Από τον Ιούνιο του 2018 στον Δεκέμβριο του 2022. Μία καθαρή ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα έδωσαν χθες οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών-μελών μέσα από την απόφαση του Eurogroup με αποδέκτες κυρίως τις αγορές και τους επενδυτές. Η (αναμενόμενη) απόφαση για τη διπλή παρέμβαση στο χρέος αξίας 6 δισ. ευρώ συνοδεύτηκε από ξεκάθαρα εύσημα για τη χώρα. Αλλά και από ένα «πακέτο» νέων συστάσεων που πρέπει να τηρεί σε καθεστώς «κανονικότητας» πλέον για το οποίο θα κριθεί το 2023.
Ωστόσο, στην ίδια σύνοδο, ελήφθησαν και άλλες αποφάσεις, για όλα τα κράτη, που αγγίζουν και την Ελλάδα. Αποφασίσθηκε να ανοίξει μία «κουβέντα» το 2023 για πιο στοχευμένα μέτρα στήριξης με σαφή αναφορά σε μηχανισμό που θα οδηγήσει σε πλαφόν κατανάλωσης για την επιδότηση στο ρεύμα, επιβεβαιώθηκε εκ νέου πως τα κράτη με υψηλό χρέος πρέπει να είναι πιο προσεκτικά στα μέτρα στήριξης, αλλά και φάνηκε (μέσα από την… απουσία ευρείας αναφοράς) πως τα «χαρτιά» για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες θα «ανοίξουν» το 2023. Δόθηκε νέο ραντεβού για τις 13 Ιανουαρίου για τα εν λόγω ζητήματα, με επόμενη πιθανή ημερομηνία για τους νέους «κανόνες» τις 13 Μαρτίου.
Η ιστορική στιγμή
«Αυτή δεν είναι τίποτα λιγότερο από μια ιστορική στιγμή. Η αποδέσμευση το τελικού πακέτου δόσεων για το χρέος είναι ένα σημαντικό ορόσημο για την ελληνική κυβέρνηση και για όλους εμάς» ανέφερε ο Επικεφαλής του Eurogroup για την Ελλάδα. Επισημαίνοντας πως «η Ελλάδα στέκεται οικονομικά ξανά στα πόδια της και ως μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας συμμετέχει στις τυπικές δημοσιονομικές και οικονομικές συντονιστικές διαδικασίες της ΕΕ». Αναφορά υπήρξε για πιο μεγάλη πρόοδο από την αναμενόμενη σε πεδία όπως το χρέος που θα μειωθεί φέτος (ως αναλογία του ΑΕΠ) με τον πιο ταχύ ρυθμό ανά την ΕΕ. Ουσιαστικά έκλεισε η «πόρτα» των εκκρεμοτήτων από την περίοδο της ενισχυμένης εποπτείας.
Το εν λόγω «πιστοποιητικό» του Eurogroup συνοδεύεται ωστόσο και από τις «τακτικές» πλέον δεσμεύσεις που θα κρίνουν την Ελλάδα στο πλαίσιο της «μεταπρογραμματικής» εποπτείας με επόμενο σταθμό το Eurogroup της 15ης Ιουνίου (σ.σ. αξιολόγηση θα υπάρχει τότε και για την Κύπρο, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, δηλαδή για όλα τα κράτη που πέρασαν από μνημόνια).
Όπως αναφέρεται στην απόφαση η Ελλάδα θα πρέπει να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις ειδικά σε κάποια πεδία που θεωρούν ειδικής σημασίας οι υπουργοί Οικονομικών, συνδεδεμένα κυρίως με το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Περιλαμβάνουν την αποτελεσματική λειτουργία της δευτερογενούς αγοράς των μη εξυπηρετούμενων δανείων, τη μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, την εκκαθάριση ληξιπρόθεσμων οφειλών, την κωδικοποίηση της εργατικής νομοθεσίας, αλλά και τις μεταρρυθμίσεις στο χρηματοπιστωτικό τομέα, περιλαμβανομένου του ν. Κατσέλη, της εκκαθάρισης των κρατικών εγγυήσεων και του φορέα ακινήτων.
Ειδική αναφορά γίνεται στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων του Σχεδίου Ανάκαμψης, που «θα συνεχίσει να παρέχει σημαντική ώθηση στην οικονομία». Γίνεται αναφορά στη «δέσμευση των ελληνικών αρχών να συνεχίσουν τη μεταρρυθμιστική διαδικασία». Αλλά και στη «συνεχή εφαρμογή μιας φιλόδοξης αναπτυξιακής στρατηγικής και συνετών δημοσιονομικών πολιτικών» που «θα συνεχίσουν να είναι τα βασικά συστατικά για τη βιωσιμότητα του χρέους».
Οι συστάσεις για την Ελλάδα από μόνες τους δεν είναι κάτι καινούργιο. Αποτελούν ουσιαστικά τη συνέχιση της μετα-προγραμματικής εποπτείας όπως αποτυπώθηκε στο πόρισμα της Κομισιόν. Οι εν λόγω συστάσεις όμως συνδέονται πλέον χρονικά με την αντίστοιχη πρόταση της Κομισιόν για τις κατευθύνσεις δημοσιονομικής πολιτικής κατά το 2023.
Στις συστάσεις αυτές (για όλα τα κράτη – μέλη που θα συζητηθούν και σήμερα στο Ecofin), όχι μόνο επιβεβαιώνεται η ανάγκη για στοχευμένα μέτρα στήριξης παρά την παραδοχή ύφεσης, αλλά και για διαφορετικές δυνατότητες λήψης μέτρων στήριξης μεταξύ των κρατών μελών ανάλογα με το αν το χρέος τους είναι χαμηλού, μεσαίου ή υψηλού μεγέθους (σ.σ. όπως δηλαδή είναι το ελληνικό, το ιταλικό κλπ).
Τα στοχευμένα μέτρα και το πλαφόν κατανάλωσης στην επιδότηση ρεύματος
Τίθενται και οι νέοι παράμετροι που αναφέρονται ρητά και από τον πρόεδρο του Eurogroup: η επανεξέταση οριζόντιων μέτρων στήριξης και η στόχευσή τους με ονομαστική αναφορά σε μία ιδέα που συζητείται το τελευταίο διάστημα: την πρόταση για όριο κατανάλωσης στην επιδότηση των λογαριασμών ρεύματος. Η κουβέντα θα αρχίσει τον Ιανουάριο, ενώ μάλιστα εισάγεται στο ίδιο κείμενο του Eurogroup και μία άλλη παράμετρος για στήριξη προς νομικά πρόσωπα που είναι «βιώσιμα»…
«Συζητήσαμε την ανάγκη περαιτέρω συντονισμού των μέτρων οικονομικής στήριξης. Πιστεύω ότι υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας στις αρχές του 2023» για αυτή τη κουβέντα ανέφερε ο επικεφαλής του Eurogroup. Αναφέροντας πως «είχαμε μια συζήτηση σχετικά με τις προτάσεις της Επιτροπής για ένα σύστημα τιμολόγησης δύο επιπέδων για την ενέργεια. Ενώ τελικά είναι σαφώς εθνική ευθύνη κάθε κράτους μέλους να σχεδιάσει τα μέτρα του και να εξετάσει το επίπεδο της δημοσιονομικής στήριξης, αναγνωρίστηκε από όλους μας ότι το έργο της Επιτροπής είναι μια πολύ χρήσιμη και επιβοηθητική ώθηση σε αυτό το χρονικό σημείο». Δηλαδή προτείνεται μεν το πλαφόν, αλλά με «γενικό» τρόπο που θα πρέπει να εξειδικευθεί στη… συνέχεια, όπως εξηγούν αρμόδια στελέχη.
Το εν λόγω σκηνικό λοιπόν, αναφέρουν, μένει να φανεί πως θα εξελιχθεί τις επόμενες μέρες σε συνδυασμό με την κορύφωση διαπραγματεύσεων για την εισαγωγή πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, αλλά και για μία άλλη παράμετρο: για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες που θα ισχύουν μετά τη ρήτρα διαφυγής.
Έως τότε αναμένεται να φανεί πως αποκρυσταλλώνονται οι θέσεις και η δυναμική μεταξύ βορρά-νότου σε όλα αυτά τα θέματα, επηρεάζοντας προφανώς και τις δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας για μέτρα στήριξης, με το ελληνικό Οικονομικό Επιτελείο προς το παρόν να συνεχίζει τη δική του πορεία αναφορικά με την προσπάθεια διατήρησης της καλής εικόνας στο εξωτερικό. Οι επόμενοι σταθμοί σε αυτό το πεδίο είναι οι ανακοινώσεις για το ΑΕΠ του τρίτου τριμήνου (στις 7 Δεκεμβρίου), αλλά και το τελικό βήμα αναφορικά με την πρόωρη αποπληρωμή του ακριβού πρώτου διακρατικού δανείου η οποία έχει προαποφασιστεί την προηγούμενη Άνοιξη και επιχειρείται – τεχνικά πλέον – να ολοκληρωθεί μέσα στις επόμενες μέρες.