Υπάρχει μια νέα συμβατική σοφία σχετικά με το ευρώ, που εν μέρει οφείλεται στην πρόσφατη είσοδο της Κροατίας στη ζώνη του ευρώ με πολλή χαρά και μικρή αναστάτωση: Το νόμισμα λειτουργεί καλά,και η κρίση του ευρώ του 2011 είναι μια μακρινή ανάμνηση.
Δυστυχώς, το σενάριο δεν είναι και τόσο ρόδινο.
Οι βασικές δυσκολίες του ευρώ προκύπτουν όταν συμπίπτουν δύο περιστάσεις: Υπάρχουν αποπληθωριστικές πιέσεις και οι οικονομικές συνθήκες ποικίλλουν πολύ μεταξύ των εθνών της ευρωζώνης. Τα καλά νέα είναι ότι καμία από αυτές τις συνθήκες δεν επικρατεί επί του παρόντος. Αυτά είναι επίσης και τα άσχημα νέα.
Οι ρυθμοί πληθωρισμού ήταν υψηλοί, ειδικά στη ζώνη του ευρώ, και αναμένεται να είναι υψηλότεροι από 9% για τον Δεκέμβριο του 2022. Ο πληθωρισμός φέρνει τα δικά του προβλήματα αλλά βραχυπρόθεσμα δεν οδηγεί σε τεράστια ανεργία και αθετήσεις δανείων. Αν μη τι άλλο, βοηθά ορισμένους οφειλέτες.
Κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2011, υπήρξε μαζική αποπληθωριστική πίεση στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, θέτοντας σε κίνδυνο τη φερεγγυότητά του. Οι εγγυήσεις καταθέσεων της ελληνικής κυβέρνησης δεν ήταν επίσης απολύτως αξιόπιστες, κι έτσι πολλοί άνθρωποι απέσυραν τις καταθέσεις τους, αυξάνοντας την πίεση τόσο στην κυβέρνηση όσο και στις τράπεζες. Όποια προβλήματα και αν έχουν τα έθνη της ευρωζώνης σήμερα, σιγουρα δεν είναι αυτά.
Ένα δεύτερο ζήτημα το 2011 ήταν ότι ορισμένα έθνη τα πήγαιναν πολύ καλύτερα από άλλα. Η Γερμανία είχε μια σχετικά ισχυρή οικονομία, ενώ η Ελλάδα και η Ιταλία ήταν σχετικά αδύναμες. Η Ελλάδα, η Ιταλία και μερικά από τα άλλα κράτη της «περιφέρειας» θα προτιμούσαν ένα ασθενέστερο ευρώ, για να ενισχύσουν τις εξαγωγές τους, αλλά η ισχύς της Γερμανίας και ορισμένων άλλων πιο ευημερούμενων εθνών της ευρωζώνης περιόρισε την υποτίμηση του ευρώ.
Σήμερα, τα προβλήματα στη ζώνη του ευρώ είναι πιο ομοιόμορφα κατανεμημένα. Τα τρέχοντα δεδομένα δείχνουν μια ρηχή και όχι βαθιά ύφεση, αλλά χώρες όπως η Γερμανία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν πραγματικές προκλήσεις. Το ευρώ, με τη σειρά του, ήταν σχετικά αδύναμο, γεγονός που περιόρισε εν μέρει τον καθοδικό κίνδυνο που αντιμετωπίζουν οι οικονομίες της ευρωζώνης.
Στη συνέχεια, υπάρχει η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία, η οποία έχει προκαλέσει υψηλό πληθωρισμό, υψηλές τιμές πετρελαίου και πολιτική αβεβαιότητα. Αλλά αυτά δεν είναι τα προβλήματα που θέτουν σε κίνδυνο την ευρωζώνη. Αν μη τι άλλο, ο πόλεμος της Ουκρανίας αυξάνει τα πολιτικά οφέλη από τη χρήση του ευρώ και κάνει τη νομισματική ένωση ισχυρότερη.
Δυστυχώς, αυτοί οι μηχανισμοί αναβάλλουν αλλά δεν εξαλείφουν τα βασικά προβλήματα με την ευρωζώνη. Πρώτον, εάν η ζώνη λειτουργεί καλύτερα σε περιόδους πληθωρισμού, οι πολιτικοί θα προσκολληθούν περισσότερο σε υψηλότερους ρυθμούς πληθωρισμού. Αυτό θα δυσκολέψει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να επιτύχει τον στόχο της για σταθερότητα των τιμών.
Υπάρχει επί του παρόντος ένας βολικός (και σωστός) αποδιοπομπαίος τράγος για έναν τέτοιο πληθωρισμό — συγκεκριμένα, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν. Το γερμανικό κοινό δεν είναι καθόλου χαρούμενο για τους τρέχοντες ρυθμούς πληθωρισμού, αλλά μέχρι στιγμής κανένας μεγάλος Γερμανός ηγέτης δεν ουρλιάζει ότι ο ρυθμός πληθωρισμού πρέπει να μειωθεί αμέσως κάτω από το 2%. Αυτή είναι η σωστή απάντηση τώρα, αλλά με την πάροδο του χρόνου υπάρχει ο κίνδυνος οι υψηλότεροι ρυθμοί πληθωρισμού να γίνουν ανεκτοί ή ακόμη και να θεσμοθετηθούν.
Το δεύτερο πρόβλημα είναι το εξής: Ο υψηλός πληθωρισμός φέρνει τελικά μια διαδικασία αποπληθωρισμού και κατά τη διάρκεια αυτών των αποπληθωρισμών τα πραγματικά επιτόκια είναι συχνά υψηλά. Η ΕΚΤ αυξάνει τα ονομαστικά επιτόκια και καθώς ο πληθωρισμός μειώνεται, τα επιτόκια αυτά αυξάνονται σε πραγματικούς όρους, προσαρμοσμένους στον πληθωρισμό. Με άλλα λόγια, ασκούνται ορισμένες αποπληθωριστικές πιέσεις στο σύστημα.
Αυτές οι αποπληθωριστικές πιέσεις είναι ακριβώς αυτό που η ευρωζώνη δεν χειρίζεται καλά. Η Ιταλία ειδικότερα αντιμετωπίζει συνεχιζόμενα δημοσιονομικά προβλήματα και αν η κυβέρνησή της έπρεπε να δανειστεί με πολύ υψηλότερα πραγματικά επιτόκια, η τρέχουσα δημοσιονομική της πορεία μπορεί να μην αποδειχθεί βιώσιμη. Μπορεί να αναγκαστεί να μειώσει τις κρατικές δαπάνες ή/και να αυξήσει τους φόρους, κάτι που θα οδηγούσε στο είδος της καθοδικής σπείρας που χαρακτήριζε την προηγούμενη κρίση της ευρωζώνης.
Οι αποκλίνουσες οικονομικές περιουσίες για τα έθνη της ευρωζώνης μπορεί επίσης να επανεμφανιστούν. Κάποια στιγμή, η Γερμανία θα ξεπεράσει τις τρέχουσες συσταλτικές της πιέσεις, αλλά η Ιταλία δεν έχει αναπτυχθεί πολύ σε όρους κατά κεφαλήν εδώ και 25 χρόνια. Είναι αρκετά εύκολο να φανταστεί κανείς ένα 2024 με τη Γερμανία σε μια ισχυρή ανάκαμψη, αλλά η Ιταλία να συνεχίζει να μένει στάσιμη. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα ευρώ πολύ ισχυρό για την ιταλική οικονομία, όπως ήταν πριν από περισσότερο από μια δεκαετία.
Εν ολίγοις, υπάρχει ακόμη λόγος ανησυχίας για το εάν η ευρωζώνη θα επιτρέψει μια ισχυρή οικονομική ανάπτυξη. Ο πληθωρισμός καταγράφει πολλά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων των δυσλειτουργιών της ευρωζώνης — αλλά ποτέ για πολύ.