Αντιμέτωπη με αλλεπάλληλα κύματα καύσωνα και ιστορική ξηρασία που στερεύει τα ποτάμια βρίσκεται ολόκληρη η Ευρώπη, ενώ προετοιμάζεται για έναν εξίσου δύσκολο χειμώνα, όπου θα πρέπει να περιορίσει σημαντικά την κατανάλωση ενέργειας. Προετοιμασμένες ήδη για ύφεση, ελλείψεις και ακρίβεια, οι επιχειρήσεις θα κληθούν να παλέψουν και με την έλλειψη ενός άλλου πολύτιμου αγαθού: της βροχής.
Εβδομάδες θερμοκρασιών ρεκόρ, με ελάχιστες βροχοπτώσεις αυτό το καλοκαίρι, έχουν αποστραγγίσει τη στάθμη του Ρήνου, την εμπορική αρτηρία της Γερμανίας, προκαλώντας καθυστερήσεις στη ναυτιλία και ωθώντας το κόστος μεταφοράς σε πενταπλάσια επίπεδα.
Οι πλωτές οδοί θα μπορούσαν να αποτελέσουν αχίλλειο πτέρνα για την ευρωπαϊκή οικονομία, προειδοποιούν αναλυτές. Τα προβλήματα στις πλωτές οδούς θα ήταν πρόκληση ακόμα και σε ιδανικές οικονομικές συνθήκες, ενώ τώρα με την Ευρώπη στο χείλος της ύφεσης εντείνεται η ανάγκη η Ευρωπαϊκή Ένωση να καταστήσει την εσωτερική ναυτιλία πιο ανθεκτική.
Τα ποτάμια και τα κανάλια της ηπείρου μεταφέρουν πάνω από 1 τόνο φορτίου ετησίως για κάθε κάτοικο της ΕΕ, ενώ συνεισφέρουν περίπου 80 δισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία μέσω μεταφορών, σύμφωνα με υπολογισμούς που βασίζονται σε στοιχεία της Eurostat και επικαλείται το -.
«Credit negative» η χαμηλή στάθμη
Η Moody’s χαρακτηρίζει τη χαμηλή στάθμη του νερού «credit negative» για τις εταιρείες χημικών προϊόντων με εγκαταστάσεις κατά μήκος του ποταμού, καθώς επιβαρύνει τις ήδη προβληματικές αλυσίδες εφοδιασμού, αυξάνει το κόστος και μπορεί να περιορίσει την παραγωγή. Επιπλέον, οι μεταφορές μέσω του ποταμού δεν μπορούν να αντικατασταθούν πλήρως βραχυπρόθεσμα από εναλλακτικές λύσεις όπως τρένα ή φορτηγά.
Η χαμηλή στάθμη των υδάτων του Ρήνου δείχνει πώς η κλιματική αλλαγή έχει απτή αρνητική επίδραση στις δραστηριότητες, τα κέρδη και την πιστωτική ποιότητα των εταιρειών και μπορεί να απαιτήσει στρατηγικές αλλαγές, τονίζει ο οίκος αξιολόγησης.
Το 2018, όπου η στάθμη του Ρήνου είχε επίσης υποχωρήσει σημαντικά, οι μειωμένες προμήθειες και πρώτες ύλες οδήγησαν σε αύξηση των τιμών βενζίνης, ακόμη και ελλείψεις. Τότε, εκτιμήθηκε πως ο αντίκτυπος μείωσε τον ρυθμό αύξησης της βιομηχανικής παραγωγής το τρίτο και το τέταρτο τρίμηνο του 2018 κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες σε κάθε τρίμηνο.
Επιπλέον, αναφέρει η Moody’s, τα χαμηλά επίπεδα νερού περιορίζουν την παραγωγή και μη χημικών παραγωγών, όπως οι επιχειρήσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, είτε επειδή η προμήθεια άνθρακα γίνεται πιο δύσκολη, αν όχι αδύνατη, είτε λόγω των περιορισμών στο νερό ψύξης. Αυτό επιδεινώνει περαιτέρω τις ήδη περιορισμένες παροχές ηλεκτρικής ενέργειας και έχει ως αποτέλεσμα ακόμη υψηλότερο λειτουργικό κόστος.
Σχεδόν αδιάβατος σε σημεία ο Ρήνος
Ο Ρήνος ποταμός – πυλώνας των οικονομιών Γερμανίας, Ολλανδίας και Ελβετίας εδώ και αιώνες και συνδετικός κρίκος του δικτύου εσωτερικών πλωτών οδών της Ευρώπης – πρόκειται να γίνει σχεδόν αδιάβατος σε ένα σημείο – κλειδί αυτή την εβδομάδα, εμποδίζοντας τεράστιες ροές προϊόντων.
Σύμφωνα με το -, που επικαλείται τη Γερμανική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ναυτιλίας, η στάθμη του νερού στο Kaub, δυτικά της Φρανκφούρτης, προβλέπεται να υποχωρήσει στο κρίσιμο όριο των 40 εκατοστών στις 12 Αυγούστου, πέφτοντας στα 38 εκατοστά αργότερα την ίδια ημέρα. Προβλέπεται να πέσει έως και 37 εκατοστά την επόμενη. Σε αυτό το επίπεδο, τα πλοία που χρησιμοποιούνται κυρίως για μεταφορές βαρέων αγαθών σε ποτάμια και διώρυγες (φορτηγίδες) ουσιαστικά δεν μπορούν να διέλθουν από το ποτάμι.
Το Servia, που μεταφέρει σιδηρομετάλλευμα από το λιμάνι του Ρότερνταμ στο εργοστάσιο της γερμανικής χαλυβουργίας Thyssenkrupp στο Ντούισμπουργκ, μπορεί να φορτώσει μόνο το 30-40% της χωρητικότητάς του ή κινδυνεύει να προσαράξει. «Κανονικά το νερό είναι περισσότερα από δύο μέτρα κάτω από το πλοίο, αλλά τώρα είναι μόνο 40 εκατοστά σε ορισμένα σημεία», ανέφερε στο Reuters ο καπετάνιος του, Peter Claereboets. «Η πρόκληση είναι να ξεπεράσουμε αυτά τα σημεία χωρίς να αγγίξουμε, χωρίς να καταστρέψουμε το πλοίο».
Οι προβλέψεις κάνουν λόγο για περαιτέρω πτώση της στάθμης του νερού και αυτό θα σημαίνει «το τέλος του παιχνιδιού» για όλο και περισσότερα πλοία, δήλωσε στο - ο Joachim Hessler, διευθύνων σύμβουλος στη ναυτιλιακή εταιρεία Maintank GmbH.
In particular, a dry Rhine, which is used to move as much as 10% of Europe’s chemicals, threatens to prevent producers receiving products they desperately need to cope with risks to gas supply.3/3 pic.twitter.com/bzSs4J4WyL
— Jean-Charles GAND (@jeancharlesgand) August 10, 2022
Στερεύουν τα ποτάμια
Την ίδια ωρα, ο Δούναβης εμφανίζει επίσης προβλήματα, εμποδίζοντας το εμπόριο σιτηρών και άλλων. Τα πιο κρίσιμα σημεία βρίσκονται στην περιοχή Zimnicea κατά μήκος των ρουμανοβουλγαρικών συνόρων και πιο κάτω στην Cernavoda, που επηρεάζει τη ναυτιλία προς την Ουκρανία.
Στη Γαλλία, οι ποταμοί Ροδανός και Γαρούνας είναι πολύ ζεστοί για να ψύχουν αποτελεσματικά τους πυρηνικούς αντιδραστήρες, επιδεινώνοντας την ενεργειακή κρίση.
Στην Ιταλία, στην κοιλάδα του Πάδου -που φιλοξενεί περίπου το 30% της αγροτικής παραγωγής της χώρας- η ζέστη και οι εξαιρετικά ξηρές συνθήκες έχουν βλάψει την παραγωγή καλαμποκιού και ηλίανθου και ανάγκασαν τους ρυζοκαλλιεργητές να κόψουν τις φυτεύσεις αφού ο ποταμός έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 70 ετών.
Η Ευρώπη βρίσκεται ήδη στο χείλος της ύφεσης καθώς η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τροφοδοτεί τον πληθωρισμό συμπιέζοντας τρόφιμα και ενέργεια. Ο Ρήνος αποτελεί τον πιο σημαντικό ποταμό της Ευρώπης και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη μεταφορά άνθρακα στα γερμανικά εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής, τα οποία αντισταθμίζουν τον αντίκτυπο στις προμήθειες φυσικού αερίου.
Η Γαλλία – που εξάγει ενέργεια – δεν μπορεί να βοηθήσει, καθώς μόνο οι μισοί περίπου πυρηνικοί αντιδραστήρες της χώρας είναι διαθέσιμοι, με τους υπόλοιπους να είναι εκτός λειτουργίας για συντήρηση. Η Νορβηγία επίσης ετοιμάζεται να περιορίσει τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας καθώς η χώρα δίνει προτεραιότητα στην αναπλήρωση των δικών της χαμηλών δεξαμενών αντί της παραγωγής ενέργειας.
Σύμφωνα με έκθεση του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Κομισιόν, ένα ανησυχητικά μεγάλο τμήμα της ευρωπαϊκής επικράτειας είναι επί του παρόντος εκτεθειμένο σε επίπεδο προειδοποίησης (το 46% της ΕΕ) και συναγερμού (το 11% της ΕΕ) για ξηρασία.
Συνεχίζεται ο καύσωνας – Με μέτρο το νερό
Τα ολοένα και συχνότερα κύματα καύσωνα της Ευρώπης είναι μια έντονη υπενθύμιση της εξελισσόμενης κλιματικής κρίσης, με τις ακραίες θερμοκρασίες να γίνονται πιο συνηθισμένες καθώς ο κόσμος συνεχίζει να καίει ορυκτά καύσιμα. Η Γαλλία κατέγραψε τον περασμένο μήνα τον ξηρότερο Ιούλιο στην ιστορία της, με τη χώρα να επιβάλει περιορισμούς στη χρήση νερού σε ολόκληρη σχεδόν τη χώρα. Κατά μέσο όρο, λιγότερο από 1 εκατοστό βροχής έπεσε στη Γαλλία τον Ιούλιο. Περισσότεροι από 100 δήμοι βασίζονται πλέον στο πόσιμο νερό που παρέχεται με φορτηγά. Ο υδράργυρος στο Παρίσι πιθανότατα θα φτάσει τους 33 βαθμούς Κελσίου την Τετάρτη και θα αυξηθεί τις επόμενες ημέρες.
Και στη Βρετανία έχει χτυπήσει «κόκκινος συναγερμός» στις εταιρείες νερού για την λειψυδρία. Σύμφωνα με την Deutsche Welle, το πρώτο δραστικό βήμα το έκανε η εταιρεία Southern Water, η οποία εξυπηρετεί τις περιοχές της νότιας Αγγλίας, επιβάλλοντας πλήρη απαγόρευση στη χρήση λάστιχου ποτίσματος. Εκατομμύρια κάτοικοι στις περιοχές Hampshire και Isle of Wight δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούν λάστιχο για να πλύνουν για παράδειγμα το αυτοκίνητο, την αυλή ή ακόμα και να γεμίσουν τις πισίνες τους, με το πρόστιμο για τους παραβάτες να αγγίζει τις 1.000 λίρες. Σύμφωνα με την εταιρεία η στάθμη στα ποτάμια είναι χαμηλότερη κατά 25% από ότι θα έπρεπε να είναι για τον μήνα Ιούλιο, ενώ το επίπεδο βροχόπτωσης άγγιξε μόλις το 10% του μέσου όρου για τις περιοχές αυτές.
Εξάλλου, η απαγόρευση θα επεκταθεί στις περιοχές του Sussex και του Kent στην νοτιοανατολική Αγγλία από την εταιρεία ύδρευσης South East Water, ενώ από τις 19 Αυγούστου το ίδιο θα κάνει η Welsh Water στις περιοχές του Pembrokeshire και Carmarthenshire, στην Ουαλία.
Η χώρα στο σύνολό της έχει να βιώσει τέτοια έλλειψη βροχόπτωσης από το 1976. Ο Ιούλιος ήταν ο ξηρότερος μήνας που έχει καταγραφεί από το 1935, ενώ για τις περιοχές της νότιας και νοτιοανατολικής Αγγλίας ήταν ο ξηρότερος στην ιστορία. Δεν ξεφεύγουν ούτε οι κάτοικοι του Λονδίνου. Την Παρασκευή στάλθηκε προειδοποιητικό μήνυμα στους καταναλωτές της εταιρείας Thames Water να χρησιμοποιούν με σύνεση το νερό, παροτρύνοντάς τους ακόμα και να κάθονται λιγότερο μέσα στο ντους!
Στη Ισπανία, τέθηκε σε εφαρμογή το έκτακτο σχέδιο εξοικονόμησης ενέργειας, το οποίο περιλαμβάνει τον περιορισμό του κλιματισμού στους 27 βαθμούς Κελσίου (80 βαθμούς Φαρενάιτ) για τις επιχειρήσεις.
Στην Ολλανδία, η κυβέρνηση κήρυξε την προηγούμενη εβδομάδα κατάσταση λειψυδρίας λόγω του ασυνήθιστα ξηρού καλοκαιριού και ενώ δεν προβλέπεται καθόλου βροχή τις επόμενες δύο εβδομάδες.
Στην Ιταλία, η Βερόνα, μια πόλη 250.000 κατοίκων, έχει προχωρήσει από τις αρχές Ιουλίου σε περιορισμό της χρήσης του πόσιμου νερού, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ξηρασία.
Κλιματική αλλαγή
Ενώ η Ευρώπη υφίσταται ιστορική ξηρασία, φονικές πλημμύρες έπληξαν την πολιτεία του Κεντάκι των ΗΠΑ, τη Νότια Αφρική και τη Βραζιλία. Η Κίνα έχει πληγεί και από τα δύο.
Καθώς η κλιματική κρίση εντείνεται, τα φαινόμενα αυτά θα επιδεινωθούν. Τα βασικά ποτάμια της Ευρώπης τροφοδοτούνται εν μέρει από τους παγετώνες των Άλπεων. Την άνοιξη και το καλοκαίρι, το λιώσιμο των πάγων αυξάνει τις βροχοπτώσεις, ωστόσο οι ροές πάγου συρρικνώνονται. Η περιοχή των Άλπεων έχει να αντιμετωπίσει την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, περίπου διπλάσιο από τον παγκόσμιο μέσο όρο, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η κάλυψη πάγου των Άλπεων θα μειωθεί στο μισό έως το 2050, με σχεδόν όλους τους παγετώνες να εξαφανίζονται μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα.
«Μπορούμε να προσαρμοστούμε σε κάποιο βαθμό, αλλά ποτέ δεν θα προλάβουμε την κλιματική αλλαγή», δήλωσε ο Φρεντ Χάτερμαν, ο οποίος μελετά τους υδροκλιματικούς κινδύνους στο Ινστιτούτο Πότσνταμ.
Φωτογραφίες AP