Ένας φρουρός ασφαλείας πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε στις εγκαταστάσεις του τηλεοπτικού σταθμού της Αλβανίας με τη μεγαλύτερη τηλεθέαση, του Top Channel, τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας, μια επίθεση που χαρακτηρίστηκε τρομοκρατική και αποτελεί την πιο σοβαρή επίθεση κατά της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στη χώρα εδώ και δεκαετίες.
Ο Παλ Κόλα, ένας 60χρονος φύλακας, έπεσε νεκρός από πυρά, αφότου άγνωστοι άνοιξαν πυρ στις εγκαταστάσεις του τηλεοπτικού σταθμού στα Τίρανα. Ένα καμένο αυτοκίνητο, το οποίο φέρεται να ανήκε στους υπόπτους και περιείχε δύο καλάσνικοφ, βρέθηκε αργότερα σε άλλη τοποθεσία.
Το Top Channel εξέδωσε ανακοίνωση, κάνοντας λόγο για «τρομοκρατική επίθεση».
«Το Top Channel εκφράζει τη σαφήνεια ότι αυτή η άνευ προηγουμένου τρομοκρατική ενέργεια πραγματοποιήθηκε για να πλήξει την αποστολή των ελεύθερων μέσων ενημέρωσης και στη δύναμη του ελεύθερου λόγου….Τρομοκρατικές επιθέσεις αυτού του τύπου δείχνουν ξεκάθαρα πόσο σημαντική είναι η ελευθερία του λόγου και πόσο ενοχλητική είναι η υπεράσπιση της δημοκρατίας.»
Η ανακοίνωση συνεχίζει: «Το Top Channel, οι μέτοχοι και τα μέλη της οικογένειάς του, οι διευθυντές, οι δημοσιογράφοι και οι συντάκτες δεν ήταν και δεν είναι ποτέ στόχος οποιασδήποτε μεμονωμένης επίθεσης από την ίδρυσή του. Όλα σε αυτή την τρομοκρατική ενέργεια σχετίζονται και έχουν να κάνουν μόνο με την αποστολή του Top Channel».
Προς το παρόν δεν υπάρχουν δημόσια διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τα κίνητρα των ενόπλων ή τον λόγο της επίθεσης.
Το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (IPI) καταδίκασε την επίθεση και εξέφρασε τα συλλυπητήριά του στην οικογένεια του Κόλα. Ζήτησαν επίσης την ταχεία παρέμβαση των αλβανικών αρχών.
«Το IPI χαιρετίζει την ταχεία αντίδραση ηγετών από όλο το πολιτικό φάσμα που καταδίκασαν τον πυροβολισμό και τώρα προτρέπει τις διωκτικές και δικαστικές αρχές να εξακριβώσουν τις συνθήκες του θανάτου του και να διασφαλίσουν ότι θα ληφθούν όλα τα μέτρα για να προσαχθούν οι υπεύθυνοι στη δικαιοσύνη».
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ελευθερία του Τύπου και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης σχολίασε επίσης τη δολοφονία και κάλεσε τις αλβανικές αρχές «να διεξάγουν ανεξάρτητες και επαγγελματικές έρευνες».
Γρήγορα ακολούθησαν δηλώσεις από τους πολιτικούς ηγέτες.
Ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα έγραψε στο Twitter: «Η εγκληματική επίθεση κατά του Top Channel, που ως αποτέλεσμα είχε την απώλεια της ζωής του προσωπικού ασφαλείας, απαιτεί μια σαφή απάντηση από τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου. Συλλυπητήρια στην οικογένεια και σε ολόκληρη την οικογένεια του Top Channel, η οποία αξίζει την αλληλεγγύη μας σε αυτή τη δύσκολη στιγμή».
Ο υπουργός Εσωτερικών Μπλέντι Τσούτσι είπε: «Καταδικάζω την εγκληματική επίθεση στο κτίριο της εθνικής τηλεόρασης @topchanneltv. Η Κρατική Αστυνομία έχει δεσμευτεί πλήρως για την αποκάλυψη αυτού του σοβαρού γεγονότος και την προσαγωγή των δραστών στη δικαιοσύνη…».
Ο πρόεδρος Μπαϊράμ Μπεγκάι ζήτησε από τις αστυνομικές αρχές «να διαλευκάνουν αυτό το εγκληματικό γεγονός το συντομότερο δυνατό και με την ύψιστη υπευθυνότητα».
Το Top Channel ιδρύθηκε το 2001 και αποτελείται από ραδιοφωνικά, τηλεοπτικά και διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης, ενώ διαθέτει κινηματογράφους, εταιρεία τηλεπικοινωνιών, ακόμη και brand καφέ. Εκπέμπει σε όλη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, κι όπου υπάρχει αλβανική διασπορά.
Η Ένωση Επαγγελματιών Δημοσιογράφων Αλβανίας καταδίκασε την επίθεση και εξέφρασε την αλληλεγγύη της στους δημοσιογράφους του Top Channel και τα συλλυπητήριά της στην οικογένεια του Κόλα.
Το Αλβανικό Συμβούλιο Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης καταδίκασε επίσης το περιστατικό λέγοντας: «Αυτή η πρωτοφανής επίθεση δείχνει τη δύσκολη θέση των μέσων ενημέρωσης στην Αλβανία, όπου η ασφάλειά τους δεν είναι εγγυημένη και όπου το έγκλημα έχει το θάρρος να επιτεθεί σε ένα από τα μεγαλύτερα μέσα ενημέρωσης της χώρας».
«Η επίθεση κατά του TCH δεν είναι επίθεση κατά ενός μόνο μέσου ενημέρωσης, αλλά κατά όλων των μέσων ενημέρωσης, ακόμη και κατά του κοινού που παρακολουθεί αυτά τα μέσα ενημέρωσης», πρόσθεσε το Συμβούλιο.
Ενώ είναι ο σταθμός με τη μεγαλύτερη τηλεθέαση στη χώρα, το Top Channel δεν έχει μείνει ανεπηρέαστο από την κριτική κατά τη διάρκεια των ετών. Το 2022, ο Ράμα κατηγόρησε τον σταθμό -που συνήθως θεωρείται ευνοϊκός για το κυβερνών κόμμα- ότι εκβιάζει την κυβέρνηση με αρνητική κάλυψη.
Το Top Channel έχει επίσης κατηγορηθεί για παρόμοια συμπεριφορά πρώην εργαζομένων, καθώς και για διασπορά παραπληροφόρησης, κάτι που η διοίκηση αρνείται. Από την άλλη πλευρά, έχει συνεργαστεί με το UNDP, την UNICEF, τον IOM, την USAID, τον OSCE και το Reuters.
Η Αλβανία έχει υποχωρήσει σημαντικά στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα τα τελευταία χρόνια, με ζητήματα όπως η έλλειψη πολυφωνίας στην ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης, οι κακές συνθήκες εργασίας και η πολιτική πίεση να επισημαίνονται σταθερά ως προβληματικά.
Σε συνέντευξή του στο Top Channel το βράδυ της Δευτέρας, ο Ράμα δήλωσε ότι τα μέσα ενημέρωσης στην Αλβανία δεν ήταν ποτέ πιο ελεύθερα.
«Η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Αλβανία δεν ήταν ποτέ στην κατάσταση που είναι σήμερα από τη θετική της πλευρά, ποτέ πριν τα μέσα ενημέρωσης δεν είχαν την ελευθερία να λένε ό,τι θέλουν και να εκφράζουν οποιαδήποτε άποψη, ακόμη και σε μια πτυχή να κάνουν κατάχρηση της ελευθερίας τους στο σύνολό της».
Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι μια τέτοια επίθεση σε ένα μέσο ενημέρωσης σημαίνει ότι πιθανότατα συνδέεται με τα μέσα ενημέρωσης και έναν εθνικό θεσμό ελευθερίας του Τύπου και της έκφρασης. Παρακάλεσε τους δημοσιογράφους του Top Channel να συνεχίσουν το έργο τους χωρίς φόβο και η κυβέρνησή του «θα κάνει ό,τι μπορεί για να βρει τους δράστες».
«Λέω στα άτομα που αποτελούν μέρος αυτού του θεσμού να συνεχίσουν την αποστολή τους με περηφάνια», πρόσθεσε.