Του Andreas Kluth
Καθώς πολλοί από εμάς έχουμε εμμονή με τις άθλιες λεπτομέρειες της απάτης στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων, ας μην ξεχνάμε την “παλιά καλή βρωμιά” με τα δοκιμασμένα και αληθινά μετρητά.
Σκέφτομαι τις βαλίτσες γεμάτες με 1,5 εκατομμύριο ευρώ (1,6 εκατ. δολάρια) – μεγάλο μέρος σε χαρτονομίσματα των 50 ευρώ – τις οποίες βρήκε η βελγική αστυνομία αυτή την εβδομάδα μετά από έφοδο σε μερικά διαμερίσματα και γραφεία στις Βρυξέλλες.
Ο κύριος θησαυρός φέρεται να ανήκε στην Εύα Καϊλή, Ελληνίδα βουλευτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και, μέχρι αυτή την εβδομάδα, εκ των αντιπροέδρων του. Φέρεται να πήρε τα χρήματα από το Κατάρ σε αντάλλαγμα επειδή είπε καλά λόγια για το εμιράτο και βοήθησε τις προσπάθειές του να άρει τις απαιτήσεις βίζας για τους Καταριανούς πολίτες οι οποίοι ταξιδεύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Καϊλή κρατείται τώρα από τις βελγικές αρχές, όπως και αρκετοί άλλοι φερόμενοι ως εμπλεκόμενοι. Η ίδια αρνείται οποιαδήποτε αδικοπραγία. Το ίδιο έκανε και το Κατάρ, το οποίο είναι βρίσκεται ήδη στο επίκεντρο αρνητικών δημοσιευμάτων στον Τύπο, την ώρα που φιλοξενεί το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου.
Απειλή για τη δημοκρατία;
Το σκάνδαλο έχει οδηγήσει, προφανώς, τους ευρωπαϊστές να ανεβάσουν “πυρετό” και τους ευρωσκεπτικιστές να πανηγυρίζουν. “Η ευρωπαϊκή δημοκρατία δέχεται επίθεση”, είπε η πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, στην Ολομέλεια, μάλλον αποκαμωμένη, ενώ μόλις είχε δώσει εντολή για μια μεγάλη εσωτερική έρευνα.
Αυτή η αξιολόγηση φαινόταν να ταυτίζει τις απόπειρες δωροδοκίας με – ας πούμε – την επίθεση στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ στις 6 Ιανουαρίου 2021 ή την απόπειρα πραξικοπήματος, νωρίτερα μέσα στον Δεκέμβριο, στη Γερμανία. Δεν πρόκειται όμως πραγματικά για συγκρίσιμα μεγέθη. Πρώτον, η Καϊλή, εάν λάμβανε δωροδοκίες, δύσκολα θα μπορούσε να καταγραφεί στην ιστορία ως το πρώτο μέλος νομοθετικού σώματος που θα αποκαλυπτόταν ως φαύλο. Δεύτερον, δεν είναι καθόλου σαφές ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ιδιαίτερη σημασία.
Στο πλαίσιο αυτής της δεύτερης παραμέτρου, οι δωροδοκίες είναι στην πραγματικότητα ένα “μακάβριο” είδος φιλοφρόνησης. Προφανώς, κάποιος σε κάποιο σημείο του κόσμου θεωρεί ότι τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ευρωβουλευτές) αξίζει να διαφθαρούν. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα έχει εξουσία εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρόμοια σημάδια σεβασμού περιλαμβάνουν οι “αντικυρώσεις” που η αυταρχική Κίνα απονέμει σε ευρωβουλευτές κάθε φορά που το Κοινοβούλιο επιβάλλει τις δικές του κυρώσεις στο καθεστώς της.
Η πραγματικότητα είναι αρκετά πιο βαρετή. Ναι, η ΕΕ ως μπλοκ έχει τεράστιο βάρος στο παγκόσμιο εμπόριο, το διεθνές ρυθμιστικό πλαίσιο και μερικούς άλλους τομείς. Και το Κοινοβούλιο, ως ένα από τα επτά θεσμικά όργανα του μπλοκ, έχει κάποιο λόγο για το πώς παρασκευάζονται τα παροιμιώδη αυτά “λουκάνικα”. Μόνον όμως μερικά από αυτά.
Κανένας ρόλος
Όταν γεννήθηκε η ιδέα για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τη δεκαετία του 1950, οι Ευρωπαίοι φεντεραλιστές ήλπιζαν ότι θα γινόταν μια μέρα το ανάλογο ενός κάτω σώματος του νομοθετικού οργάνου των “Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης”, παρόμοιο με τη Βουλή των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ ή τη Βουλή των Κοινοτήτων στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου τα κράτη-μέλη εκπροσωπούνται από τους υπουργούς τους, θα λειτουργούσε ως άνω σώμα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν) ως μια πρώιμη μορφή εκτελεστικής εξουσίας-κυβέρνησης· το Δικαστήριο της ΕΕ ως η δικαστική εξουσία.
Όταν όμως εξελέγησαν οι πρώτοι ευρωβουλευτές το 1979, η συνέλευση τους μπορούσε μόνο να διαβουλεύεται και όχι να νομοθετεί. Παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό έτσι, αν και οι διαδοχικές συνθήκες που υπέγραφαν και κύρωναν τα κράτη-μέλη μέσα στις επόμενες δεκαετίες έδωσαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μερικές εξουσίες αρνησικυρίας και τελικά, από το 2009, τον ρόλο της κοινής αρμοδιότητας – μαζί με το Συμβούλιο – έγκρισης νόμων συντεταγμένων από την Επιτροπή. Θεωρητικά, η Κομισιόν είναι υπόλογη στο Ευρωκοινοβούλιο. Στην πράξη -όπως έδειξε το σκάνδαλο αυτής της εβδομάδας- δεν παίζει πραγματικά κανέναν ρόλο σε τίποτε.
Για να είμαστε δίκαιοι, για τίποτε απ΄ όλα αυτά δεν φταίει πραγματικά το ίδιο το Ευρωκοινοβούλιο. Παραμένει αδύναμο επειδή η ΕΕ δεν είναι και δεν θέλει να είναι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Αντί να “συγχωνεύονται” ολοένα και περισσοτερο, τα κράτη-μέλη ακολουθούν την ευρωπαϊκή προσέγγιση και προσθέτουν πολλή πολυπλοκότητα και σύγχυση. Για παράδειγμα, υπάρχουν σήμερα δύο Συμβούλια, τα οποία οι κανονικοί άνθρωποι μπερδεύουν τακτικά μεταξύ τους (και μάλιστα και με ένα τρίτο, που δεν έχει καμία σχέση με την ΕΕ). Σύμφωνα με ορισμένες μετρήσεις, η ΕΕ έχει 10 ή 11 “προέδρους”.
Αναμιγνύοντας μια ακατανόητη δομή με το εξωφρενικό κόστος, το Κοινοβούλιο “κουμπώνει” καλά σε αυτό το οικοσύστημα. Οι περισσότεροι ψηφοφόροι στα 27 κράτη-μέλη δεν έχουν ιδέα τι συμβαίνει εκεί ή ποιος τους εκπροσωπεί. Συνήθως θεωρούν τις “ευρωπαϊκές” εκλογές ως ενδιάμεσες εθνικές εκλογικές αναμετρήσεις, στις οποίες ξεκαθαρίζεται το πολιτικό τοπίο στο εσωτερικό κάθε χώρας. Μόλις οι πολιτικοί φτάσουν στο ΕΚ, εντάσσονται σε διεθνικές κομματικές ομάδες, που δεν βγάζουν νόημα για κανέναν.
Ένα άλλο πράγμα το οποίο κάνει το Κοινοβούλιο ουσιαστικά “ευρωπαϊκό” είναι το ξεχείλωμά του. Έχει λίγο περισσότερα από 700 μέλη, καθιστώντας το ένα από τα μεγαλύτερα νομοθετικά σώματα στον κόσμο (αν και όχι τόσο διογκωμένο όσο η Βουλή των Λόρδων του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία έχει σχεδόν 800). Διαθέτει επίσης στρατιές γραφειοκρατών και διερμηνέων που μεταφράζουν συνεχώς όσα λέγονται εκεί που στις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των ιρλανδικών και των μαλτέζικων, όχι όμως των βασκικών ή των γαλικιανών (σ.μ. μειονοτικές γλώσσες της Ισπανίας).
Περιοδεύων θίασος
Στη συνέχεια, υπάρχει το πρόβλημα “τοποθεσία, τοποθεσία, τοποθεσία”. Κυριολεκτικά, αφού το Κοινοβούλιο έχει τρεις έδρες – στο Στρασβούργο, τις Βρυξέλλες και το Λουξεμβούργο. Μόνο εκείνη στις Βρυξέλλες έχει νόημα, ωστόσο η Γαλλία δεν θα εγκαταλείψει ποτέ την ολομέλεια στο Στρασβούργο. Το αποτέλεσμα είναι ένα λεγόμενο “ταξιδιωτικό τσίρκο”, καθώς οι ευρωβουλευτές και οι συνοδοί τους ταξιδεύουν μεταξύ των τριών πόλεων. Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν για το κόστος σε ευρώ, χρόνο, υλικοτεχνική υποστήριξη και εκπομπές άνθρακα – με τις περισσότερες να είναι εντυπωσιακές.
Δεν είναι τέτοιο το διαμέτρημα του Κοινοβουλίου, όπως έχει σήμερα. Υπάρχουν μερικοί ευρωβουλευτές καριέρας, που επέλεξαν εσκεμμένα αυτό το σώμα. Οι περισσότεροι, ωστόσο, είναι αποτυχημένοι εθνικοί πολιτικοί που διέφυγαν στις Βρυξέλλες/Στρασβούργο για να απολαύσουν την καριέρα τους με άνεση.
Ένας ευρωβουλευτής που ισχυρίζεται με υπερηφάνεια ότι ενσαρκώνει το πνεύμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι ο Μάρτιν Σόνεμπορν, Γερμανός σατιρικός. Αρχικά πραγματοποίησε μια καμπάνια που περιελάμβανε το αίτημα για επανεισαγωγή του περίφημου κανονισμού της ΕΕ για την καμπυλότητα του αγγουριού. Σήμερα τα βγάζει πέρα με τα καθήκοντά του – οι ευρωβουλευτές μερικές φορές αποφασίζουν για 240 ζητήματα σε 40 λεπτά, όπως λέει – απλώς ψηφίζοντας τη μία ναι και την άλλη όχι, στην τύχη.
Οι βαλίτσες αυτής της εβδομάδας γεμάτες με χαρτονομίσματα των 50 ευρώ φαίνονται πιο σκληρές για να αλεστούν στον μύλο των σατιρικών. Η Ευρωβουλή πρέπει φυσικά να καθαρίσει τους στάβλους του Αυγεία από την καθαρή μοχθηρία. Γιατί όμως να σταματήσουμε εκεί; Το ταξιδιωτικό τσίρκο θα πρέπει να ακολουθήσει και στο τέλος το ίδιο πρέπει να συμβεί με τους μεταφραστές – στο κάτω-κάτω, οι Ευρωπαίοι έχουν όντως μια lingua franca.
Ποιός ξέρει; Ίσως μια μέρα τα κράτη-μέλη να μεταφέρουν ακόμη και πραγματικές εξουσίες στο Κοινοβούλιο. Σε εκείνο το σημείο, μπορεί το σώμα να γίνει ενδιαφέρον όχι μόνο για όσους έχουν να προσφέρουν δωροδοκίες, αλλά και για τους Ευρωπαίους πολίτες που το εκλέγουν.