Τα σενάρια για μέτρα στήριξης δίνουν και παίρνουν ενόψει της ομιλίας του Πρωθυπουργού κατά την ψήφιση του Προϋπολογισμού το απόγευμα του Σαββάτου. Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης να προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε το εν λόγω νέο πακέτο αλλά και στις υπόλοιπες ανάγκες της χώρας: στις υποχρεώσεις έναντι των αγορών (και της ανάγκης επιστροφής σε επενδυτική βαθμίδα), αλλά και των επενδυτών που μεταφέρουν το μήνυμα ότι αυτή η τελευταία κίνηση θα είναι καθοριστική για τις επιλογές του στο επόμενο διάστημα στο πλαίσιο του νέου γεωπολιτικού σκηνικού που διαμορφώνεται παγκοσμίως. Δηλαδή για το αν η Ελλάδα θα μπορέσει να γίνει πόλος έλξης μεγάλων «ώριμων» επενδυτικών κεφαλαίων.
Από την άλλη πλευρά, οι ανάγκες για μέτρα στήριξης είναι πολλές, όχι μόνο λόγω της προεκλογικής διαδικασίας στην οποία έχει εισέλθει η χώρα, αλλά – κυρίως – εξαιτίας της ακρίβειας όχι μόνο στην αγορά ενέργειας αλλά σε όλη την αγορά στην οποία διαχέεται σύμφωνα και με τα τελευταία στοιχεία για την πορεία του πληθωρισμού. Αυξάνοντας, έτσι, τις ανάγκες στήριξης όχι μόνο των νοικοκυριών αλλά και του επιχειρηματικού κόσμου.
Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν το οικονομικό επιτελείο της Κυβέρνησης προσπαθεί να μεταφέρει το μήνυμα διαχωρισμού των ετών με βάση τις δύο αυτές διαφορετικές ανάγκες. Και τούτο με δεδομένο ότι το κλείσιμο του 2022 είναι αυτό το οποίο θα κρίνει ουσιαστικά τις επόμενες αναβαθμίσεις της χώρας και έτσι, όπως έκανε σαφές ο αναπληρωτής ΥΠΟΙΚ Θεόδωρος Σκυλακάκης κατά την ανακοίνωση των στοιχείων εκτέλεσης προϋπολογισμού Νοεμβρίου, η προτεραιότητα φέτος είναι οι δημοσιονομικοί στόχοι.
Τα περιθώρια του 2023 που δίνει η ΕΕ
«Τυπικά» βεβαίως δεν μπορεί η υπεραπόδοση του ενός έτους να χρησιμοποιηθεί δημοσιονομικά για μέτρα στήριξης τον επόμενο χρόνο. Ωστόσο, καθώς το 2023 δεν ισχύουν (επίσης τυπικά) οι δημοσιονομικοί κανόνες, δηλαδή η ρήτρα διαφυγής δεν είναι σε ισχύ η «μεταφορά» μπορεί να γίνει με τη λογική της πιο μεγάλης ευχέρειας για μέτρα στήριξης.
Παρ όλα αυτά, και τα μέτρα του 2023 θα πρέπει να αποδεικνύεται πως είναι πλήρως καλυμμένα από πόρους που δεν διακυβεύουν τους δημοσιονομικούς στόχους. Και τούτο αφού παρά τη θεωρητική «ελαστικότητα» της ΕΕ, ισχύουν πάρα πολύ συγκεκριμένοι και αυστηροί όροι για κράτη με υψηλό χρέος όπως είναι η Ελλάδα. Τις εν λόγω συστάσεις τις επαναλαμβάνουν συνεχώς οι δανειστές, ασκώντας μάλιστα πίεση στο πακέτο του Νοεμβρίου στην Ελλάδα για μεγαλύτερη στόχευση των μέτρων στήριξης, αλλά και βάζοντας στο στόχαστρο ακόμα και το πακέτο του ρεύματος στο οποίο ζητούν (όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλα κράτη-μέλη) να συνδεθεί με την εξοικονόμηση. Δηλαδή η επιδότηση να αφορά μόνο όσους μειώνουν την κατανάλωση με ειδική πρόβλεψη βιωσιμότητας για τον επιχειρηματικό κόσμο.
Σε κάθε περίπτωση, μία καλύτερη δημοσιονομική επίδοση φέτος, δίνει μεγαλύτερη «αβάντα» για μέτρα στήριξης το 2023 και ειδικά στις αρχές του χρόνου. Και αυτό καθώς, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, θα υπάρχει τότε χρόνος για να διορθωθεί η όποια παρέκκλιση, αλλά και δεν πρόκειται να έχουν φανεί ακόμη, στο σύνολό τους, οι «τριγμοί» από την επιβάρυνση της ανάπτυξης.
Εξηγούν οι ίδιες πηγές πως οι τριγμοί στο ΑΕΠ αναμένεται ότι θα έρθουν, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Άλλωστε το προβλέπει και ο προϋπολογισμός. Ωστόσο, στην Ελλάδα δεν θα έχουν φανεί ακόμα στα φορολογικά έσοδα καθώς υπάρχει μία χρονική απόκλιση 2 μηνών έως την εμφάνισή τους. Το ίδιο ισχύει και για την «ανθεκτική» πορεία των ηλεκτρονικών συναλλαγών.
Τα μέτρα
Πάντως, ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας μιλώντας χθες στην τηλεόραση της ΕΡΤ, μετέφερε την εκτίμηση ότι θα υπάρχει επιπλέον περιθώριο για παρεμβάσεις. Η πρώτη ορατή πηγή πέρα από το έκτακτο αποθεματικό ενός 1 δισ. ευρώ που θα πρέπει να καλύψει τις επιδοτήσεις στο ρεύμα και δεν θα αφήνει περιθώριο για άλλες ενέργειες με τις σημερινές διεθνείς τιμές, είναι τα έσοδα από τη φορολογία των διυλιστηρίων. Δεν έχουν ενσωματωθεί στο σχέδιο Προϋπολογισμού που ψηφίζει η Βουλή και το ακριβές τους ύψος θα φανεί στην πορεία του χρόνου ανάλογα με το πώς θα κινηθεί η αγορά. Αλλά με τις πρώτες εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου να αναφέρουν ότι πολύ δύσκολα το ποσό θα είναι μικρότερο των 600 εκατομμυρίων ευρώ, που μπορούν να αποτελέσουν τη «μαγιά» για νέα μέτρα στήριξης.
Οι προτάσεις για τα μέτρα στήριξης που είναι στο τραπέζι προφανώς είναι πολύ περισσότερες από τα περιθώρια που υπάρχουν. Οι τελικές αποφάσεις θα είναι πολιτικές σχετιζόμενες και με το χρόνο των εκλογών. Και τούτο καθώς έχει φανεί όλο το προηγούμενο διάστημα, όπως ανέφεραν αρμόδιες πηγές, πώς η πολιτική απόσβεση των εξαγγελιών πολύ γρήγορη…
Το αντίβαρο
Προφανώς οι προσπάθειες της κυβέρνησης δεν σταματούν στα μέτρα στήριξης. Έχει τεράστια σημασία, εξηγούν αρμόδιες πηγές, το αναπτυξιακό αντιστάθμισμα και οι μεταρρυθμίσεις. Βοηθούν και για να στηριχθεί το ΑΕΠ, αλλά και για να βρεθεί δημοσιονομικός χώρος. Αποτελούν επίσης το «διαβατήριο» και για τη συνολική εικόνα της χώρας προς τα «έξω» αλλά και για μία διαπραγμάτευση ενός πακέτου παροχών.
Σε αυτό το πεδίο προχωρούν με ταχύτατους ρυθμούς οι επενδύσεις από κοινοτικά κονδύλια και όχι μόνο. Επίσης δρομολογείται το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα που συνδέεται με τις υποχρεώσεις της χώρας έναντι του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, αλλά και του Ταμείου Ανάκαμψης. Προωθούνται παράλληλα οι ταμειακές κινήσεις τόσο για την τροφοδότηση των διαθεσίμων όσο και για τις δανειακές υποχρεώσεις (με την πρόωρη αποπληρωμή του διακρατικού δανείου όπως είχε προγραμματιστεί από το προηγούμενο Μάρτιο).