Εν μέσω ενός άνυδρου καλοκαιριού με θερμοκρασίες – ρεκόρ ανά την Ευρώπη, τα ποτάμια της γηραιάς ηπείρου βλέπουν το νερό τους να εξατμίζεται. Και αυτό είναι ακόμη ένα ισχυρότατο πλήγμα για το εμπόριο και την οικονομία της περιοχής, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του το -. Η κλιματική κρίση είναι εδώ και σε συνδυασμό με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τα ενεργειακά παιχνίδια πυροδοτεί διαρκείς «αναζωπυρώσεις» σε όλο το φάσμα της οικονομίας.
Ο Ρήνος — ένας πυλώνας των οικονομιών της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Ελβετίας για αιώνες — έχει στεγνώσει σε σημείο να γίνει σχεδόν αδιάβατος σε ένα κομβικό σημείο για τις εμπορικές ροές, εμποδίζοντας τεράστιες ροές ντίζελ και άνθρακα. Ο Δούναβης, ο οποίος διασχίζει 1.800 μίλια μέσω της κεντρικής Ευρώπης μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα, επίσης «στερεύει», εμποδίζοντας το εμπόριο σιτηρών και άλλου είδους.
Σε όλη την Ευρώπη, οι μεταφορές είναι μόνο ένα από τα στοιχεία του εμπορίου με βάση τα ποτάμια που έχει ανατραπεί από την κλιματική αλλαγή. Η κρίση ηλεκτρικής ενέργειας στη Γαλλία έχει επιδεινωθεί επειδή ο Ροδανός και ο Γκαρόν είναι πολύ ζεστοί για να ψύχουν αποτελεσματικά τους πυρηνικούς αντιδραστήρες και στην Ιταλία τα ύδατα του Πο είναι πολύ ρηχά για να ποτίζουν ορυζώνες και να συντηρούν τις καλλιέργειες.
Ενώ οι διακοπές των πλωτών οδών θα ήταν μία διαχειρίσιμη πρόκληση, σήμερα με την περιοχή να βρίσκεται ήδη στο χείλος της ύφεσης και την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία να διατηρεί τον πληθωρισμό στα ύψη, τα προβλήματα στις προμήθειες τροφίμων και ενέργειας «καίνε» κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και καταναλωτές. Η κατάσταση — μόλις τέσσερα χρόνια μετά την ιστορική διακοπή της ναυτιλίας στον Ρήνο — έρχεται να υπογραμμίσει την ανάγκη να ενταθούν οι προσπάθειες τςη Ευρωπαϊκής Ένωσης να καταστήσει τη ναυτιλία πιο ανθεκτική.
Τα ποτάμια και κανάλια της Ευρώπης μεταφέρουν ετησίως εμπορεύματα άνω του 1 τόνου για κάθε πολίτη της Ε.Ε. και συμβάλλουν κατά 80 δισ. ευρώ στην οικονομία της περιοχής ως οδοί μεταφοράς, σύμφωνα με υπολογισμούς της Eurostat. Το πλήγμα όμως δεν περιορίζεται στις μεταφορές. Η γαλλική εταιρεία ύδρευσης VNF υπογραμμίζει ότι η κατάσταση είναι καταστροφική και για την γεωργία.
Ακόμη και βετεράνοι της αγοράς δηλώνουν σοκαρισμένοι. O Γκάνθερ Τζέγκερς, γενικός διευθυντής στην Reederi Jaegers έπεσε από την καρέκλα του, όπως χαρακτηριστικά λέει στο -, όταν είδε το κόστος μεταφοράς να κάνει άλμα 30% σε μία ημέρα. «Δεν έχω δει ποτέ ξανά κάτι τέτοιο. Είναι παρανοϊκό» σχολιάζει.
Ο Ρήνος είναι ο κρίκος του δικτύου εσωτερικών πλωτών οδών της Ευρώπης. Ο ποταμός, ο οποίος συνδέεται με τον Δούναβη μέσω καναλιού, διατρέχει περίπου 800 μίλια μέσα από ελβετικές και γερμανικές βιομηχανικές ζώνες πριν «πέσει» στη Βόρεια Θάλασσα στο πολυσύχναστο λιμάνι του Ρότερνταμ στην Ολλανδία. Για κάποιες εταιρείες είναι ζωτικής σημασίας.
Το σιδηροδρομικό δίκτυο της Γερμανίας αντιμετωπίζει χρόνια συμφόρηση, ενώ η μετάβαση στο οδικό δίκτυο δεν είναι επίσης απλή. Χρειάζονται περισσότερα από 110 φορτηγά για να μεταφέρουν το ίδιο φορτίο με ένα μέσο πλοίο και η Γερμανία αντιμετωπίζει έλλειψη έως και 80.000 οδηγών φορτηγών – που γίνεται πιο σοβαρή καθώς οι Ουκρανοί επιστρέφουν στα σπίτια τους για να πολεμήσουν τη ρωσική εισβολή.
Καθοριστικός είναι ο ρόλος του και στην αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, αφού βοηθά στη μεταφορά περισσότερου άνθρακα προς τα γερμανικά εργοστάσια ηλεκτρικής ενέργειας, που υποφέρουν από το «μαχαίρι» στις ροές του ρωσικού φυσικού αερίου. Ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς δεν κρύβει την ανησυχία του για υπονόμευση των σχεδίων τόνωσης της παραγωγής άνθρακα εξαιτίας της έντονης ξηρασίας.
REUTERS/STEPHANE NITSCHKE
Και στη Γαλλία όμως ο καύσωνας θέτει εκτός λειτουργίας το 50% των πυρηνικών αντιδραστήρων, που μπαίνουν αναγκαστικά σε φάση συντήρησης. Η Νορβηγία φοβούμενη ανάλογα προβλήματα σπεύδει να περιορίσει τις εξαγωγές ενέργειας στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Οι συνθήκες που έχουν στεγνώσει τα ποτάμια της Ευρώπης αποτελούν μέρος μιας μακροχρόνιας τάσης και όχι μερικών κακών μηνών, σύμφωνα με τη Silje Eriksen Holmen, υδρολόγο της Volue. Αυτή τη στιγμή, το έδαφος είναι τόσο ξεραμένο που η περισσότερη βροχή θα απορροφηθεί. Μόνο όταν η υγρασία στο έδαφος αναπληρωθεί, θα αρχίσει να ρέει στα ποτάμια, εξηγεί.