Την πρότασή της για μια μεταβατική περίοδο επιστροφής σε δημοσιονομική πειθαρχία αλλά με κάποιες ευελιξίες, για παράδειγμα όσον αφορά στις δαπάνες για επενδύσεις ή για ενεργειακές παρεμβάσεις ανακοίνωσε σήμερα η Κομισιόν. Όπως αναμενόταν, το κείμενο των ετήσιων «Κατευθύνσεων Δημοσιονομικής Πολιτικής» προσπαθεί να καλύψει το κενό που προκαλεί η αδυναμία πολιτικής σύγκλισης για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, αλλά και η ανάγκη να αρθεί οριστικά η «ρήτρα γενικής διαφυγής» στο τέλος του έτους η οποία όλα τα προηγούμενα χρόνια επέτρεπε τη δημοσιονομική ευελιξία.
Σήμερα ουσιαστικά η Κομισιόν ανακοίνωσε τις συστάσεις που θα πρέπει να εμπεριέχονται στους πολυετείς Προϋπολογισμούς που θα καταθέσουν τον Απρίλιο τα κράτη μέλη. Θα συζητηθούν την επόμενη εβδομάδα σε επίπεδο υπουργών Οικονομικών. Και μετά θα «εξειδικευθούν» προσδοκώντας πιο καθαρό «ορίζοντα» σε πολιτικό επίπεδο.
Οι συστάσεις – Τα 2 σενάρια για τη στήριξη στις τιμές λιανικής ενέργειας
Η Επιτροπή μιλά για «εύλογη και συνεχή μείωση του χρέους ή τη διατήρηση του χρέους σε συνετά επίπεδα» αλλά και για ποσοτικούς στόχους αναφορικά με τα πλεονάσματα και με την πορεία των δαπανών. Θα ζητήσει, όπως προαναγγέλλει, και «σαφή αναφορά για τις εξελίξεις των τιμών της ενέργειας και τις δημοσιονομικές επιπτώσεις των σχεδιαζόμενων μέτρων ενεργειακής στήριξης (και τη σταδιακή κατάργησή τους) κατά την καλυπτόμενη περίοδο».
«Εάν οι τιμές χονδρικής στην αγορά ενέργειας παραμείνουν σταθερές και το χαμηλότερο ενεργειακό κόστος μετακυλίεται στις τιμές λιανικής, όπως προβλέπεται σήμερα, τα μέτρα κρατικής ενεργειακής στήριξης θα πρέπει να καταργηθούν περαιτέρω το 2024 και οι σχετικές εξοικονομήσεις θα συμβάλουν στη μείωση των κρατικών ελλειμμάτων» αναφέρει η Επιτροπή στο πλαίσιο των αποφάσεων που έχουν ήδη ληφθεί για απόσυρση της στήριξης.
Υπάρχει και το εναλλακτικό σενάριο. «Εάν οι τιμές της ενέργειας αυξηθούν ξανά και η στήριξη δεν μπορεί να διακοπεί πλήρως, στοχευμένα μέτρα θα πρέπει να προστατεύουν τα ευάλωτα νοικοκυριά και επιχειρήσεις» αναφέρεται. «Μια τέτοια κίνηση (στοχευμένων μέτρων) θα μειώσει το δημοσιονομικό κόστος, θα δώσει κίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας και θα επιτρέψει στην οικονομία να προσαρμοστεί με σταδιακό και βιώσιμο τρόπο σε περιορισμένο χρονικό διάστημα» επισημαίνεται. Οι συστάσεις θα έχουν στόχο για τις καθαρές πρωτογενείς δαπάνες.
Οι διαφωνίες για το νέο πλαίσιο διακυβέρνησης
Όπως αναφέρεται μεταξύ άλλων στο κείμενο οι συστάσεις γράφονται ενώ «συνεχίζονται οι συζητήσεις για το μελλοντικό δημοσιονομικό πλαίσιο» της ΕΕ. Η γενική ρήτρα διαφυγής θα απενεργοποιηθεί στο τέλος του 2023 αλλά «η έξοδος από την περίοδο κατά την οποία ίσχυε η γενική ρήτρα διαφυγής θα οδηγήσει σε επαναφορά των στόχων και των συστάσεων για τη δημοσιονομική πολιτική που θα ασκεί κάθε χώρα με μία όμως διαφορετική προσέγγιση όσο οι συζητήσεις για το νέο πλαίσιο θα συνεχίζεται.
«Μέχρι να τεθεί σε λειτουργία ένα νέο δημοσιονομικό πλαίσιο και λόγω της νέας μεταπανδημικής πραγματικότητας, δεν είναι σκόπιμο να επιστρέψουμε στην αποκλειστική εφαρμογή των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης που ίσχυαν πριν από την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής το 2020» αναφέρεται. Έτσι, «για να καταστεί δυνατή μια αποτελεσματική γέφυρα με τους μελλοντικούς δημοσιονομικούς κανόνες και για να ληφθούν υπόψη οι τρέχουσες προκλήσεις» η Επιτροπή θα προτείνει ειδικές συστάσεις ανά χώρα που θα περιλαμβάνουν και ποσοτικούς στόχους αλλά και ποιοτική διάσταση «για παρεμβάσεις επενδύσεων και στο πεδίο της ενέργειας» αναφέρεται.
Τα κράτη μέλη θα κληθούν να καθορίσουν τους δημοσιονομικούς στόχους στα προγράμματα σταθερότητας του Απριλίου (με την Ελλάδα να υπολογίζει σε πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 2% του ΑΕΠ το 2024 από 0,7% του ΑΕΠ φέτος). Θα καταγράψουν όμως και πως τα μεταρρυθμιστικά και τα επενδυτικά τους σχέδια που «αναμένεται να συμβάλουν στη δημοσιονομική βιωσιμότητα» συμπεριλαμβανομένων και των στόχων πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.
Οι κατευθύνσεις
H Επιτροπή προαναγγέλλει πως θα προτείνει ειδικές ανά χώρα συστάσεις σχετικά με τη δημοσιονομική πολιτική για το 2024, οι οποίες:
- είναι σύμφωνες με τους δημοσιονομικούς στόχους που θέτουν τα κράτη μέλη στα προγράμματά τους σταθερότητας και σύγκλισης, εφόσον οι στόχοι αυτοί συνάδουν με τη διασφάλιση ότι ο δείκτης δημόσιου χρέους τίθεται σε καθοδική πορεία ή παραμένει σε συνετό επίπεδο και ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι χαμηλότερο από την τιμή αναφοράς του 3 % του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα·
- ποσοτικοποιούνται και διαφοροποιούνται με βάση τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη όσον αφορά το δημόσιο χρέος·
- διαμορφώνονται με βάση τις καθαρές πρωτογενείς δαπάνες, όπως προτείνεται στους μεταρρυθμιστικούς προσανατολισμούς της Επιτροπής.
Επιπλέον, η Επιτροπή αναφέρει πως θα συνεχίσει να δίνει έμφαση στις δημόσιες επενδύσεις στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που θα συντάξει. Όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να προστατεύουν τις επενδύσεις που χρηματοδοτούνται σε εθνικό επίπεδο και να διασφαλίζουν την αποτελεσματική χρήση των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης, ιδίως για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Αναφέρεται επίσης πως «οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις θα παρέχουν επίσης καθοδήγηση σχετικά με το δημοσιονομικό κόστος των ενεργειακών μέτρων».
Από το 2024 οι νέες κυρώσεις
Η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν θα πρέπει να ληφθεί απόφαση για την υπαγωγή των κρατών μελών στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος αυτήν την Άνοιξη. Θα προτείνει στο Συμβούλιο την έναρξη διαδικασιών από την άνοιξη του 2024 και μετά, με βάση τα στοιχεία το 2023.
Για τις συζητήσεις αναφορικά με τη μεταρρύθμιση του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης, αναφέρεται σύγκλιση απόψεων «σε πολλά βασικά ζητήματα». Αλλά «μένουν να διευκρινιστούν άλλα θέματα» επισημαίνεται με το αρχικό στόχο για συμφωνία τον Μάρτιο να φαντάζει πλέον δύσκολη υπόθεση,
Σήμερα έγινε το πρώτο βήμα. Μετά τις συζητήσεις σε επίπεδο ΥΠΟΙΚ την άλλη εβδομάδα, «η Επιτροπή θα προτείνει συγκεκριμένες κατευθύνσεις δημοσιονομικής πολιτικής σε κάθε κράτος μέλος».
Αναφορικά με το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο αναφέρεται πως οι απόψεις συγκλίνουν σε μια σειρά από άλλα ζητήματα, μεταξύ των οποίων για την ανάγκη για μεγαλύτερα κίνητρα για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, αλλά και για την ανάγκη για κατάλληλη διαφοροποίηση των δημοσιονομικών προσπαθειών ανά κράτος. Το θέμα θα πάει και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου.