Μοχλός για την κινητοποίηση ενός ιδιαίτερα υψηλού επενδυτικού ενδιαφέροντος, παρά τις δυσκολίες και την αβεβαιότητα του ευρύτερου περιβάλλοντος, αποδεικνύεται το Ταμείο Ανάκαμψης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Όπως καταδεικνύει έρευνα πεδίου σε 600 μικρομεσαίες επιχειρήσεις που διεξήγαγε η Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, παρά την αυξημένη αβεβαιότητα εν μέσω πληθωριστικών πιέσεων και αυξημένου ενεργειακού κόστους (αύξηση χονδρικής τιμής ηλεκτρισμού κατά 260% το τελευταίο 12μηνο), το ενδιαφέρον των ΜμΕ για συμμετοχή σε δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης διατηρείται υγιές, καλύπτοντας σχεδόν ½ του τομέα.
Βάσει της έρευνας της ΕΤΕ, οι επιχειρήσεις που σκοπεύουν να προχωρήσουν σε έστω μια επένδυση την ερχόμενη πενταετία αντιστοιχούν στο 86% του τομέα ΜμΕ (ποσοστό κατά 10% υψηλότερο συγκριτικά με τις ΜμΕ που προχώρησαν σε επενδύσεις την προηγούμενη πενταετία). Η κρισιμότητα του Ταμείου Ανάκαμψης αναδεικνύεται από το γεγονός ότι περίπου το 1/5 των επιχειρήσεων που σκοπεύουν να επενδύσουν (15% του τομέα) έλαβαν αυτή την απόφαση ακριβώς επειδή οι πόροι του Ταμείου καθιστούν τις επενδύσεις αυτές εφικτές, ενώ ένα επιπλέον 32% του τομέα διευκολύνεται από το ενδεχόμενο να ενταχθεί στις δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης (ενώ θα επεδίωκε να επενδύσει και χωρίς την ύπαρξή του).
Επιπλέον, η έρευνα της ΕΤΕ διαπιστώνει ότι οι δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης διευκολύνουν τον σχεδιασμό συγκριτικά μεγαλύτερων επενδύσεων. Έτσι οι ΜμΕ που δηλώνουν πως οι επενδύσεις τους θα συνδυαστούν με δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, σχεδιάζουν κατά μ.ο. 3% υψηλότερες επενδύσεις (ως ποσοστό του κύκλου εργασιών τους).
Εξετάζοντας τα σχετικά μεγέθη επενδύσεων ανά μέγεθος επιχειρήσεων, οι πολύ μικρές επιχειρήσεις ωφελούνται ιδιαίτερα καθώς μέσω των δράσεων του Ταμείου σχεδιάζουν να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις κατά μ.ο. 8% μεγαλύτερες από τις επενδύσεις που δεν θα ενταχθούν σε δράσεις του Ταμείου (έναντι 2% για τις μεσαίες και καμία διαφορά για τις μικρές επιχειρήσεις).
Συνδυασμός Ταμείου Ανάκαμψης και άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων
Όπως διαπιστώνει η έρευνα της ΕΤΕ, ενώ τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης αποτελούν βασικό επενδυτικό εργαλείο για τα επόμενα χρόνια, έντονη επίσης είναι η επιθυμία των ΜμΕ να τα συνδυάσουν με άλλα επενδυτικά προγράμματα όπως το ΕΣΠΑ ή τον Αναπτυξιακό νόμο. Ειδικότερα, από τις ΜμΕ που εκδηλώνουν ενδιαφέρον για το Ταμείο Ανάκαμψης (47% των ΜμΕ), το ½ επιθυμεί να το συνδυάσει με κάποιο άλλο εργαλείο. Παράλληλα, ένα επιπλέον 13% του τομέα δείχνει αποκλειστική προτίμηση σε άλλα επενδυτικά προγράμματα – αυξάνοντας έτσι το συνολικό ενδιαφέρον για επενδυτική στήριξη στο 60% των ΜμΕ. Ένα επιπλέον 26% σχεδιάζει επενδύσεις χωρίς τη χρήση κάποιου προγράμματος.
Εμβαθύνοντας την ανάλυσή της ανά μέγεθος επιχειρήσεων, η ΕΤΕ διαπιστώνει ότι οι μεσαίες επιχειρήσεις στοχεύουν σε μεγαλύτερο βαθμό στα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης (67% του τομέα, έναντι 53% των πολύ μικρών) και μάλιστα το επιπλέον ενδιαφέρον αφορά επιχειρήσεις που επιλέγουν αποκλειστικά το Ταμείο Ανάκαμψης (31% των μεσαίων έναντι 13% των πολύ μικρών) έναντι κάποιου συνδυασμού.
Περαιτέρω, η ΕΤΕ διαπιστώνει ότι σε επενδύσεις που στοχεύουν σε δημιουργία συνεργασιών, πράσινη ανάπτυξη ή αύξηση μεγέθους, η πλειοψηφία των ΜμΕ επιθυμεί να συνδυάσει το δάνειο του Ταμείου Ανάκαμψης με κάποια επιδότηση (60% των ΜμΕ κατά μέσο όρο). Τα ποσοστά είναι χαμηλότερα (40% των ΜμΕ κατά μέσο όρο) στις κατηγορίες εξωστρέφειας, καινοτομίας και ψηφιακού μετασχηματισμού, όπου υπάρχουν συγκριτικά περισσότερες επιλογές προγραμμάτων επιδοτήσεων (π.χ. πρόγραμμα «Ψηφιακός μετασχηματισμός ΜμΕ»).
Η ύπαρξη πληθώρας επιλογών χρηματοδότησης, όπως επισημαίνει η ΕΤΕ, έχει κινητοποιήσει σημαντικό μέρος των ΜμΕ, που δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία από σχετικά επενδυτικά προγράμματα.
Πιο συγκεκριμένα το 29% των ΜμΕ σκοπεύει να συμμετέχει για πρώτη φορά σε δράσεις ΕΣΠΑ, Αναπτυξιακού νόμου ή λοιπών προγραμμάτων, με το ποσοστό για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις μάλιστα να είναι συγκριτικά μεγαλύτερο (34% των πολύ μικρών έναντι 24% των μεσαίων).
Τα παραπάνω αποδεικνύουν πως παρά το ρευστό οικονομικό περιβάλλον, οι ελληνικές επιχειρήσεις εμφανίζονται αποφασισμένες να επενδύσουν στην επόμενη μέρα, αξιοποιώντας όλο το φάσμα διαθέσιμων πόρων.
Ώριμα επενδυτικά σχέδια ύψους 3,7 δισ. ευρώ στο Ταμείο Ανάκαμψης
Εστιάζοντας στα επενδυτικά σχέδια των ΜμΕ, η έρευνα της ΕΤΕ αναφέρει ότι το ¼ των επιχειρήσεων που σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν το Ταμείο Ανάκαμψης δηλώνει πως έχει πλέον ώριμα επενδυτικά πλάνα (από 1% το προηγούμενο εξάμηνο), εκτιμώμενης αξίας 3,7 δισ. ευρώ.
Όσον αφορά τα υπόλοιπα σχέδια (με τις συνολικές επενδύσεις να εκτιμάται ότι θα μπορούσαν δυνητικά να προσεγγίσουν τα 14 δισ. ευρώ), το 1/5 του τομέα βρίσκεται σε στάδιο κατάρτισης των επενδυτικών του πλάνων (έναντι 17% το προηγούμενο εξάμηνο), ενώ το υπόλοιπο 55% του τομέα βρίσκεται ακόμα σε πολύ αρχικό στάδιο (αξιολογώντας τις εναλλακτικές του), αυξάνοντας την αβεβαιότητα υλοποίησης των συγκεκριμένων σχεδίων.
Με την πλειοψηφία του τομέα να έχει επενδυτικά σχέδια σε αρχικό ακόμη στάδιο, η ΕΤΕ τονίζει την ανάγκη επιτάχυνσης κατάρτισης και έγκρισης των επενδύσεων, αφού στον περιορισμένο χρονικό ορίζοντα των δράσεων του Ταμείου Ανάκαμψης (ως το 2026) πλέον προστίθεται και ο κύκλος αυξήσεων των επιτοκίων αναφοράς της ΕΚΤ, που αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση των επιτοκίων χρηματοδότησης και άρα στο κόστος των επενδύσεων.
Όσον αφορά τις επιμέρους κατηγορίες επιλέξιμων επενδυτικών σχεδίων, θετικά ξεχωρίζουν οι επενδύσεις καινοτομίας με το ¼ των επενδυτικών σχεδίων να είναι ώριμα (έναντι 20% κατά μέσο όρο στις λοιπές κατηγορίες). Αντίθετα, σχετική υστέρηση (15% ώριμα σχέδια) παρουσιάζουν οι πράσινες επενδύσεις, οι οποίες είναι και αυξημένης κρισιμότητας στην τρέχουσα συγκυρία.
Εξετάζοντας συνολικά την πορεία εκταμιεύσεων δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης (συμπεριλαμβάνοντας μεγάλες επιχειρήσεις), έχουν υποβληθεί ως τώρα 107 επενδυτικά σχέδια, το 12% των οποίων έχει συμβασιοποιηθεί (συνολικού προϋπολογισμού 1 δισ. ευρώ). Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός πως σημαντικό μέρος των σχεδίων (48%) υπεβλήθη την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου, παρά την διάχυτη αβεβαιότητα, ενώ το μέσο ύψος των επενδυτικών σχεδίων μειώθηκε από 46 εκατ. ευρώ τον Ιούνιο σε 37 εκατ. ευρώ τον Αύγουστο, καταδεικνύοντας πως μετά τις μεγάλες επιχειρήσεις, έχουν πράγματι αρχίσει να υποβάλλονται σχέδια από μικρότερες επιχειρήσεις.