Του Luigi Scazzieri
Ο κυβερνητικός συνασπισμός του Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι έχει καταρρεύσει. Η παραίτηση του έφερε το τέλος μιας κυβέρνησης που παρείχε σταθερότητα σε ένα από τα πιο λαϊκιστικά, ευρωσκεπτικιστικά, φιλοπουτινικά και φιλοκινεζικά κοινοβούλια στην Ευρώπη. Δεδομένου ότι ο κεντροαεριστερός συνασπισμός στην Ιταλία είναι βαθιά διχασμένος, η κυβέρνηση του -η οποία σχηματίστηκε για να αντιμετωπίσει την κρίση του κορονοϊού- ήταν μια ευτυχής ανωμαλία.
Τώρα, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη-μέλη της έχουν άλλη μία κρίση να αντιμετωπίσουν: την εξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια και την απειλή για την ενεργειακή κυριαρχία της Ένωσης. Ο Ντράγκι ήταν το κατάλληλο άτομο την κατάλληλη στιγμή για να ανταποκριθεί στις συνέπειες της πανδημίας. Και αποδείχθηκε εξίσου ικανός να ανταποκριθεί σε αυτές τις προκλήσεις. Αυτό το έτος, οι πολιτικές του έχουν μειώσει την εξάρτηση της Ιταλίας από το ρωσικό αέριο από το 40% σε λιγότερο από 25% -και είχε μεγάλη συμμετοχή στα σχέδια για τη μείωση του ποσοστού στο μηδέν μέχρι το τέλος του 2023. Ωστόσο, τα τρία πιο φιλορωσική κόμματα στο ιταλικό κοινοβούλιο -η Λέγκα, η Forza Italia και το Κίνημα των Πέντε Αστέρων- είχαν άλλα σχέδια. Και η Ιταλία τώρα οδηγείται σε εκλογές στις 25 Σεπτεμβρίου, λιγότερο από έναν χρόνο προτού λήξει η προγραμματισμένη θητεία του Ντράγκι.
Επομένως, μετά από 18 μήνες συνετής διαχείρισης της πανδημίας, διανομής των κεφαλαίων NextGenerationEu, της εποπτείας της ιταλικής προεδρίας της G20 και της προσαρμογής της απάντησης στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, η θητεία του Ντράγκι τελείωσε. Θα λείψει στην Ιταλία και στην ΕΕ η ισχυρή του ηγεσία, καθώς δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή κρίση.
Ο πόλεμος έχει προκαλέσει πολιτική κρίση σε όλη την ΕΕ, ιδιαίτερα στα κράτη-μέλη που είναι ιδιαίτερα εξαρτημένα από το ρωσικό αέριο ή θεωρούν τη χώρα ως απειλή για την ασφάλεια. Η Ιταλία από την πλευρά της, φαινόταν να αντιμετωπίζει σε γενικές γραμμές την κατάσταση.
Ωστόσο, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων αποφάσισε πριν κάποιες ημέρες να αποσύρει τη στήριξη του από την κυβέρνηση. Επιφανειακά, αυτή η απόφαση φάνηκε να πηγάζει από τη δέσμευση του Ντράγκι να συνεχίσει να υποστηρίζει την Ουκρανία στρατιωτικά. Ωστόσο από κάτω βρισκόταν ο ηγέτης του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, Τζουζέπε Κόντε, τον οποίο αντικατέστησε ο Ντράγκι ως πρωθυπουργός. Ο Κόντε, είναι τώρα αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει τον πόλεμο ως μέσο για να διατηρήσει τη δική του πολιτική συνάφεια, προσπαθεί να περισώσει ότι απέμεινε από το κόμμα του -το οποίο κέρδισε το 32% των ψήφων στις εκλογές του 2018, αλλά τώρα στις δημοσκοπήσεις λαμβάνει το 11,7%.
Ο Ντράγκι γνώριζε πάντα ότι δεν θα μπορούσε να εξαρτάται από κάποια μέλη του κυβερνώντος συνασπισμού του, ιδιαίτερα το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και τμήματα της Λέγκας του Ματέο Σαλβίνι. Γνώριζε επίσης ότι αυτή η αναξιοπιστία ήταν μια σοβαρή απειλή για την πολιτική της Ιταλίας για τη Ρωσία -και για τον ρόλο του σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ως αξιόπιστου συμμάχου της Γερμανίας και της Γαλλίας. Η ηγεσία της Ιταλίας στην ΕΕ και η συνεργασία με άλλα ισχυρά κράτη-μέλη θα είναι σημαντικές για την ενίσχυση των θεμελίων της ένωσης μετά το τέλος του πολέμου. Ο Ντράγκι θα διαδραμάτιζε βασικό ρόλο σε αυτό. Θα είχε επίσης μια μεγάλη συνεισφορά στην ευρωπαϊκή πολιτική σε τομείς όπως η αμυνα και η ασφάλεια, στην οποία η κυβέρνησή του έδειξε τόσο δέσμευση όσο και ικανότητα να ενισχύσει την ευρωπαϊκή κυριαρχία.
Επομένως, εκείνοι που έριξαν την κυβέρνηση έχουν μεγάλη ευθύνη για το τι θα γίνει στη συνέχεια. Ο διάδοχος του Ντράγκι θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις οικοινωνικές και κοινωνικέ συνέπειες του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων στην κοινή γνώμη. Η πρόσφατη δημοσκόπηση του ECFR δείχνει ότι οι κρίσεις κόστους ζωής και η ενεργειακή, πιέζουν τους ευρωπαίους πολίτες -ιδιαίτερα τους Ιταλούς- να θέλουν να τερματίσει ο πόλεμος το συντομότερο δυνατό, ακόμη κι αν αυτό σήμαινε ότι η Ουκρανία θα αναγκαζόταν να παραδώσει μέρος της επικράτειας της.
Οι Ιταλοί ηγέτες θα πρέπει να ανταποκριθούν σε αυτή τη λαϊκή πίεση εργαζόμενοι να γίνουν αξιόπιστοι υποστηρικτές, και όχι απλοί εταίροι, των φιλοευρωπαϊκών οικονομικών και βιομηχανικών δυνάμεων, όπως η Γαλλία και η Γερμανία. Πραγματικά, η Ιταλία αντιστοιχεί στο 17% της βιομηχανικής παραγωγής της ΕΕ -περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα πλην της Γερμανίας. Η Ιταλία μπορεί να δείξει τη δυναμική της μο΄νο μέσω της στενής συνεργασίας με τη Γερμανία και τη Γαλλία, κάτι που θα ωφελούσε όλους τους Ιταλούς.
Χάρη στην ηγεσία του Ντράγκι, η Ιταλία είχε επιτέλους αρχίσει να δείχνει την πλήρη δυναμική της, αντιμετωπίζοντας τα ιστορικά της προβλήματα. Οδήγησε την ιταλική πολιτική προς την πλήρη στήριξη της Ουκρανίας μετά τη ρωσική εισβολή -παρά τις διακυμάνσεις της κοινής γνώμης για το θέμα. Ο Ντράγκι καθοδήγησε ακόμη και τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν και τον Γερμανό Καγκελάριο Σολτς να ξεπεράσουν τον αρχικό τους δισταγμό να υποστηρίξουν την προσπάθεια της Ουκρανίας για ένταξη στην ΕΕ. Επιπλέον, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των κυρώσεων της ΕΕ στη Ρωσία -καο όπως συζητήθηκε, στην ενεργειακή πολιτική της Ιταλίας και της ΕΕ. Στη διάρκεια της πολιτικής κρίσης η οποία τελικά έριξε την κυβέρνηση του, πέρασε δύο ημέρες στο Algiers εξασφαλίζοντας εναλλακτικές για το ρωσικό αέριο. Αυτό έδειξε μια προθυμία να τεθεί το εθνικό συμφέρον πριν από την καριέρα, κάτι που είναι όλο και πιο σπάνιο μεταξύ των Ιταλών πολιτικών.
Πρακτικά, η κληρονομιά του Ντράγκι θα είναι η πρόοδος της Ρώμης στο να συμβαδίσει με το Παρίσι και το Βερολίνο ως ηγέτες της ΕΕ. Επιπλέον, καθησύχασε τις ΗΠΑ με το να βγει από τη ρωσική και κινεζική σκιά που είχαν ρίξει οι δύο προηγούμενες κυβερνήσεις. Τέλος, πίεσε για τη δημιουργία του νέο εργαλείου της ΕΚΤ κατά του κατακερματισμού, το οποίο σχεδιάστηκε για να αντιμετωπίσει τη διεύρυνση των spreads των ομολόγων στην Ευρώπη, και επομένως να στηρίθξει την ιταλική οικονομία (μεταξύ άλλων).
Όπως λέει και το ρητό: κανείς δεν είναι αναντικατάστατος στην πολιτική. Ωστόσο η πτώση της κυβέρνησης Ντράγκι είναι μια πράξη αυτοτραυματισμού από τους αντιπάλους της. Έτσι, η κυβέρνηση του έδωσε ένα παράδειγμα πραγματικού και ρεαλισμού για τον διάδοχο του -και έχει αφήσει μια κληρονομιά που θα ήταν δύσκολο να διαλυθεί. Εκτός κι αν αναλάβουν τα λαϊκιστικά και ευρωσκεπτικιστικά κόμματα, ο πολιτικός προσανατολισμός του Ντράγκι στη Ρωσία, στην Ουκρανία, στις διατλαντικές σχέσεις στην ΕΕ, πιθανότατα θα επιβιώσουν των δύσκολων στιγμών που έρχονται -κυρίως χάρη στην έλλειψη αξιόπιστων εναλλακτικών.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://ecfr.eu/article/whatever-it-breaks-draghis-downfall-and-the-future-of-italy/