Με πρόσφατα στοιχεία που δείχνουν ότι τόσο ο πληθωρισμός όσο και οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό έχουν υποχωρήσει, θα ήταν ανεύθυνο για την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ να δημιουργήσει πολύ μεγαλύτερη ανεργία. Εν μέσω τόσης αβεβαιότητας, θα πρέπει να σταματήσει τις αυξήσεις των επιτοκίων μέχρι να καταστεί δυνατή μια πιο αξιόπιστη αξιολόγηση των μακροοικονομικών συνθηκών.
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ – Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ θα συνεδριάσει ξανά στις 20-21 Σεπτεμβρίου, και ενώ οι περισσότεροι αναλυτές αναμένουν νέα μεγάλη αύξηση των επιτοκίων, υπάρχει ισχυρό επιχείρημα για τη Fed να κάνει ένα διάλειμμα από την επιθετική σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής της. Ενώ οι αυξήσεις των επιτοκίων μέχρι στιγμής έχουν επιβραδύνει την οικονομία – προφανώς στον τομέα της στέγασης – ο αντίκτυπός τους στον πληθωρισμό είναι πολύ λιγότερο σίγουρος.
Η νομισματική πολιτική συνήθως επηρεάζει την οικονομική απόδοση με μεγάλες και μεταβλητές καθυστερήσεις, ειδικά σε περιόδους αναταραχών. Δεδομένου του βάθους της γεωπολιτικής, χρηματοπιστωτικής και οικονομικής αβεβαιότητας – κυρίως για τη μελλοντική πορεία του πληθωρισμού – η Fed θα ήταν φρόνιμο να σταματήσει τις αυξήσεις των επιτοκίων και να περιμένει έως ότου καταστεί δυνατή μια πιο αξιόπιστη αξιολόγηση της κατάστασης.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι. Το πρώτο είναι απλώς ότι ο πληθωρισμός έχει επιβραδυνθεί απότομα. Ο πληθωρισμός του δείκτη τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ) – το μέτρο που σχετίζεται περισσότερο με τα νοικοκυριά – ήταν μηδενικό τον Ιούλιο και είναι πιθανό να ήταν μηδενικός ή και αρνητικός τον Αύγουστο. Ομοίως, ο αποπληθωριστής της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης (PCE) –ένα άλλο μέτρο που χρησιμοποιείται συχνά με βάση τους λογαριασμούς του ΑΕΠ– μειώθηκε κατά 0,1% τον Ιούλιο.
Κάποιοι θα μπουν στον πειρασμό να πιστώσουν τη στενή νομισματική πολιτική για αυτή τη φαινομενική νίκη επί του πληθωρισμού. Αλλά αυτό το επιχείρημα διαπράττει την post hoc ergo propter hoc πλάνη (να υποθέσουμε ότι επειδή το Α συνέβη πριν από το Β, το Α πρέπει να προκάλεσε το Β) και συγχέει τη συσχέτιση με την αιτιότητα. Επιπλέον, οι περισσότεροι από τους κύριους παράγοντες πίσω από τον σημερινό πληθωρισμό έχουν ελάχιστη σχέση με τον περιορισμό της ζήτησης. Οι περιορισμοί από την πλευρά της προσφοράς οδήγησαν τον πληθωρισμό υψηλότερα και τώρα οι παράγοντες από την πλευρά της προσφοράς μειώνουν τον πληθωρισμό.
Σίγουρα, πολλοί οικονομολόγοι (συμπεριλαμβανομένων ορισμένων στη Fed) περίμεναν ότι οι διακοπές από την πλευρά της προσφοράς από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και την πανδημία θα ξεπεραστούν πολύ γρήγορα. Εκαναν λάθος, αλλά μόνο για την ταχύτητα με την οποία θα ομαλοποιηθούν οι συνθήκες. Μεγάλο μέρος αυτής της αποτυχίας ήταν κατανοητό. Ποιος θα το φανταζόταν ότι η φημισμένη οικονομία της αγοράς της Αμερικής θα είχε τόση έλλειψη αντοχής; Ποιος θα μπορούσε να προβλέψει ότι θα υπέφερε από κρίσιμες ελλείψεις σε βρεφικο γάλα , προϊόντα γυναικείας υγιεινής και εξαρτήματα που απαιτούνται για την παραγωγή νέων αυτοκινήτων; Είναι αυτές οι Ηνωμένες Πολιτείες ή η Σοβιετική Ένωση στις μέρες του θανάτου της;
Επιπλέον, πριν ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αρχίσει να συγκεντρώνει στρατεύματα στα ουκρανικά σύνορα στα τέλη του περασμένου έτους, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει ότι θα υπήρχε ένας μεγάλος χερσαίος πόλεμος στην Ευρώπη. Και τώρα κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πόσο καιρό θα διαρκέσει ο πόλεμος ή πόσο καιρό θα χρειαστούν οι πολιτικοί ηγέτες για να σταματήσουν τις αιχμές των τιμών που συνδέονται με αυτόν (μερικές από τις οποίες είναι απλώς το αποτέλεσμα της εκτίναξης των τιμών – «πολεμική κερδοσκοπία»).
Ωστόσο, η συνολική ιστορία του πληθωρισμού είναι απλή: Πολλοί από τους παράγοντες από την πλευρά της προσφοράς που οδήγησαν τις τιμές υψηλότερα νωρίτερα στην ανάκαμψη έχουν πλέον αντιστραφεί. Συγκεκριμένα, ο δείκτης CPI βενζίνης υποχώρησε κατά 7,7% τον Ιούλιο και οι ιδιωτικοί δείκτες υποδηλώνουν συγκρίσιμη πτώση τον Αύγουστο. Και πάλι, αυτή η αντιστροφή της τιμής ήταν προβλέψιμη και προβλεπόμενη. Η μόνη αβεβαιότητα αφορούσε το χρονοδιάγραμμα.
Οι υπόλοιπες τιμές ακολουθούν το ίδιο μοτίβο. Τον Ιούλιο, ο βασικός ΔΤΚ (που εξαιρεί την ενέργεια και τα τρόφιμα) αυξήθηκε κατά ένα σχετικά μέτριο ποσοστό 0,3% και ο αποπληθωριστής πυρήνα PCE αυξήθηκε μόλις κατά 0,1%. Αυτό υποδηλώνει μια χαλάρωση της συσσώρευσης των εισαγόμενων αγαθών – το πρόβλημα πίσω από αυτά τα άδεια ράφια των καταστημάτων και τις διακοπές των επιχειρήσεων νωρίτερα στην πανδημία.
Πρόσφατα δεδομένα υποστηρίζουν αυτό το συμπέρασμα. Ο Δείκτης Πίεσης της Παγκόσμιας Εφοδιαστικής Αλυσίδας της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Νέας Υόρκης μειώθηκε απότομα από τις κορυφές του το περασμένο φθινόπωρο σε λίγο πάνω από το σημείο που βρισκόταν πριν από την πανδημία. Ενώ τα έξοδα αποστολής εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλότερα από τα προ πανδημίας επίπεδά τους, έχουν μειωθεί σχεδόν κατά 50% από τις κορυφές του περασμένου φθινοπώρου και είναι πιθανό να συνεχίσουν να μειώνονται. Μετά την εκτίναξη κατά τη διάρκεια της πανδημίας και τους πρώτους μήνες του πολέμου της Ρωσίας, οι τιμές ενός ευρέος φάσματος εμπορευμάτων έχουν υποχωρήσει ξανά στα προ πανδημίας επίπεδα. Ο Δείκτης ξηρών προϊόντων της Βαλτικής , για παράδειγμα, βρίσκεται τώρα κάτω από το μέσο επίπεδό του για το 2019.
Οι κατασκευαστές αυτοκινήτων έχουν επίσης ξεπεράσει τα προβλήματα που δημιουργούνται από την παγκόσμια έλλειψη ημιαγωγών. Σύμφωνα με τον δείκτη βιομηχανικής παραγωγής της ίδιας της Fed, η παραγωγή μηχανοκίνητων οχημάτων ήταν στην πραγματικότητα πάνω από το επίπεδο πριν από την πανδημία τον Ιούλιο.
Μετά από ένα χρόνο που λαμβάνουμε πολλά άσχημα νέα σχετικά με τον πληθωρισμό και τους παράγοντες από την πλευρά της προσφοράς, τώρα αρχίζουμε να λαμβάνουμε πολλά καλά νέα. Και ενώ κανείς δεν θα πρότεινε ότι η χάραξη της νομισματικής πολιτικής θα πρέπει να βασίζεται σε δεδομένα μόνο δύο μηνών, αξίζει να σημειωθεί ότι οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό έχουν επίσης μετριαστεί, με τον δείκτη καταναλωτικού κλίματος του Πανεπιστημίου του Μίτσιγκαν και την Έρευνα Καταναλωτικών Προσδοκιών της Fed της Νέας Υόρκης να κινούνται προς τα κάτω.
Η τυπική αιτιολόγηση για τη σύσφιξη της πολιτικής της Fed είναι ότι χρειάζεται για να αποτραπεί ένας κύκλος αυτοεκπληρούμενων προσδοκιών, με τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις να αναμένουν υψηλότερο πληθωρισμό και να ορίζουν ανάλογα τους μισθούς και τις τιμές. Αυτό όμως δεν μπορεί να συμβεί όταν οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό μειώνονται, όπως συμβαίνει τώρα.
Ορισμένοι αναλυτές έχουν προτείνει ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται μια μακρά περίοδο υψηλότερης ανεργίας για να επαναφέρουν τον πληθωρισμό στο επίπεδο-στόχο της Fed. Αλλά αυτά τα επιχειρήματα βασίζονται στα τυπικά μοντέλα καμπύλης Phillips και το γεγονός είναι ότι ο πληθωρισμός έχει χωρίσει τους δρόμους του με την καμπύλη Phillips (η οποία προϋποθέτει μια απλή αντίστροφη σχέση μεταξύ πληθωρισμού και ανεργίας). Εξάλλου, η μεγάλη άνοδος του πληθωρισμού πέρυσι δεν οφείλεται σε ξαφνική μεγάλη πτώση της ανεργίας και η πρόσφατη επιβράδυνση της αύξησης των μισθών και των τιμών δεν μπορεί να εξηγηθεί από την υψηλή ανεργία.
Δεδομένων των τελευταίων δεδομένων, θα ήταν ανεύθυνο για τη Fed να δημιουργήσει πολύ υψηλότερη ανεργία σκόπιμα, λόγω της τυφλής πίστης στη συνεχιζόμενη συνάφεια της καμπύλης Phillips. Η χάραξη πολιτικής γίνεται πάντα υπό συνθήκες αβεβαιότητας και οι αβεβαιότητες είναι ιδιαίτερα μεγάλες τώρα. Με τον πληθωρισμό και τις πληθωριστικές προσδοκίες ήδη να αμβλύνονται, η Fed θα πρέπει να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στον καθοδικό κίνδυνο πρόσθετης σύσφιξης: δηλαδή ότι θα ωθούσε μια ήδη ταλαιπωρημένη αμερικανική οικονομία σε ύφεση. Αυτός θα πρέπει να είναι αρκετός λόγος για να κάνει η Fed ένα διάλειμμα αυτόν τον μήνα.
Joseph E. Stiglitz, a Nobel laureate in economics and University Professor at Columbia University, is a former chief economist of the World Bank (1997-2000), chair of the US President’s Council of Economic Advisers, and co-chair of the High-Level Commission on Carbon Prices. He is a member of the Independent Commission for the Reform of International Corporate Taxation and was lead author of the 1995 IPCC Climate Assessment.