Της Έφης Τριήρη
[- -]
Στη βιομηχανία αλουμινίου το κλείσιμο ενός χυτηρίου αποτελεί μια άκρως αγωνιώδη απόφαση. Όταν η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας μειώνεται και τα συστήματα παραγωγής επανέρχονται σε θερμοκρασία δωματίου, τότε χρειάζονται πολλοί μήνες και δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για να επανέλθουν στην κανονικότητα.
Ήδη η Norsk Hydro ASA ετοιμάζεται να κλείσει ένα χυτήριό της σε μια τεράστια μονάδα της στη Σλοβακία – και δεν είναι η μόνη. Η παραγωγή στην Ευρώπη έχει μειωθεί στο χαμηλότερο επίπεδο από τη δεκαετία του 1970 και παράγοντες της ίδιας της βιομηχανίας προειδοποιούν ότι η κλιμακούμενη ενεργειακή κρίση απειλεί να δημιουργήσει ένα γενικευμένο φαινόμενο στον κλάδο αλουμινίου.
Η εξήγηση έγκειται προφανώς στον «εφιάλτη» της ηλεκτρικής ενέργειας. Το μέταλλο -που χρησιμοποιείται σε μια τεράστια γκάμα προϊόντων, από αυτοκίνητα και κουτάκια αναψυκτικών έως βαλλιστικούς πυραύλους- παράγεται με θέρμανση των πρώτων υλών μέχρι να διαλυθούν και στη συνέχεια με ηλεκτρικό ρεύμα μέσα από το καμίνι του χυτηρίου, καθιστώντας το εξαιρετικά ενεργοβόρο. Ένας τόνος αλουμινίου απαιτεί περίπου 15 μεγαβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας, αρκετή για να τροφοδοτήσει πέντε σπίτια στη Γερμανία για ένα χρόνο.
Ορισμένα χυτήρια υποστηρίζονται από κρατικές επιδοτήσεις, μακροπρόθεσμα συμβόλαια ηλεκτρικής ενέργειας ή πρόσβαση σε δικές τους ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όμως τα υπόλοιπα βρίσκονται αντιμέτωπα με ένα αβέβαιο μέλλον.
Καθώς δε η παραγωγή μειώνεται, οι εκατοντάδες μεταποιητικές μονάδες της Ευρώπης που στηρίζονται τα μέγιστα στο αλουμίνιο για τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων στη Γερμανία ή για τα αεροσκάφη στη Γαλλία έχουν καταλήξει να εξαρτώνται τα μέγιστα από τις εισαγωγές, που σαφώς είναι πολύ πιο ακριβές. Ορισμένοι αγοραστές προσπαθούν επίσης να αποφύγουν τις εισαγωγές από τη Ρωσία, η οποία ήταν κορυφαίος προμηθευτής της Ευρώπης. «Η ιστορία έχει δείξει ότι όταν τα χυτήρια αλουμινίου σταματούν τη λειτουργία τους, δεν επανέρχονται ποτέ. Το πρόβλημα γίνεται τεράστιο καθώς πέρα από την ίδια την αγορά εργασίας επηρεάζονται αεροσκάφη, οπλικά συστήματα, μεταφορές και μηχανολογικός εξοπλισμός», αναφέρει ο Μαρκ Χάνσεν, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας εμπορίας μετάλλων Concord Resources.
Ανάγκη στήριξης
H βιομηχανία υποστηρίζει ότι χρειάζεται απεγνωσμένα την κρατική στήριξη για να μπορέσει να επιβιώσει. Ωστόσο, οιοδήποτε μέτρο, όπως πλαφόν στις τιμές για να επιβιώσουν οι ενεργοβόρες βιομηχανίες, δεν μπορεί εύκολα να δικαιολογηθεί από τις ίδιες τις κυβερνήσεις, τη στιγμή που οι καταναλωτές έχουν λυγίσει από τα «βαριά» τιμολόγια και βρίσκονται αντιμέτωποι με την απειλή επιβολής δελτίου και μπλακ άουτ.
Τα προβλήματα στον κλάδο αλουμινίου αποτυπώνουν με ζοφερό τρόπο το δράμα που εκτυλίσσεται αυτή τη στιγμή στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, που δεν είναι λίγες: παρασκευαστές λιπασμάτων, τσιμεντοβιομηχανίες, χαλυβουργίες, χυτήρια ψευδαργύρου. Και το θέμα δεν είναι ότι θα κλείσουν τους επόμενους μήνες έως ότου ξεπεραστεί η ενεργειακή κρίση, αφού οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να παραμείνουν σε πολύ υψηλά επίπεδα και το 2024 και το 2025, απειλώντας πλέον τη βιωσιμότητα πολλών βιομηχανιών σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Με βάση τις υφιστάμενες τιμές, ο ετήσιος λογαριασμός ηλεκτρικής ενέργειας για το χυτήριο αλουμινίου της Norsk Hydro στη Σλοβακία κυμαίνεται γύρω στα 2 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο Μίλαν Βέσελι. Η επαναλειτουργία της μονάδας θα είναι εφικτή μόνο εάν επιτευχθεί ένας συνδυασμός παραγόντων, όπως φθηνότερη ενέργεια, απότομη άνοδος των τιμών αλουμινίου και επιπλέον κρατική στήριξη. «Πρόκειται ξεκάθαρα για μια υπαρξιακή κρίση. Χρειαζόμαστε άμεσα λύση, διαφορετικά οδεύουμε προς την καταστροφή», σημειώνει ο Πολ Βος, γενικός διευθυντής της European Aluminium, που εκπροσωπεί τους μεγαλύτερους παραγωγούς και τις μεγαλύτερες μονάδες επεξεργασίας αλουμινίου στην Ευρώπη.
Υπάρχουν και οι δασμοί
Εάν στα ενεργειακά προβλήματα συνυπολογιστούν και οι εισαγόμενοι δασμοί που οι Ευρωπαίοι παραγωγοί προσπάθησαν τόσο πολύ να επιβάλουν, το αυξανόμενο κόστος ενέργειας βάζει αυτομάτως τις μεταποιητικές μονάδες της Ευρώπης σε πολύ πιο δυσμενή θέση έναντι των αντίστοιχων σε Ασία και ΗΠΑ και αυτό αποτελεί ακόμη ένα πλήγμα για τον ανταγωνισμό της γηραιάς ηπείρου μέσα στο παγκόσμιο σκηνικό. Ενώ και οι παραγωγοί άλλων μετάλλων, όπως ψευδαργύρου και χαλκού, έχουν αντίστοιχα πληγεί από την ενεργειακή κρίση, οι τεράστιες ποσότητες ενέργειας που χρειάζεται το αλουμίνιο το καθιστούν αυτομάτως άκρως ζημιογόνο.