα χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων, τα κρυπτονομίσματα στον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι τόσο πιθανό να χρησιμοποιηθούν από κακοήθεις παράγοντες όσο και από απλούς πολίτες.
Για παράδειγμα, η Βενεζουέλα είναι σημαντικός παίκτης στις αγορές κρυπτονομισμάτων, εν μέρει επειδή οι ομογενείς τις χρησιμοποιούν για να στέλνουν χρήματα πέρα δώθε χωρίς να κατασχεθούν από το διεφθαρμένο καθεστώς της χώρας. Αλλά η κρυπτογράφηση χρησιμοποιείται επίσης σίγουρα από τον στρατό της Βενεζουέλας στις επιχειρήσεις του λαθρεμπορίου ναρκωτικών, για να μην αναφέρουμε από πλούσια, πολιτικά συνδεδεμένα άτομα που υπόκεινται σε οικονομικές κυρώσεις. Δεδομένου ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν επί του παρόντος οικονομικές κυρώσεις σε περισσότερες από δώδεκα χώρες, εκατοντάδες οντότητες και χιλιάδες άτομα, η κρυπτογράφηση είναι ένα φυσικό καταφύγιο.
Ένας λόγος για τον οποίο οι ρυθμιστικές αρχές της προηγμένης οικονομίας άργησαν να δράσουν είναι η άποψη ότι όσο τα προβλήματα που σχετίζονται με τα κρυπτονομίσματα επηρεάζουν κυρίως τον υπόλοιπο κόσμο, αυτά τα προβλήματα δεν τους απασχολούν. Προφανώς υιοθετώντας την ιδέα ότι τα κρυπτονομίσματα είναι ουσιαστικά περιουσιακά στοιχεία στα οποία μπορούν να επενδύσουν – και ότι η αξία οποιασδήποτε συναλλαγής είναι ασήμαντη – οι ρυθμιστικές αρχές ανησυχούν περισσότερο για την προστασία των εγχώριων επενδυτών και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Αλλά η οικονομική θεωρία έχει από καιρό αποδείξει ότι η αξία οποιουδήποτε χρήματος εξαρτάται τελικά από τις πιθανές υποκείμενες χρήσεις του. Οι μεγαλύτεροι επενδυτές στα κρυπτονομίσματα μπορεί να είναι σε προηγμένες οικονομίες, αλλά οι χρήσεις – και οι βλάβες – ήταν μέχρι στιγμής κυρίως στις αναδυόμενες αγορές και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Κάποιος θα μπορούσε ακόμη και να υποστηρίξει ότι η επένδυση σε ορισμένα οχήματα κρυπτογράφησης προηγμένης οικονομίας δεν διαφέρει κατά μία έννοια από την επένδυση σε διαμάντια σύγκρουσης.
Οι κυβερνήσεις της προηγμένης οικονομίας πιθανότατα θα διαπιστώσουν ότι τα προβλήματα με τα κρυπτονομίσματα τελικά θα επανέλθουνι. Όταν συμβεί αυτό, θα αναγκαστούν να θεσπίσουν μια ευρεία απαγόρευση στα ψηφιακά νομίσματα που δεν επιτρέπουν τον εύκολο εντοπισμό της ταυτότητας των χρηστών (εκτός αν, δηλαδή, οι τεχνολογικές εξελίξεις αφαιρέσουν τελικά όλα τα υπολείμματα ανωνυμίας, οπότε οι τιμές θα καταρρεύσουν από μόνες τους). Η απαγόρευση θα πρέπει οπωσδήποτε να επεκταθεί σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις, και πιθανότατα θα περιλαμβάνει επίσης ορισμένους περιορισμούς σε ιδιώτες.
Ένα τέτοιο βήμα θα μείωνε σημαντικά τις σημερινές τιμές κρυπτονομισμάτων μειώνοντας τη ρευστότητα. Φυσικά, οι περιορισμοί θα είναι πιο αποτελεσματικοί όσο περισσότερες χώρες τους εφαρμόζουν, αλλά δεν απαιτείται καθολική εφαρμογή για σημαντικές τοπικές επιπτώσεις.
Μπορεί να εφαρμοστεί κάποια έκδοση απαγόρευσης; Όπως έχει αποδείξει η Κίνα, είναι σχετικά εύκολο να κλείσουν τα χρηματιστήρια κρυπτογράφησης που χρησιμοποιεί η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων για τις συναλλαγές ψηφιακών νομισμάτων. Είναι πιο δύσκολο να αποτραπούν οι συναλλαγές «on-chain», καθώς τα υποκείμενα άτομα είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν. Κατά ειρωνικό τρόπο, μια αποτελεσματική απαγόρευση των κρυπτονομισμάτων του εικοστού πρώτου αιώνα μπορεί επίσης να απαιτήσει τη σταδιακή κατάργηση (ή τουλάχιστον την αποκλιμάκωση) της πολύ παλαιότερης συσκευής χάρτινου νομίσματος, επειδή τα μετρητά είναι μακράν ο πιο βολικός τρόπος για τους ανθρώπους να κάνουν κεφάλαια στα ψηφιακά τους πορτοφόλια χωρίς να εντοπίζονται εύκολα.
Απλώς για να είμαι σαφής, δεν προτείνω ότι όλες οι εφαρμογές blockchain πρέπει να είναι περιορισμένες. Για παράδειγμα, τα ρυθμιζόμενα σταθερά νομίσματα, που υποστηρίζονται από έναν ισολογισμό της κεντρικής τράπεζας, μπορούν ακόμα να ευδοκιμήσουν, αλλά χρειάζεται να υπάρχει ένας απλός νομικός μηχανισμός για τον εντοπισμό της ταυτότητας ενός χρήστη, εάν χρειαστεί.
Kenneth Rogoff, a former chief economist of the International Monetary Fund, is Professor of Economics and Public Policy at Harvard University.
Copyright: Project Syndicate, 2022.