Της Maria Tadeo
Ο δήμαρχος του Βίγκο στη Γαλικία της Ισπανίας έχει ήδη αρχίσει να προετοιμάζεται για την ετήσια χριστουγεννιάτικη “εξτραβαγκάντσα” της πόλης. Και αυτό παρά την προσπάθεια της ισπανικής κυβέρνησης να μειώσει την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το σβήσιμο των φώτων, υποστηρίζει ο δήμαρχος, θα έδινε στον Βλαντιμίρ Πούτιν μια νίκη εάν το πνεύμα των γιορτών -και οι δαπάνες που το συνοδεύουν- συνθλιβούν από τον πόλεμο.
Θα πίστευε κανείς ότι στο πλαίσιο μιας διαφαινόμενης ενεργειακής κρίσης, η εγκατάσταση φώτων θα κατατασσόταν στο τέλος της λίστας των προτεραιοτήτων. Αγαπώντας τα Χριστούγεννα όσο κανένας άλλος, ελπίζω φέτος να έρθουν τυλιγμένα σε ένα τεστ πραγματικότητας – για όλους.
Κοντόφθαλμοι
Στην Ισπανία, μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας τέθηκαν σε ισχύ την περασμένη εβδομάδα: ο κλιματισμός ρυθμίζεται στους 27 βαθμούς Κελσίου (80,5 βαθμούς Φαρενάιτ), οι βιτρίνες των καταστημάτων πρέπει να “μαυρίζουν” από τις 10 μ.μ. και τα κρατικά κτίρια πρέπει να χαμηλώνουν τα “φώτα” τους. Αυτό έχει πυροδοτήσει έντονες συζητήσεις μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης, των περιφερειακών διοικήσεων και τουριστικών προορισμών όπως η Μαδρίτη, όπου η νυχτερινή ζωή αρχίζει μόνο μετά τις εννέα το βράδυ.
Πρόκειται για μια μικρογραφία του πόσο απροετοίμαστοι – συναισθηματικά και πρακτικά – είναι γενικά οι Ευρωπαίοι για τον δυνητικά πιο σκοτεινό χειμώνα τον οποίο θα έχει ζήσει η ήπειρος εδώ και δεκαετίες.
Η δεξιά επικεφαλής της περιφέρειας της Μαδρίτης, Ιζαμπέλ Ντίαθ Αγιούσο, είναι εκ των ηγετικών φωνών ενάντια στους νέους κανόνες περιορισμού. Έγινε διάσημη διατηρώντας την πόλη ανοιχτή για την επιχειρηματική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια μεγάλου μέρους της πανδημίας. Τώρα, υποστηρίζει ότι ο αυτοπεριορισμός θα καταστρέψει θέσεις εργασίας, θα τρομάξει τους τουρίστες και θα εμποδίσει τη δημόσια ασφάλεια.
Επισημαίνει δύο λογικά σημεία: η ισπανική κυβέρνηση έσπευσε να εκδώσει τα μέτρα χωρίς να έχει επιτύχει ευρεία συναίνεση και χωρίς ένα πειστικό αφήγημα προκειμένου να δικαιολογήσει μια απάντηση σε μια χειμερινή κρίση εν μέσω καλοκαιριού. Η συμβολική κίνηση του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ να μην φορά γραβάτα κατά τη διάρκεια των επίσημων εργασιών – για να “αναπληρώνει” το κλείσιμο του κλιματισμού – θεωρήθηκε ασήμαντη ως συμβολισμός. Σε μεγάλο βαθμό αγνοήθηκε.
Ωστόσο, θα ήταν ανόητο και κοντόφθαλμο για την Ντίαζ Αγιούσο και τη Μαδρίτη να συνεχίσουν χωρίς περιορισμούς. Η δε διαμάχη ξεπερνά τα σύνορα της Ισπανίας. Στη Γαλλία, ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν πρόκειται να αποκαλύψει ένα σχέδιο για την “ενεργειακή εγκράτεια”, το οποίο είναι ουσιαστικά ένας κλώνος των ισπανικών μέτρων. Είναι πιθανό να συναντήσει την ίδια αντίσταση.
Η αντίπαλός του, Μαρίν Λεπέν, υποστηρίζει ότι οι ευρωπαϊκές κυρώσεις στη ρωσική ενέργεια απέτυχαν και οι Γάλλοι θα πληρώνουν τα σπασμένα τους αυτό τον χειμώνα. Με το κόστος χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας να φτάνει σε νέα ιστορικά υψηλά για το Παρίσι, η Λεπέν προσπαθεί να επηρεάσει τους ψηφοφόρους της εργατικής τάξης παρουσιάζοντας τον εαυτό της ως την υποψήφια υπερασπίστρια της αγοραστικής δύναμης.
Η Γερμανία είναι πιθανότατο να αισθανθεί το συντριπτικά μεγαλύτερο βάρος του “ρωσικού χειμώνα”, ωστόσο ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς υποβάθμισε πρόσφατα τους φόβους για χειμερινές αναταραχές οι οποίοι εκφράζονται από τα μέσα ενημέρωσης, ακόμη και τη στιγμή που η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Δικτύων – η ρυθμιστική αρχή ενέργειας της χώρας – κάλεσε τους καταναλωτές να μειώσουν την κατανάλωση και να κρατήσουν κατά μέρος χρήματα για τον λογαριασμό που θα έρθει μαζί με τον κρύο καιρό. Εταιρείες όπως η Deutsche Bank προχωρούν ακόμη και πέρα από τα εθελοντικά μέτρα που ορίζει η κυβέρνηση.
Στην Ιταλία, ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι προκάλεσε διαμάχη λέγοντας ότι οι Ιταλοί θα έπρεπε να διαλέξουν μεταξύ της άνετης χρήσης του κλιματιστικού και της βοήθειας της Ουκρανίας. Ωστόσο, κανένας υποψήφιος δεν μιλά γι’ αυτό το ζήτημα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας που προηγείται της ψηφοφορίας των γενικών βουλευτικών εκλογών της 25ης Σεπτεμβρίου. Αυτό θα κάνει τον λογαριασμό ακόμη βαρύτερο (ή πιο κρύο) όταν έρθει ο χειμώνας – και η πιθανή αντίδραση από ένα απροετοίμαστο εκλογικό σώμα θα είναι ακόμη πιο απρόβλεπτη.
Κάτω από το χαλί
Επί μήνες, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν σπρώξει κάθε συζήτηση κάτω από το χαλί. Πρώτα ήθελαν να σώσουν την καλοκαιρινή τουριστική περίοδο, η οποία είναι μια αγελάδα μετρητών η οποία παρέχει μεγάλο μέρος της ανάπτυξης του δεύτερου τριμήνου του έτους για πολλές χώρες. Δεύτερον, οι κυβερνήσεις δεν ήθελαν να προκαλέσουν πανικό μεταξύ των καταναλωτών. Μόλις τον Ιούλιο άρχισε ο δημόσιος λόγος ο οποίος παραγόταν από τις Βρυξέλλες και τις εθνικές κυβερνήσεις να αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες που εκφράζονταν πίσω από κλειστές πόρτες. Είναι λίγο αργά για έναν έλεγχο πραγματικότητας – τον οποίο η πολιτική τάξη σε πανευρωπαϊκή κλίμακα εξακολουθεί να αποτρέπει.
Το αποτέλεσμα: οι απλοί Ευρωπαίοι πολίτες δεν έχουν εσωτερικεύσει πλήρως την “ανωμαλία” του ερχόμενου χειμώνα. Το γεγονός ότι τα χαμηλωμένα φώτα και ο περιορισμένος κλιματισμός πυροδοτούν μια τόσο έντονη συζήτηση δεν είναι καλό σημάδι. Τον Δεκέμβριο, η φασαρία γύρω από τέτοια ζητήματα θα φαντάζει ασήμαντη εάν η Ρωσία εργαλειοποιήσει περαιτέρω την ενέργεια ως όπλο. Είναι αποθαρρυντικό απλώς και το να φανταστεί κανείς ποια θα είναι η επίδραση στις οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα, οι οποίες θα αναγκάζονται να επιλέξουν μεταξύ της πληρωμής για φαγητό ή εκείνης για θέρμανση.
Πλέον είναι ξεκάθαρο ότι ο Πούτιν θέλει να φέρει τούμπα την ΕΕ και τις κυρώσεις της και να την κάνει να τις πληρώσει σκληρά. Αυτό θα συμβεί πιο αποτελεσματικά μέσω της διχόνοιας, της δυσπιστίας και της παραπληροφόρησης μεταξύ των Ευρωπαίων.
Δεν είναι ώρα για μικροκομματικές πολιτικές. Αυτό που απαιτείται τώρα είναι μια νηφάλια αξιολόγηση η οποία θα διατρέχει οριζόντια και θα ξεπερνά τις κομματικές γραμμές και θα φέρνει λύσεις. Είναι ολοένα και πιο αργά για να έλθουμε αντιμέτωποι με τη σκληρή πραγματικότητα.