Ήταν 25 Οκτωβρίου του 1907 όταν ο Tζ. Π. Μόργκαν καλούσε τα στελέχη της Ένωσης Τραπεζιτών σε μία καθοριστική για το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα συνάντηση. Οκτώ πιστωτικά ιδρύματα είχαν ήδη καταρρεύσει και οι ρευστοποιήσεις στο χρηματιστήριο είχαν λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις εν μέσω του Μεγάλου Πανικού, που κατέβαλε τη Wall Street από τα μέσα εκείνου τον μήνα. Τον πανικό είχαν πυροδοτήσει φήμες, που τελικά αποδείχθηκαν ψευδείς, και οι οποίες είχαν αρχικά οδηγήσει στη χρεοκοπία δύο χρηματιστηριακών εταιρειών πριν πυροδοτήσουν κύμα τραπεζικών πτωχεύσεων. Το ίδιο απόγευμα ο ιδρυτής της JPMorgan καλούσε τους επικεφαλής των διαφορετικών θρησκειών για να τους ζητήσει με τα κηρύγματά τους μέσα στο Σαββατοκύριακο να καθησυχάσουν τους πολίτες. Στόχος να μπει ένα φρένο στις ρευστοποιήσεις μετοχών και κυρίως στις εκροές καταθέσεων από τις τράπεζες.
Τότε οι ΗΠΑ δεν είχαν ακόμη κεντρική τράπεζα για να παρέμβει προς στήριξη της αγοράς. Και ήταν αδιανόητο να προβεί σε μία τέτοια κίνηση η κυβέρνηση. Έπρεπε λοιπόν οι ίδιες οι τράπεζες να δράσουν για να αποτρέψουν την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού οικοδομήματος (με τη βοήθεια και του… Θεού).
Κρίση εμπιστοσύνης
Ο Πανικός του 1907 ήταν μία κρίση εμπιστοσύνης στο σύστημα. Αυτό ακριβώς έχουμε και σήμερα. Ο Πανικός του 2023 που οδήγησε μέσα σε μία εβδομάδα στη δεύτερη και τρίτη μεγαλύτερη τραπεζική χρεοκοπία όλων των εποχών στις ΗΠΑ (Silicon Valley Bank – Signature Bank), πέρασε στην Ευρώπη βάζοντας στο στόχαστρο την Credit Suisse και τελικά επέστρεψε σε αμερικανικό έδαφος, για να φέρει στο χείλος του γκρεμού ακόμη μία σημαντική περιφερειακή τράπεζα, την First Republic.
Η υπουργός Οικονομικών της χώρας, Τζάνετ Γέλεν, λάτρης της οικονομικής ιστορίας, ήξερε πως κάτι πρέπει να γίνει. Και αυτό το κάτι δεν μπορούσε να είναι ένα bailout αλλά 2008. Η κοινή γνώμη ύστερα από αλλεπάλληλες κρίσεις δεν σηκώνει σήμερα άλλες διασώσεις τραπεζών με τα χρήματα των φορολογουμένων. Κάλεσε λοιπόν στον τηλέφωνο τον Τζέιμι Ντάιμον, και του θύμισε τι είχε κάνει το 1907 ο ιδρυτής του επενδυτικού κολοσσού του οποίου σήμερα ο ίδιος ηγείται: της JPMorgan. Η ιδέα ήταν απλή και είχε στόχο να δώσει όχι τόσο μία στήριξη ρευστότητας όσο μια «ένεση εμπιστοσύνης» στο τραπεζικό σύστημα.
Οι 11 σε δράση
Οι κολοσσοί της Wall Street, που όλο το προηγούμενο διάστημα έβλεπαν πολίτες και επιχειρήσεις πανικόβλητους να αποσύρουν καταθέσεις από μικρότερα πιστωτικά ιδρύματα και να τις μεταφέρουν στους δικούς τους λογαριασμούς, έπρεπε να δείξουν ότι πιστεύουν στις περιφερειακές τράπεζες των ΗΠΑ.
Ο Ντάιμον κάλεσε 10 συναδέλφους του και δεν ξέρουμε αν τους αφηγήθηκε την ιστορία του Τζ. Π. Μόργκαν, αλλά πάντως πέτυχε να τους πείσει. Η… «συμμορία των 11» ήταν έτοιμη. Θα καταθέσει συνολικά 30 δισ. δολάρια στη First Republic για ένα διάστημα τουλάχιστον 120 ημερών. Ένα ιδωτικό και ιδιότυπο “bailout”, που μένει να φανεί πόσο θα πείσει πολίτες και επενδυτές.