Οι τράπεζες στην Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ελλάδα και την Κύπρο είναι πιθανό να υποστούν τη μεγαλύτερη άνοδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων λόγω των επιπτώσεων του υψηλού πληθωρισμού και των αυξανόμενων επιτοκίων στα νοικοκυριά, σύμφωνα με ανάλυση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Πιο συγκεκριμένα, καθώς ο αυξανόμενος πληθωρισμός και τα επιτόκια πλήττουν γρήγορα τα εισοδήματα των νοικοκυριών, οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ είναι πιθανό να δουν αύξηση του προβληματικού δανεισμού, ιδίως μεταξύ των νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα και υψηλών αποπληρωμών, όπως περιγράφεται σε νέα μελέτη της ΕΚΤ.
Με τον πληθωρισμό να αυξάνεται σε διψήφιο ποσοστό, τα νοικοκυριά καταναλώνουν τις αποταμιεύσεις τους ενώ δεν υπάρχουν περιθώρια αύξησης του εισοδήματός τους, ειδικά στα φτωχότερα κράτη που πλήττονται δυσανάλογα από την αύξηση του κόστους τροφίμων και καυσίμων.
“Ο εκτιμώμενος αντίκτυπος στην ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών από το τέλος του 2022 είναι σημαντικός, αν και μακριά από ιστορικά χαμηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων, με μια εκτίμηση του δείκτη NPL να αυξάνεται κατά 80 μονάδες βάσης”, αναφέρει άρθρο της ΕΚΤ στο πλαίσιο της έκθεσης επισκόπησης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (Financial Stability Review).
Οι τράπεζες στην Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ελλάδα και την Κύπρο θα μπορούσαν να υποστούν από τις μεγαλύτερες αυξήσεις στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ενώ οι τράπεζες σε Γαλλία, Ιρλανδία και Λουξεμβούργο θα σημειώσουν τις καλύτερες επιδόσεις, όπως δείχνει η μελέτη και το γράφημα της ΕΚΤ.
Τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα έχουν επηρεαστεί δυσανάλογα από τις αυξανόμενες τιμές καταναλωτή και τα επιτόκια το 2022. Τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα ξοδεύουν πολύ μεγαλύτερο μερίδιο του εισοδήματός τους σε βασικές ανάγκες, ιδίως σε ενέργεια και τρόφιμα. Δεδομένου ότι και οι δύο συνιστώσες έχουν πληγεί ιδιαίτερα σκληρά από τον πληθωρισμό το 2022, τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα βρίσκονται σε πιο ευάλωτη θέση, αναφέρει η ΕΚΤ. Η επίδραση της αύξησης των επιτοκίων είναι, ωστόσο, λιγότερο κρίσιμη βραχυπρόθεσμα, καθώς μεγάλο μέρος των υφιστάμενων δανείων είναι με σταθερά επιτόκια. Πάντως, θα έχουν πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα με τη μορφή υψηλότερων επιτοκίων στεγαστικών δανείων. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι μια έντονη αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους για τα νοικοκυριά που έχουν κλειδώσει σε χαμηλά επιτόκια τα τελευταία χρόνια, μόλις λήξουν οι περίοδοι κλειδώματος των επιτοκίων των δανείων τους.
Το πρόβλημα έγκειται σχεδόν εξ ολοκλήρου στα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα, καθώς μια αύξηση κατά 10% του βασικού κόστους διαβίωσης θα οδηγούσε σε μείωση 20% στην καταναλωτική δύναμη, σε σύγκριση με μόλις 5% μείωση στα νοικοκυριά μεσαίου εισοδήματος. Η δυσανάλογη επίδραση στα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα θα μπορούσε, με τη σειρά της, να περιορίσει σημαντικά την ικανότητά τους να αντέξουν τα σοκ και να δημιουργήσουν μαξιλάρια “ασφαλείας”, αναφέρει η ΕΚΤ. Ωστόσο, το πρόβλημα δεν αναμένεται να γίνει συστημικό, καθώς οι οικογένειες με το χαμηλότερο εισόδημα κατέχουν μόλις το 13% του τραπεζικού χρέους των νοικοκυριών στην ευρωζώνη με το 70% να κατέχεται από νοικοκυριά υψηλότερου εισοδήματος.
Ενώ οι χρεοκοπίες είναι πιθανό να αυξηθούν ελάχιστα, οι κίνδυνοι για την ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών αυξάνονται, ειδικά σε ευάλωτες χώρες, προειδοποιεί η έκθεση. Αν και το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του χρέους χορηγείται σε νοικοκυριά ανώτερων εισοδηματικών κριτηρίων μετριάζει τον συστημικό κίνδυνο για τις τράπεζες, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών. Η ευπάθεια στην επιδείνωση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων θα μπορούσε να είναι ένα ιδιαίτερο ζήτημα για τις τράπεζες σε χώρες με υψηλότερο μερίδιο τραπεζικών δανείων προς νοικοκυριά χαμηλότερου εισοδήματος, τα οποία υφίστανται σημαντικό αντίκτυπο από την αύξηση του πληθωρισμού και τα υψηλότερα επιτόκια και έχουν χαμηλότερα διαθέσιμα ρευστά διαθέσιμα.
Επιπλέον, οι δευτερογενείς επιπτώσεις μιας οικονομικής επιβράδυνσης που προκαλείται από την κατανάλωση είναι πιθανό να επιβαρύνουν περαιτέρω την ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών. Ανάλογα με τις προοπτικές για την αύξηση του εισοδήματος και την κρατική στήριξη, η συνολική ιδιωτική κατανάλωση μπορεί να μειωθεί ως απάντηση στο υψηλότερο κόστος διαβίωσης, επιβαρύνοντας έτσι το ΑΕΠ, αυξάνοντας την πιθανότητα ύφεσης και δυνητικά οδηγώντας σε υψηλότερους κινδύνους για την ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών μέσω εταιρικών χρεοκοπιών.
Στο μέλλον, όπως καταλήγει η ΕΚΤ, μια παρατεταμένη περίοδος υψηλού πληθωρισμού θα αποτελούσε κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ζώνης του ευρώ, καθώς θα μπορούσε να επιδεινώσει την πίεση στα εισοδήματα των νοικοκυριών, απειλώντας δυνητικά και τα νοικοκυριά με μεσαία και υψηλότερα εισοδήματα. Επομένως, η επαναφορά του πληθωρισμού στον μεσοπρόθεσμο στόχο του παραμένει ύψιστης σημασίας.