Οι χώρες της πρώην σοβιετικής αυτοκρατορίας, πρόθυμες να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία τους, περιμένουν με ανυπομονησία την ήττα του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία. Σε εκείνο το σημείο, το όνειρο του Βλαντιμίρ Πούτιν για μια ανανεωμένη ρωσική αυτοκρατορία θα διαλυθεί και θα πάψει να αποτελεί απειλή για την Ευρώπη και ο κόσμος θα μπορεί να επικεντρωθεί στο μεγαλύτερο πρόβλημά του: την κλιματική αλλαγή.
ΛΟΝΔΙΝΟ – Είναι ακριβώς πριν από ένα μήνα που έκανα μια ομιλία την παραμονή της Διάσκεψης για την Ασφάλεια του Μονάχου. Έκτοτε, έχουν συμβεί τόσα αξιοσημείωτα πράγματα –και έχουν συμβεί τόσο γρήγορα– που αξίζει να συγκρίνω τις προβλέψεις μου πριν από έναν μήνα με τις πραγματικές εξελίξεις.
Οι μεγαλύτερες αλλαγές έχουν συμβεί στο παγκόσμιο κλιματικό σύστημα. Με αυτό, εννοώ τα πραγματικά κλιματικά γεγονότα και την κατανόηση αυτών των γεγονότων από τους επιστήμονες του κλίματος. Το κύριο μήνυμα που ήθελα να μεταφέρω στο Μόναχο ήταν ότι το παγκόσμιο κλιματικό σύστημα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το τι συμβαίνει στον Αρκτικό Κύκλο. Το κλιματικό σύστημα του Αρκτικού Κύκλου παλαιότερα ήταν ξεχωριστό από το παγκόσμιο κλιματικό σύστημα. Οι άνεμοι συνήθιζαν να φυσούν σε προβλέψιμη αριστερόστροφη κατεύθυνση αλλά, λόγω της αυξημένης ανθρώπινης παρέμβασης, ο διαχωρισμός μεταξύ του κλιματικού συστήματος της Αρκτικής και του παγκόσμιου κλιματικού συστήματος δεν επικρατεί πλέον.
Πράγματι, ο ψυχρός αέρας διαρρέει τώρα από τον Αρκτικό Κύκλο και αντικαθίσταται από ζεστό αέρα που αναρροφάται από το εξωτερικό. Κατά συνέπεια, ο Αρκτικός Κύκλος έχει ζεσταθεί τέσσερις φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο κόσμο τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες και ο ρυθμός θέρμανσης επιταχύνεται επικίνδυνα. Από την ομιλία μου, οι θερμοκρασίες στον Αρκτικό Κύκλο έχουν εκτοξευθεί πάνω από 20º Κελσίου πάνω από το κανονικό, θέτοντας ρεκόρ και εντείνοντας τις ανησυχίες για τον ρυθμό με τον οποίο λιώνει το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας.
Η κατανόηση της διαδικασίας θέρμανσης από τους επιστήμονες του κλίματος έχει επίσης κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός. Κατάφεραν να αποδείξουν ότι η απελευθέρωση μεθανίου, ενός πολύ πιο ισχυρού και επικίνδυνου αερίου του θερμοκηπίου από το διοξείδιο του άνθρακα, είναι μεγαλύτερη από ό,τι μπορεί να εξηγηθεί από τις πηγές εκπομπών που σχετίζονται με την ανθρώπινη δραστηριότητα. Αυτό το εύρημα υποδηλώνει την ύπαρξη άλλων πηγών – για παράδειγμα, τις αυξανόμενες εκπομπές μεθανίου από τον θερμαινόμενο μόνιμο πάγο – είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης διαταραχής της φύσης.
Ένας αυξανόμενος αριθμός επιστημόνων του κλίματος πιστεύει ότι θα ήταν σκόπιμο να κηρυχθεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το κλίμα, επειδή, με τον τρέχοντα ρυθμό, η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι βέβαιο ότι θα ξεπεράσει τον 1,5ºC. Όπως είπε τον περασμένο μήνα ο Sir David King, επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης υπό τον Gordon Brown και επί του παρόντος επικεφαλής της Συμβουλευτικής Ομάδας για την Κρίση του Κλίματος, πρέπει να «μειώσουμε γρήγορα τις εκπομπές και να αφαιρέσουμε τα υπερβολικά αέρια του θερμοκηπίου, αλλά, το πιο σημαντικό και επειγόντως, να παγώσει ξανά η Αρκτική». Αυτό είναι ένα αρκετά μεγάλο πρόγραμμα, δεδομένου του γεγονότος ότι έχουμε ήδη καθυστερήσει.
Ο άλλος τομέας όπου έχουν σημειωθεί σημαντικές αλλαγές είναι ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας. Μέχρι τον Οκτώβριο, η Ουκρανία κέρδιζε στο πεδίο της μάχης. Στη συνέχεια, η Ρωσία, με τη βοήθεια του Ιράν, εισήγαγε drones σε μεγάλη κλίμακα. Στόχος τους ήταν να υπονομεύσουν το ηθικό των Ουκρανών στερώντας από τον άμαχο πληθυσμό την ηλεκτρική ενέργεια, τη θερμότητα και το νερό. Αυτό έβαλε την Ουκρανία σε άμυνα.
Ο τακτικός ρωσικός στρατός βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση. Είναι κακώς οδηγημένος, ανεπαρκώς εξοπλισμένος και σοβαρά αποκαρδιωμένος. Ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν το αναγνώρισε αυτό και πήρε ένα απεγνωσμένο στοίχημα. Γύρισε στον Yevgeny Prigozhin, ο οποίος είχε συγκεντρώσει έναν στρατό μισθοφόρων που ονομαζόταν Ομάδα Βάγκνερ και ήταν πρόθυμος να αποδείξει ότι οι δυνάμεις του μπορούσαν να ξεπεράσουν τον τακτικό στρατό. Ο Πούτιν επέτρεψε στον Πριγκόζιν να στρατολογήσει κρατούμενους από τις φυλακές της Ρωσίας. Με τη βοήθεια των πρώην καταδίκων, και με τεράστιο κόστος στη ζωή τους και άλλων μισθοφόρων, ο Βάγκνερ άρχισε να κερδίζει εδάφη γύρω από την πόλη Μπαχμούτ, ενώ ο τακτικός στρατός παρέμενε εμποδισμένος ή έχανε έδαφος αλλού.
Το στοίχημα του Πούτιν λειτούργησε – μέχρι ένα σημείο. Ο τακτικός στρατός, νιώθοντας ότι απειλείται, άρχισε να διεξάγει έναν γραφειοκρατικό πόλεμο εναντίον του Prigozhin – τον οποίο κέρδισε. Φρόντισαν να απαγορευθεί στον Πριγκόζιν να στρατολογεί περισσότερους αιχμαλώτους και προμήθευσαν τους μαχητές του Βάγκνερ με λάθος τύπους πυρομαχικών. Τις τελευταίες εβδομάδες, ο Πριγκόζιν δημοσιοποίησε τα παράπονά του, μια ενέργεια που έφερε τον Πούτιν σε δύσκολη θέση. Στην αρχή, ο Πούτιν προσπάθησε να βοηθήσει τον Πριγκόζιν, αλλά το κατεστημένο υποστήριξε τον τακτικό στρατό. Μαζί, έπεισαν τον Πούτιν ότι ο Πριγκόζιν αποτελεί απειλή για τη συνέχιση της διακυβέρνησής του.
Η Ουκρανία εκμεταλλεύεται αυτή τη ρωσική εσωτερική διαμάχη. Ο Πρόεδρος Volodymyr Zelensky συμβουλεύτηκε τους ηγέτες του στρατού του και εκείνοι συνέστησαν ομόφωνα να περάσει ο στρατός του Prigozhin από την παροιμιώδη μηχανή κοπής κρέατος. Έτσι, οι ουκρανικές δυνάμεις θα είναι σε θέση να πραγματοποιήσουν αντεπίθεση όταν λάβουν τον σύγχρονο οπλισμό, ιδίως τα άρματα μάχης Leopard 2, που τους έχουν υποσχεθεί. Αυτό θα έπρεπε να συμβεί γύρω στον Μάιο, αλλά θα μπορούσε να είναι και νωρίτερα.
Έτσι, οι περισσότερες από τις σημαντικές προβλέψεις που έκανα στο Μόναχο πριν από έναν μήνα σχετικά με τον πόλεμο – συμπεριλαμβανομένου ότι μια ισχυρή ανοιξιάτικη επίθεση της Ουκρανίας θα ανατρέψει αποφασιστικά την παλίρροια – είναι πιθανό να πραγματοποιηθούν. Γνωρίζω, φυσικά, ότι μια σειρά από έγκριτα έντυπα έχουν δημοσιεύσει άρθρα που δίνουν μια πολύ πιο θλιβερή εικόνα της προόδου του πολέμου. Πώς μπορούν να συμβιβαστούν με την αισιόδοξη άποψη που έχω; Μόνο με την υπόθεση μιας επιτυχημένης εκστρατείας παραπληροφόρησης.
Ο Πούτιν είναι απελπισμένος για κατάπαυση του πυρός, αλλά δεν θέλει να το παραδεχτεί. Στο ίδιο σκάφος βρίσκεται και ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ. Αλλά ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν είναι απίθανο να εκμεταλλευτεί αυτή τη φαινομενική ευκαιρία να διαπραγματευτεί μια κατάπαυση του πυρός, επειδή έχει δεσμευτεί ότι οι ΗΠΑ δεν θα διαπραγματευτούν πίσω από την πλάτη του Ζελένσκι.
Οι χώρες της πρώην σοβιετικής αυτοκρατορίας, ανυπόμονες να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία τους, περιμένουν τη συντριβή του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία. Σε εκείνο το σημείο, το όνειρο του Πούτιν για μια ανανεωμένη ρωσική αυτοκρατορία θα διαλυθεί και θα πάψει να αποτελεί απειλή για την Ευρώπη.
Η ήττα του ρωσικού ιμπεριαλισμού θα έχει εκτεταμένες συνέπειες για τον υπόλοιπο κόσμο. Θα φέρει τεράστια ανακούφιση στις ανοιχτές κοινωνίες και θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα για τις κλειστές. Το πιο σημαντικό, θα επιτρέψει στον κόσμο να επικεντρωθεί στο μεγαλύτερο πρόβλημά του, την κλιματική αλλαγή.