Του Paul J. Davies
Οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές ευρωπαϊκών τραπεζών επιστρέφουν! Ή, τουλάχιστον, επιστρέφει η κουβέντα για την πιθανότητα τους. Είναι εύκολο να παρασυρθεί κανείς: οι κορυφαίες ρυθμιστικές αρχές του τραπεζικού κλάδου διψούν για την αποτελεσματικότητα, την κερδοφορία και την καλύτερη εξυπηρέτηση που θα μπορούσαν να προσφέρουν πραγματικά πανευρωπαϊκές τράπεζες.
Την περασμένη εβδομάδα, ο διευθύνων σύμβουλος της Deutsche Bank, Christian Sewing, δήλωσε σε συνέδριο του - ότι επιθυμεί να ηγηθεί της ευρωπαϊκής ενοποίησης, αν και απαρίθμησε επίσης τα πολλά εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν πριν γίνουν συμφωνίες. Η BNP Paribas της Γαλλίας, εν τω μεταξύ, υπονοεί προς την ολλανδική κυβέρνηση ότι πιθανόν να είναι πρόθυμη να αφαιρέσει την ABN Amro από τα χέρια της, όπως αποκάλυψε το - News λίγες ημέρες νωρίτερα.
Οι μεγάλες συμφωνίες απουσιάζουν τόσο πολύ καιρό που οι αρχές φτάνουν να επευφημούν ακόμη και τα πιο “χαλαρά” ζεύγη που πλησιάζουν ή συζητούν τέτοιες. Σε ανυπομονησία να δούμε κάτι να συμβαίνει, κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε να ρωτήσουμε το γιατί ή το εάν τέτοιες συμφωνίες αποτελούν καλή ιδέα. Η δημιουργία Ευρωπαίων πρωταθλητών θα ήταν καλή για τις τράπεζες, για την ικανότητά τους να ανταγωνίζονται τις ομόλογές τους των ΗΠΑ και δυνητικά καλή για την οικονομία της Ευρώπης συνολικά. Θα μπορούσε όμως να κάνει τα πράγματα χειρότερα για ορισμένες χώρες ή ευρύτερες περιοχές, επιδεινώνοντας την οικονομική ύφεση.
Το μεγάλο εμπόδιο
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι εποπτικοί της βραχίονες πιέζουν για μια Τραπεζική Ένωση από το 2014 – μια πραγματική ενιαία χρηματοοικονομική αγορά. Το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι η έλλειψη ενός κοινού συστήματος εγγύησης καταθέσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Υπήρχαν ελπίδες για μια απόφαση-σταθμό, ωστόσο μια συνάντηση των υπουργών Οικονομικών στο Eurogroup αυτό τον μήνα απέτυχε και πάλι, καθώς οι “19” της ευρωζώνης στάθηκαν ανίκανοι να συμφωνήσουν να δημιουργήσουν εκείνο που ο Andrea Enria, επικεφαλής τραπεζικής εποπτείας στην ΕΚΤ, την περασμένη εβδομάδα ονόμασε “ιερό δισκοπότηρο”. Οι ΗΠΑ έχουν ένα ομοσπονδιακό πρόγραμμα εγγύησης καταθέσεων από τη δεκαετία του 1930.
Ωστόσο το ευρωπαϊκό εγχείρημα έχει φτάσει αρκετά μακριά ώστε να κερδίσει κάποια οφέλη από τους παγκόσμιους ρυθμιστές κανόνων στην Επιτροπή Τραπεζικής Εποπτείας της Βασιλείας. Αυτόν τον μήνα, οριστικοποίησαν νέους κανόνες για τις τράπεζες που δανείζουν πέραν των εθνικών συνόρων εντός της Ευρώπης, επιτρέποντας σε τέτοια δάνεια να αντιμετωπίζονται περισσότερο σαν εγχώρια. Αυτό δεν είναι σημαντικό ζήτημα για σχεδόν κανέναν εκτός από την BNP, μία από τις λίγες τράπεζες που έχει πανευρωπαϊκή δραστηριότητα. Οι νέοι κανόνες σημαίνουν ότι η ίδια η BNP καθίσταται λιγότερο συστημικά επικίνδυνη και έτσι οι κεφαλαιακές απαιτήσεις από αυτήν θα είναι χαμηλότερες.
Ο διασυνοριακός δανεισμός αποτελεί μεγάλο μέρος εκείνου που προορίζονται να προωθήσουν οι ευρωπαϊκές συμφωνίες και η Τραπεζική Ένωση. Κατέρρευσε μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008 και ακόμη παλεύει να ανακάμψει. Η ΕΚΤ θέλει περισσότερα διασυνοριακά δάνεια, επειδή οι πολυεθνικές τράπεζες λογικά θα είναι λιγότερο επιρρεπείς σε εγχώριους κραδασμούς. Ο ανταγωνισμός και η ανθεκτικότητα στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα θα μπορούσαν να ενισχυθούν και οι μεγάλες, “σοφιστικέ” τράπεζες θα έφερναν καλύτερη διαχείριση κινδύνων σε μικρότερες αγορές.
Κατακερματισμός
Η απομείωση εξόδων από το 2008 ανάγκασε πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες να επικεντρωθούν στον δανεισμό στο εσωτερικό και σε μεγάλη έκθεση στα ομόλογα του εθνικού τους κράτους. Πολλά από αυτά συνέβησαν επειδή ο βρόχος καταστροφής που συνέδεε τις τύχες των τραπεζών και των κρατών τους κατά τη διάρκεια της κρίσης της ευρωζώνης του 2011-2012 αποκάλυψε την αλλεργική αντίδραση που έχουν πολλές χώρες στην ιδέα να μοιραστούν τους οικονομικούς κινδύνους εντός του νομισματικού μπλοκ. Αυτό επέφερε τον κατακερματισμό εντός της Ευρώπης τον οποίο η ΕΚΤ εξακολουθεί να αγωνίζεται να επιλύσει σήμερα.
Η απροθυμία να μοιραστούν οι κίνδυνοι είναι επίσης ο λόγος που είναι τόσο δύσκολο να συγκροτηθεί ένα ενιαίο σύστημα εγγύησης καταθέσεων. Η πραγματική τραπεζική ένωση μπορεί να μην συμβεί ποτέ μέχρι να υπάρξουν ομοσπονδιακά ευρωπαϊκά ομόλογα, φορολογία και δαπάνες. Δεν χρειάζεται να είναι στο ίδιο επίπεδο με εκείνο των ΗΠΑ, αλλά ένα σημαντικό επίπεδο τέτοιων μέτρων θα βοηθούσε.
Πράγματι, εάν το ιερό δισκοπότηρο είναι να έχει αμερικάνικα χαρακτηριστικά, η αποστολή αυτή θα πρέπει να επιδιωχθεί με ζήλο. Δεν είναι όμως χωρίς κινδύνους. Η ελεύθερη διασυνοριακή διακίνηση κεφαλαίων και πιστώσεων εντός της Ευρώπης θα ωφελούσε την Ένωση στο σύνολό της, αλλά δυνητικά θα επιδείνωνε τα οικονομικά αποτελέσματα σε ορισμένες περιοχές. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας πρόσφατης μελέτης για τον τραπεζικό τομέα των ΗΠΑ από ακαδημαϊκούς στο UCLA και το Πανεπιστήμιο του Σικάγο, που δημοσιεύθηκε στο Anderson Review.
Απόκλιση
Η χρηματοοικονομική απορρύθμιση στις ΗΠΑ στη δεκαετία του 1980 επέτρεψε τη χορήγηση δανείων πέραν των πολιτειακών συνόρων και βοήθησε τις τράπεζες να αντιμετωπίσουν καλύτερα κραδασμούς που συνδέονταν με αλλαγές στην οικονομική ανάπτυξη ή την παραγωγικότητα μεγάλων βιομηχανιών σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ.
Όταν οι κίνδυνοι και οι αποδόσεις επιδεινώνονταν στις πολιτείες στις οποίες έδρευαν, οι τράπεζες ήταν ελεύθερες να αναζητήσουν καλύτερους δανειολήπτες αλλού. Αυτό μπορεί να βοήθησε στη δημιουργία του Μεγάλου Μετριασμού της μη πληθωριστικής ανάπτυξης με λίγες οικονομικές καταστροφές που επικράτησε στις ΗΠΑ – και πέρα από αυτές – από τη δεκαετία του 1990 και εξής, συμπεραίνουν οι ακαδημαϊκοί. Το εύρημα εδώ ήταν ότι η ηρεμία σε συνολικό επίπεδο ήρθε με κόστος τη μεγαλύτερη διακύμανση-απόκλιση μεταξύ της τύχης των διαφορετικών πολιτειών.
“Μια ισχυρότερη τραπεζική ένωση θα μπορούσε να οδηγήσει σε απόκλιση της οικονομικής ανάπτυξης μεταξύ των κρατών-μελών”, σημείωσαν οι ακαδημαϊκοί για την Ευρώπη.
Οι διασυνοριακές τραπεζικές συμφωνίες και ο μεγαλύτερος διαμοιρασμός των κινδύνων στην Ευρώπη είναι πολύ λογικές για τις τράπεζες της περιφέρειας αυτής. Πιθανότατα, ωστόσο, θα υπάρξει πολιτικό κόστος (και) για την επίτευξη μιας Τραπεζικής Ένωσης.