Οι υποχρεωτικές απαιτήσεις για βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις και ένα εθελοντικό εναρμονισμένο σύστημα επισήμανσης της βιωσιμότητας έχουν καταταχθεί μεταξύ των προτιμώμενων πρωτοβουλιών πολιτικής στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων (FSFS), σύμφωνα με μια εκτίμηση επιπτώσεων που διέρρευσε.
Η έκθεση αξιολόγησης επιπτώσεων, την οποία είδε η EURACTIV, έρχεται πριν από την νομοθετική πρόταση της ΕΕ για το πλαίσιο FSFS, η οποία αναμένεται το τρίτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.
Στην έκθεση αξιολογούνται τα πιθανά μέσα για την εφαρμογή του φιλόδοξου στόχου του νόμου FSFS για την ενσωμάτωση της βιωσιμότητας σε όλες τις πολιτικές που σχετίζονται με τα τρόφιμα, στο πλαίσιο των προσπαθειών για την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.
Δύο από τα κύρια θέματα της αξιολόγησης περιλαμβάνουν τις βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις και την επισήμανση της βιωσιμότητας.
Όσον αφορά το τελευταίο, η αξιολόγηση υποστηρίζει ότι η επισήμανση περί βιωσιμότητας «θα δώσει κίνητρα στους επιχειρηματίες να υπερβούν τις ελάχιστες απαιτήσεις βιωσιμότητας προκειμένου να ανεβούν στη βαθμίδα/βαθμολογία της εναρμονισμένης ετικέτας βιωσιμότητας ή/και να επωφεληθούν από τις πιθανές τιμολογιακές πριμοδοτήσεις για τα πιο βιώσιμα προϊόντα».
Ενώ η αξιολόγηση κατατάσσει τόσο την υποχρεωτική όσο και την προαιρετική εναρμονισμένη σήμανση βιωσιμότητας μεταξύ των επιλογών με την καλύτερη κατάταξη, βέβαια η προαιρετική αναδεικνύεται ως η προτιμώμενη επιλογή, δεδομένου του σχετικού κόστους.
Η έκθεση αξιολόγησης επιπτώσεων εκτιμά ότι το κοινωνικό κόστος της υποχρεωτικής επισήμανσης της βιωσιμότητας θα ανέλθει σε 20,667 εκατ. ευρώ, ενώ το κόστος της εθελοντικής θα ανέλθει σε 9,713 εκατ. ευρώ.
Ωστόσο, σημειώνει ότι «αναμένεται σημαντική υιοθέτηση εναρμονισμένης ετικέτας βιωσιμότητας (…) λόγω του πιθανού ενδιαφέροντος πολλών (επιχειρήσεων τροφίμων) να τη χρησιμοποιήσουν».
Και, καθώς η υποχρέωση τοποθέτησής της σε όλα τα προϊόντα στα οποία οι βεβαιώσεις που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα παρέχονται προαιρετικά, το κόστος θα προκληθεί μόνο από την «επιλογή των επιχειρήσεων να τοποθετήσουν τέτοιες βεβαιώσεις στα προϊόντα τροφίμων τους», καταλήγει η αξιολόγηση.
Όσον αφορά τις βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις, η επιλογή της επιβολής «υποχρεωτικών γενικών και ειδικών απαιτήσεων» με ελάχιστα υποχρεωτικά κριτήρια «αναδεικνύεται σαφώς ως η προτιμότερη».
«Η γενική υποχρεωτική απαίτηση για την προμήθεια βιώσιμων προϊόντων θα δημιουργήσει μεγαλύτερη ζήτηση στην αγορά για βιώσιμα τρόφιμα και, ως εκ τούτου, θα παρέχει επιχειρηματικές ευκαιρίες και κίνητρα για τους φορείς εκμετάλλευσης που υπερβαίνουν τις ελάχιστες απαιτήσεις όσον αφορά τη βιωσιμότητα», αναφέρεται στην αξιολόγηση.
Ωστόσο, σημειώνεται ότι, δεδομένων των πιθανών επιπτώσεων στη διαθεσιμότητα και την τιμή των τροφίμων και των υπηρεσιών τροφίμων, καθώς και στις καταναλωτικές συνήθειες, «δεν θα είναι σκόπιμο να επιβληθούν όλα τα κριτήρια ταυτόχρονα και στο ίδιο επίπεδο».
Η έκθεση αξιολόγησης επιπτώσεων προτείνει τον καθορισμό «κατάλληλων κριτηρίων και ευελιξία όσον αφορά την εφαρμογή τους», καθώς τα κράτη μέλη «μπορεί επίσης να έχουν διαφορετικές απόψεις και προτεραιότητες και ενδέχεται να εξακολουθούν να υπάρχουν πιθανές αντισταθμίσεις – για παράδειγμα, τα απόβλητα τροφίμων ή η διαχείριση γης και νερού».
Ως εκ τούτου, η αξιολόγηση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα κριτήρια μπορούν να εισαχθούν «σταδιακά και να προσαρμοστούν», έτσι ώστε οι αγορές τροφίμων και οι πάροχοι υπηρεσιών τροφίμων να μπορούν «να προσαρμοστούν σταδιακά στην κατάσταση».
Υποστηρίζει επίσης ότι οι αυξήσεις των τιμών λόγω της προμήθειας πιο βιώσιμων προϊόντων διατροφής μπορούν να περιοριστούν ή ενδεχομένως να αποφευχθούν με την εισαγωγή κριτηρίων που μειώνουν το κόστος, όπως οι σύντομες αλυσίδες εφοδιασμού, η μείωση των αποβλήτων τροφίμων, τα τρόφιμα από φυτικά προϊόντα και προσαρμοσμένες μερίδες.
Παράλληλα, η επισήμανση αναμένεται να διευκολύνει τις πιο πράσινες δημόσιες συμβάσεις, καθώς τα πράσινα διαπιστευτήρια των προϊόντων θα μπορούσαν να «αξιολογούνται ευκολότερα από τους αγοραστές».
Η είδηση έρχεται καθώς η συζήτηση για την εναρμονισμένη διατροφική επισήμανση σε επίπεδο ΕΕ αναθερμαίνεται.
Αρχικά είχε προγραμματιστεί για το τέλος του 2022, η απόφαση για μια εναρμονισμένη διατροφική επισήμανση στην πρόσοψη της συσκευασίας σε ολόκληρη την ΕΕ μετατέθηκε για το 2023 – και η προώθηση του αμφιλεγόμενου φακέλου θα αποτελέσει βασική προτεραιότητα της Σουηδικής Προεδρίας, σύμφωνα με το πρόγραμμά της.