Εδώ και πολλά χρόνια ο Αύγουστος μήνας δεν είχε τόσα… νέα όσα ο φετινός. Ένα μάλιστα από αυτά «αναγνωρίζεται» ως ιδιαίτερα επικίνδυνο και προειδοποιητικό για αυτά που έρχονται: το σορτάρισμα των ομολόγων. Και αυτό δεν αφορά μόνο τις «στενά» εγχώριες εξελίξεις, αλλά κυρίως τις διεθνείς που θα επηρεάσουν με καθοριστικό τρόπο και τις εθνικές.
Ας δούμε το πως αυτό καταγράφεται και αρχίζει να εμφανίζεται στη μεγάλη εικόνα.
Την Πέμπτη 8 Σεπτέμβρη, λίγα 24ωρα πριν από την παραδοσιακή ομιλία του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, στην ΔΕΘ, η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ θα ξεκαθαρίσει δύο πράγματα, πόσο θα ακριβύνει το χρήμα και πώς εκτιμά την επερχόμενη επιδείνωση της ευρω-οικονομίας.
Η κα Ισαμπέλ Σνάμπελ, σημαίνον μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, στην πρόσφατη συνέντευξή της με την οποία επιχειρείται να προειδοποιηθούν τόσο οι κυβερνήσεις, όσο κυρίως οι αγορές ήταν περισσότερο σαφής από κάθε άλλη φορά, τα πράγματα θα γίνουν πιο δύσκολα… Πόσο;
Την απάντηση θα πρέπει να τη δώσει η κα Λαγκάρντ το μεσημέρι της 8ης Σεπτέμβρη.
Παρ’ όλα αυτά, τα όσα είπε η κα Σνάμπελ δείχνουν την κατεύθυνση, καθώς μετά τις ανακοινώσεις για τον επίμονα υψηλό πληθωρισμό στην Ευρωζώνη, τόνισε ότι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού η πληθωριστική δυναμική της Ευρωζώνης δεν έχει βελτιωθεί… Η «μετάφραση» της δήλωσης θα μπορούσε να είναι κάπως έτσι: θα θέλαμε να έχουμε αφήσει πίσω μας την κορύφωση του πληθωρισμού, αλλά αυτό δεν επιβεβαιώνεται.
Θέλησε όμως να είναι περισσότερο σαφής.
Γι’ αυτό επισήμανε ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι η Ευρωζώνη εισέρχεται σε τεχνική ύφεση, αλλά «η επιβράδυνση της ανάπτυξης πιθανότατα δεν είναι αρκετή για να αποδυναμώσει τον πληθωρισμό».
Με άλλα λόγια η ΕΚΤ με τις μέχρι σήμερα κινήσεις της, που έτσι κι αλλιώς οδηγούν σε οικονομική επιβράδυνση, δεν είναι βέβαιο ότι μπορεί να είναι επαρκώς αποτελεσματική…, αν δεν γίνει περισσότερο επιθετική.
Τα cds και η αντίδραση των αγορών
Και οι αγορές; Αυτές που μπορούν να επιταχύνουν ή να επιβραδύνουν με τις αντιδράσεις τους τις εξελίξεις;
Στο πεδίο αυτό τα εργαλεία της ΕΚΤ έχουν «μπερδέψει» την εικόνα. Τόσο τα spreads όσο και οι αποδόσεις των ομολόγων που κάποτε – πριν από το QE – ήταν o καθρέπτης της αξιολόγησης των ομολόγων, έχουν χάσει την ικανότητα ελεύθερης διαμόρφωσής τους καθώς οι «αγορές» της ΕΚΤ προσδιορίζουν τα μεγέθη τους και όχι η αξιολόγηση της αξιοπιστίας τους από τις αγορές χρήματος.
Παρ’ όλα αυτά υπάρχει ένας «δείκτης» που καταγράφει με πολύ ξεκάθαρο τρόπο το τι σκέπτεται η «αγορά» χρήματος, είναι τα από το παρελθόν γνωστά cds, τα παράγωγα εξασφάλισης έναντι του κινδύνου χρεοστασίου.
Πρόκειται όπως είναι γνωστό για συμβόλαια αγοράς «ασφαλίστρων» έναντι του κινδύνου χρεοκοπίας κάποιου ομολογιακού δανείου είτε του δημόσιου είτε του ιδιωτικού τομέα.
Αυτά τα αγοράζει κάποιος όταν έχει επιφυλάξεις για την αξιοπιστία αυτού στον οποίο δανείζει χρήματα. Ή και διαφορετικά, τα αγοράζει κάποιος όταν είναι βέβαιος για την επικείμενη χρεοκοπία αυτού που έχει δανειστεί τα χρήματα, ήτοι ένα είδος «σορταρίζματος» ομολόγων. Συνέβη σε πολλές περιπτώσεις με την κρίση του 2008 και την κρίση χρέους στην Ευρώπη το 2010 – 2012 με Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, κ.λ.π.
Τί λένε λοιπόν τα cds; Τα αγοράζει κανείς;
Το ακόλουθο διάγραμμα του - λέει ότι η αύξηση της αγοράς συμβολαίων αντιστάθμισης πιστωτικού κινδύνου το 2022 έχει αυξηθεί κατακόρυφα! Και αυτό δεν είναι καθόλου καλά νέα, είτε γιατί δείχνει ότι αυξάνεται η αναξιοπιστία του χρέους δημόσιου και ιδιωτικού (λόγω της αύξησης επιτοκίων και απόσυρσης του QE), είτε γιατί κάποιοι «σορτάρουν» από τώρα τους υπερχρεωμένους και περιμένουν να εισπράξουν από την κατάρρευσή τους.
Το ευρώ και το δολάριο
Υπάρχει όμως και ένας άλλος δείκτης, επίσης μάλλον αλάνθαστος για το τι σκεφτόταν η κα Σνάμπελ όταν διαπίστωνε πως η υπάρχουσα επιβράδυνση δεν είναι αρκετή για να αποδυναμώσει τον πληθωρισμό: Ο δείκτης της συναλλαγματικής ισοτιμίας ευρώ – δολαρίου.
Το ευρώ δεν έχει μόνο αποδυναμωθεί, αλλά διολισθαίνει σταθερά στην ισοτιμία ένα προς ένα με το δολάριο και ίσως βρεθεί σύντομα και κάτω από αυτή. Όμως το φθηνό ευρώ με τις τιμές του φυσικού αερίου να χτυπάνε και πάλι κόκκινο σημαίνει μεγαλύτερος εισαγόμενος πληθωρισμός…
Το διάγραμμα ευρώ – δολαρίου που ακολουθεί καταγράφει αυτή τη σταθερή διολίσθηση.
Με άλλα λόγια το περιθώριο της ΕΚΤ για τις 8 Σεπτέμβρη στενεύει κάθε μέρα και περισσότερο. Και δεν μπορεί να χτυπάει πλέον μία στο… καρφί και μία στο πέταλο. Το δήλωσε με τον τρόπο της και η κα Σνάμπελ. Και κάθε χτύπημα από δω και πέρα στο «καρφί» θα πονάει ολοένα και περισσότερο.
Αν μάλιστα η Fed υποχρεωθεί να κινηθεί και εκείνη τόσο γρήγορα, όσο λένε κάποια από τα διοικητικά της στελέχη, ο «πόνος» που θα προκαλέσει η ΕΚΤ όντας αναγκασμένη να ακολουθήσει, αρχής γενομένης στις 8 του επόμενου μήνα, θα είναι πρωτόγνωρος για την Ευρωζώνη.
Αλλά και για οικονομίες, όπως η ελληνική, που έχουν… εξασκηθεί να αντέχουν στον πόνο από το 2010 και μετά για κάμποσα χρόνια.