Οι καταναλωτές είναι πρόθυμοι να επιλέξουν βιώσιμα τρόφιμα, ακόμη και αν κοστίζουν περισσότερο, αλλά αποτρέπονται από την έλλειψη εμπιστοσύνης στις ετικέτες, σύμφωνα με κορυφαίο στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα δικαιοσύνης.
Η σήμανση των τροφίμων έχει γίνει φλέγον ζήτημα τους τελευταίους μήνες, ενόψει μιας αμφιλεγόμενης πρότασης της Επιτροπής για την τοποθέτηση των στοιχείων των τροφίμων στην μπροστινή πλευρά της συσκευασίας.
Η Κομισιόν αναμένεται επίσης να καταθέσει σχέδια για μια «πρωτοβουλία επικύρωσης των πράσινων πιστοποιήσεων» τον Μάρτιο, η οποία θα επιβάλει κυρώσεις στις εταιρείες που προβάλλουν ανυπόστατους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς για τα προϊόντα τους, σύμφωνα με σχέδιο που είδε η EURACTIV.
Τέτοιες νομοθετικές πρωτοβουλίες είναι καθοριστικής σημασίας για τη δημιουργία εμπιστοσύνης μεταξύ των καταναλωτών και την ενθάρρυνσή τους να επιλέγουν πιο βιώσιμα τρόφιμα, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ξοδέψουν περισσότερα χρήματα, δήλωσε ο Nils Behrndt, αναπληρωτής γενικός διευθυντής στο τμήμα δικαιοσύνης και καταναλωτών της Επιτροπής, κατά τη διάρκεια πρόσφατης εκδήλωσης της EURACTIV.
«Συνολικά, οι καταναλωτές ενδιαφέρονται πολύ να υποστηρίξουν μια πιο πράσινη κατανάλωση», δήλωσε. Σε έρευνα που ανέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόσθεσε, το 75% των καταναλωτών δήλωσαν ότι θα εξέταζαν το ενδεχόμενο να αγοράσουν οικολογικά προϊόντα, ενώ το 72% δήλωσαν ότι πιστεύουν ότι προσωπικά θα πρέπει να κάνουν περισσότερα.
Στην πράξη, όμως, μόνο το 17% των καταναλωτών επιλέγει πράγματι προϊόντα που φέρουν πράσινες ετικέτες, είπε.
Για τον Behrndt, ο λόγος πίσω από αυτό είναι ότι «μόνο περίπου το 50% των καταναλωτών εμπιστεύεται τους ισχυρισμούς και τις ετικέτες που κυκλοφορούν», επισημαίνοντας ότι ο αριθμός αυτός έχει μειωθεί τα τελευταία δύο χρόνια.
Κάνοντας τις ετικέτες αξιόπιστες
Για τον αξιωματούχο της Επιτροπής, η δυσπιστία αυτή τροφοδοτείται από μια «ζούγκλα» διαφορετικών πράσινων ετικετών.
«Υπάρχουν πολλές καλές εταιρείες, καλοί αγρότες και καλοί ιδιώτες που προσπαθούν να προωθήσουν βιώσιμα προϊόντα, αλλά θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι όσοι πραγματικά κάνουν τη δουλειά τους και γίνονται πράσινοι θα ανταμείβονται και ότι οι καταναλωτές δεν θα παραπλανώνται από το greenwashing», δήλωσε.
Ομοίως, ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων Malte Gallée επεσήμανε ότι όταν έγινε «μοντέρνο» να αποκαλείσαι πράσινος, «προέκυψαν πολλοί ισχυρισμοί που δεν ήταν επικυρωμένοι».
Η ένωση βιολογικών προϊόντων της ΕΕ IFOAM προειδοποίησε κατά της «κατάχρησης ισχυρισμών, ετικετών ή επικοινωνιακών πρωτοβουλιών σχετικά με τα τρόφιμα» σε μια δήλωση που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα (13 Φεβρουαρίου). Συγκεκριμένα, η οργάνωση ζήτησε να προσδιοριστούν και να ελεγχθούν καλύτερα οι ισχυρισμοί και οι ετικέτες που αναφέρονται στην αναγεννητική, τοπική ή οικολογική γεωργία.
Το 2022, η Επιτροπή κατέθεσε προτάσεις για τη μεταρρύθμιση της οδηγίας της ΕΕ για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και της οδηγίας για τα δικαιώματα των καταναλωτών, οι οποίες προσανατολίζονται, μεταξύ άλλων, στην ενίσχυση των δικαιωμάτων των καταναλωτών και στη ρύθμιση των πληροφοριών που πρέπει να παρέχουν οι εταιρείες.
Για παράδειγμα, η πρόταση για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές περιέχει σαφέστερους κανόνες σχετικά με τους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς που διατυπώνουν οι εταιρείες για τα προϊόντα τους.
Εμπόδια στην πράξη
Όμως, για τον Christian Huyghe, επιστημονικό διευθυντή γεωργίας στο εθνικό ινστιτούτο έρευνας για τη γεωργία και τα τρόφιμα της Γαλλίας (INRAE), η αποτελεσματική ρύθμιση και παρακολούθηση των πράσινων ετικετών μπορεί να αντιμετωπίσει σημαντικές δυσκολίες στην πράξη.
Πρώτον, υποστήριξε, η απόδοση μιας συνολικής αξίας βιωσιμότητας σε ένα προϊόν διατροφής είναι δύσκολη, δεδομένου ότι οι διάφορες πτυχές, όπως η προστασία της βιοποικιλότητας, η δράση για το κλίμα ή η ρύπανση, δεν συμβαδίζουν απαραίτητα μεταξύ τους και μερικές φορές βρίσκονται ακόμη και σε αντίθεση.
«Οι περιβαλλοντικές ετικέτες δίνουν την εντύπωση ότι όλα τα περιβαλλοντικά ζητήματα συνδέονται θετικά μεταξύ τους, κάτι που δεν ισχύει: Μπορεί να είσαι πολύ καλός στη βιοποικιλότητα και πολύ κακός όσον αφορά το ισοζύγιο άνθρακα» εξήγησε.
Επιπλέον, πρόσθεσε ο Huyghe, η προσφορά αξιόπιστων σημάτων που θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν τους καταναλωτές να πληρώνουν περισσότερα για πιο πράσινα προϊόντα εξαρτάται από αποτελεσματικούς ελέγχους κατά μήκος της αλυσίδας αξίας. «Για τις εισαγωγές, αυτό είναι ήδη ουσιαστικά αδύνατο», υποστήριξε.
Για τον εμπειρογνώμονα, ένα πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος θα μπορούσε να είναι να διασφαλιστεί ότι όλοι οι φορείς κατά μήκος της αλυσίδας αξίας συμμετέχουν στις προσπάθειες.
«Αυτό είναι πολύ σημαντικό – διαφορετικά, δεν υπάρχει τρόπος να παρέχεται στους πολίτες και τους καταναλωτές πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες και δεν υπάρχει τρόπος να επιβραβεύονται οι αγρότες για τις ορθές πρακτικές τους», κατέληξε.