Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι γεμάτες, οι τιμές πέφτουν και η ζήτηση υποτονική. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης στο ολλανδικό σημείο αναφοράς TTF υποχώρησαν κάτω από τα 40 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Αυτό είναι μόνο περίπου το ένα ένατο της τιμής από την περίοδο αμέσως μετά την έναρξη του πολέμου. Και το κόστος για το φυσικό αέριο θα φτάσει σε επίπεδο όπως το καλοκαίρι του 2021, δηλαδή λίγο πριν την έναρξη της επόμενης ενεργειακής κρίσης. Οι τιμές εξακολουθούν να είναι πάνω από τα επίπεδα των τελευταίων ετών, αλλά το χάσμα είναι μόνο εντός του εύρους των κανονικών διακυμάνσεων των τιμών.
Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η εκτεταμένη διακοπή των προμηθειών φυσικού αερίου από το Κρεμλίνο είχαν πυροδοτήσει φόβους ότι οι εταιρείες και οι καταναλωτές της Ευρώπης θα μπορούσαν να καταρρεύσουν λόγω της αυξανόμενης τιμής των καυσίμων. Υπήρξαν ακόμη και προειδοποιήσεις για συμφόρηση στον εφοδιασμό. Τίποτα από αυτά δεν συνέβη.
Η ΕΕ και κυρίως η Γερμανία, ως η μεγαλύτερη οικονομία, έχουν στραφεί σε άλλους προμηθευτές όπως η Νορβηγία και το Κατάρ, κατασκεύασαν με αστραπιαία ταχύτητα τερματικούς σταθμούς για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και πέτυχαν εξοικονόμηση φυσικού αερίου σε μεγάλη κλίμακα. Ήταν η στιγμή «ό,τι χρειάζεται» της ενεργειακής πολιτικής και είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Ο φόβος έχει φύγει
Οι αγορές έχουν ηρεμήσει, ο φόβος έχει φύγει. «Ένα σενάριο όπως στα μέσα του 2022, όταν η Ευρώπη αγόραζε φυσικό αέριο σαν τρελή με κάθε τιμή για να προετοιμαστεί για την περίοδο θέρμανσης, δεν θα επαναληφθεί», γράφει ο Χόλγκερ Σμέντιγκ, οικονομολόγος της Berenberg Bank.
Αλλά η υποτιθέμενη ηρεμία στο μέτωπο των τιμών της ενέργειας είναι απατηλή.
Οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Bruegel στις Βρυξέλλες επαινούν την «αποφασιστική» αντίδραση της ΕΕ, η οποία απέτρεψε να συμβούν τα χειρότερα. «Μέχρι στιγμής, η κρίση έχει αντιμετωπιστεί με αποφασιστική δράση, με μετάβαση σε άλλα καύσιμα και γρήγορες προσαρμογές», αναφέρει το Bruegel.
Αλλά οι δύο κρίσιμες λέξεις είναι μάλλον «μέχρι σήμερα».
Το βάπτισμα του πυρός για την ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική μπορεί να είναι ακόμη μπροστά, εφέτος. Είναι η πρώτη χρονιά που η ΕΕ ουσιαστικά μένει σχεδόν εξ ολοκλήρου χωρίς ρωσικές προμήθειες φυσικού αερίου. Οι χώρες μέλη της ΕΕ εξαρτώνται περισσότερο από τις προμήθειες LNG και, συνεπώς, και από τις διακυμάνσεις των τιμών στις παγκόσμιες αγορές. Και ένας παράγοντας παίζει καθοριστικό ρόλο εδώ: θα αυξηθεί ξανά η ζήτηση από την Κίνα, και αν ναι, σε ποιο βαθμό;
«Όλοι σχεδόν οι παρατηρητές της αγοράς είναι εξαιρετικά προσεκτικοί όταν αξιολογούν την κατάσταση για τον ερχόμενο χειμώνα. Οι επί του παρόντος συγκριτικά χαμηλές τιμές του φυσικού αερίου θα μπορούσαν να «διπλασιαστούν» ξανά μέχρι το επόμενο έτος», προειδοποιεί η ομάδα ανάλυσης εμπορευμάτων στην Goldman Sachs. «Δεν αναμένουμε βιώσιμη λύση στην ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση μέχρι το 2025», τονίζει η Goldman Sachs.
Ωστόσο, ακόμη και η Goldman δεν είχε προβλέψει την μεγάλη πτώση της τιμής του φυσικού αερίου σε αυτόν τον βαθμό-περίμενε 85 και όχι 40 ευρώ ανά μεγαβατώρα για την άνοιξη του 2023.
Η παραγωγή αμμωνίας
Οι αναλυτές της Wood Mackenzie, ενός συμβουλευτικού ομίλου που ειδικεύεται σε ενεργειακά θέματα, επισημαίνουν ένα αξιοσημείωτο γεγονός: Λόγω των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου, οι ευρωπαϊκές εταιρείες είχαν μειώσει την παραγωγή αμμωνίας, πρώτης ύλης που χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων για λίπασμα. Σύμφωνα με την Wood Mackenzie, ωστόσο, το κόστος του φυσικού αερίου που μειώνεται τώρα αναγκάζει την αγορά να γυρίσει και η παραγωγή στην Ευρώπη να αυξηθεί ξανά: «Εκτιμούμε ότι αυτό θα μπορούσε να σημαίνει δέκα δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα επιπλέον ζήτησης εάν τα εργοστάσια αυξήσουν ξανά την παραγωγή αμμωνίας.»
Συνεπώς, η τρέχουσα κατάσταση είναι εν μέρει μόνο καθησυχαστική. Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης είναι γεμάτες, οι τιμές πέφτουν και η ζήτηση είναι υποτονική. Όμως, όσο οι αγορές ενέργειας στην Ευρώπη δεν έχουν μεταμορφωθεί πλήρως, η σταθερότητα είναι απατηλή. Και σίγουρα θα έρθει ο επόμενος χειμώνας.