Η πρώτη εντύπωση είναι ότι στο “υπόμνημα” που υπέγραψε με τη Σουηδία και τη Φινλανδία, προκειμένου να συναινέσει στην ένταξή τους στο ΝΑΤΟ, ο Ερντογάν επέβαλε τις θέσεις του. Και αυτό γιατί συμφώνησε να εγκαινιάσει μία πιο εντατική συνεργασία με τις δύο βόρειες χώρες για την “καταπολέμηση της τρομοκρατίας”, περιλαμβάνοντας μάλιστα στις τρομοκρατικές οργανώσεις όχι μόνο το απαγορευμένο “Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν” (PKK), αλλά και την κουρδική εθνοφυλακή YPG στη Βόρεια Συρία, η οποία μέχρι πρότινος, με την στήριξη των ΗΠΑ, έδινε σκληρές μάχες κατά του αποκαλούμενου “Ισλαμικού Κράτους”.
Οι πρώτες αντιδράσεις των εξόριστων στη Σουηδία Κούρδων φαίνεται να επιβεβαιώνουν αυτή την εκτίμηση. Για “προδοσία” κάνει λόγο, από τη Στοκχόλμη, ο Αχμέντ Καραμούς, συμπρόεδρος του Εθνικού Κογκρέσου του Κουρδιστάν. “Φαίνεται ότι η συμφωνία αυτή είναι μία προδοσία εις βάρος των Κούρδων”, δηλώνει χαρακτηριστικά. “Προδοσία στον αγώνα τους για ειρήνη και ελευθερία. Για μία ακόμη φορά, οι Κούρδοι έγιναν θύματα στον βωμό των συμφερόντων άλλων χωρών”. Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία, εκτιμάται ότι η Σουηδία φιλοξενεί σήμερα περίπου 100.000 Κούρδους, τη μεγαλύτερη κουρδική παροικία στην Ευρώπη. Από τη δεκαετία του ’80 θεωρείται στη Σουηδία “τρομοκρατική οργάνωση” το PKK, όχι όμως και το YPG.
Μη δεσμευτικό “δούναι και λαβείν”;
Σχολιάζοντας εν συντομία το “μνημόνιο” που υπεγράφη στη Μαδρίτη με την Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν, η πρωθυπουργός της Σουηδίας Μαγκνταλένα Άντερσον ανέφερε ότι πρόκειται για ένα “συνηθισμένο σε αυτές τις περιπτώσεις δούναι και λαβείν”. Σε πιο αναλυτικές δηλώσεις προχώρησε ο πρόεδρος της Φινλανδίας Σάουλι Νιινίστο. Παραδέχθηκε ότι η ρητή αναφορά στο YPG ήταν κάτι που ήθελε και πράγματι εξασφάλισε η Τουρκία, ισχυρίστηκε όμως ότι στην πραγματικότητα “δεν αλλάζει τίποτα” για την Φινλανδία. “Έχουμε πει πολλές φορές ότι η νομοθεσία μας αντιμετωπίζει πλήρως όλα τα αιτήματα που εκφράζει η Τουρκία”, επισημαίνει ο Νιινίστο. “Αυτό που άλλαξε είναι ότι, όπως οφείλω να παραδεχθώ, δεν είχαμε καμία ανυπομονησία να κάνουμε ρητή αναφορά στο YPG, διότι υπάρχουν τεράστιες διαφορές ανάμεσα στο πώς βλέπουν άλλες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ αυτές τις οργανώσεις και στο πώς τις βλέπει η Τουρκία. Ασφαλώς αυτή η ρητή αναφορά ήταν ένας από τους κύριους στόχους της Τουρκίας. Τελικά κάναμε αυτή την αναφορά γιατί, σε τελική ανάλυση, όπως έχω ήδη πει, δεν αλλάζει κάτι”.
Από νομικής απόψεως ασφαλώς δεν αλλάζει κάτι, καθώς το κείμενο δεν θεωρείται νομικά δεσμευτικό. Τί γίνεται όμως σε πολιτικό επίπεδο; Η απάντηση θα δοθεί σύντομα καθώς, πριν ακόμη στεγνώσει η μελάνη στο μνημόνιο της Μαδρίτης, η τουρκική κυβέρνηση κατέθεσε αίτημα για την έκδοση 33 υπόπτων από τη Σουηδία και τη Φινλανδία, οι οποίοι κατηγορούνται για “τρομοκρατική δράση”. Όπως δήλωσε την Τετάρτη ο υπουργός Δικαιοσύνης της Τουρκίας, Μπεκίρ Μποζντάγκ, πρόκειται για υποστηρικτές του PKK ή του κινήματος Γκιουλέν. Στο μεταξύ, οι ΗΠΑ ανταποκρίθηκαν σε αίτημα της Άγκυρας για έκδοση “υπόπτου τρομοκρατίας”, όπως ανακοίνωσε το τουρκικό υπουργείο Εσωτερικών. Ο 55χρονος ύποπτος, μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη συνοδευόμενος από αμερικανούς αξιωματούχους και εκεί τον παρέλαβαν στελέχη της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας. Κατηγορείται για την βομβιστική επίθεση που έγινε τον Μάιο του 2013 στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας, με 53 νεκρούς- μεταξύ αυτών και πέντε παιδιά.
“Ανησυχία” για το μνημόνιο με την Τουρκία
Την “ανησυχία” του για το μνημόνιο που υπέγραψε η Τουρκία με τις βόρειες χώρες εκφράζει στο Βερολίνο ο νέος γενικός γραμματέας του συγκυβερνώντος Κόμματος των Φιλελευθέρων Μπιζάν Ντζιρ Σαράι. Μιλώντας στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (DPA) ο γερμανός πολιτικός δηλώνει ότι ασφαλώς “η διεύρυνση της Συμμαχίας στέλνει ένα μήνυμα ισχύος και αποφασιστικότητας απέναντι στη ρωσική απειλή”, αλλά από την άλλη πλευρά “τα όσα ακούγονται για συγκεκριμένες παραχωρήσεις προς την Τουρκία δίνουν αφορμές για ανησυχία. Δεν μπορούμε να ανεχθούμε παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων, κάτι τέτοιο δεν συνάδει με τις αξίες του ΝΑΤΟ”.