Η αβεβαιότητα θεωρήθηκε η βασική δύναμη που κατηύθυνε την τάση νοικοκυριών και επιχειρήσεων να αποταμιεύουν σταθερά κατά την διάρκεια της πανδημίας και την περίοδο που ακολούθησε μετά την άρση των περιορισμών.
Μια άλλη δύναμη «σπρώχνει» τώρα προς την αντίθετη κατεύθυνση. Οι επίμονες πληθωριστικές πιέσεις περιορίζουν το διαθέσιμο εισόδημα εδώ και μήνες ενώ η αντίδραση των κεντρικών τραπεζών για να ανακοπεί η αύξηση των τιμών εστιάζει στην σύσφιξη της πολιτικής και την αύξηση των επιτοκίων, καθιστώντας με αυτό τον τρόπο πιο ακριβά τα δάνεια και πιο επιφυλακτικές τις τράπεζες αλλά και τους ενδιαφερόμενους για νέο δανεισμό.
Πόσα «σήκωσαν» νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην Ελλάδα
Το είδαμε στα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) για την πορεία των καταθέσεων τον Φεβρουάριο. Όπως προκύπτει, ο ιδιωτικός τομέας «έσβησε» καταθέσεις ύψους 1,456 δισ. ευρώ (οι καταθέσεις των νοικοκυριών μειώθηκαν κατά 202 εκατ. ευρώ και οι καταθέσεις των επιχειρήσεων κατά 1,255 δισ. ευρώ). Είχε προηγηθεί τον Ιανουάριο μείωση των καταθέσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων κατά 4,51 δισ. ευρώ.
Παράλληλα, στον ιδιωτικό τομέα (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) οι αποπληρωμές δανείων ήταν εξαιρετικά υψηλές και περισσότερες από τις νέες εκταμιεύσεις. Η μηνιαία καθαρή ροή χρηματοδότησης για τα νοικοκυριά ήταν αρνητική κατά 103 εκατ. ευρώ, ενώ για τις επιχειρήσεις ήταν ελαφρώς θετική κατά 150 εκατ. ευρώ (για τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ήταν αρνητική κατά 90 εκατ. ευρώ και για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις και τα λοιπά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ήταν θετική κατά 240 εκατ. ευρώ).
Ρεκόρ εκροών καταθέσεων στην Ευρωζώνη τον Φεβρουάριο
Η τάση δεν είναι ελληνική, όπως υποδεικνύουν τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Τον Φεβρουάριο οι καταθέτες απέσυραν από τις τράπεζες της Ευρωζώνης 71,4 δισ. ευρώ, στη μεγαλύτερη μείωση καταθέσεων από όταν άρχισαν να τηρούνται στοιχεία το 1997. Συγκεκριμένα τα νοικοκυριά, «έκαψαν» 20,6 δισ. ευρώ, στη μεγαλύτερη μείωση από όταν άρχισαν να συλλέγονται τα στοιχεία αυτά το 2003.
Σε επίπεδο πενταμήνου, οι καταθέτες απέσυραν από τις τράπεζες της Ευρωζώνης 214 δισ. ευρώ. Οι εκροές καταθέσεων κατά τους πέντε μήνες από τον Οκτώβριο μέχρι τον Φεβρουάριο αποτελούν το 1,5% των σχεδόν 14 τρισ. ευρώ που διαθέτουν οι καταθέτες στις ευρωπαϊκές τράπεζες.
Η μείωση των τραπεζικών καταθέσεων στην Ευρωζώνη ξεκίνησε λίγους μήνες αφότου η ΕΚΤ άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια το περασμένο καλοκαίρι, σημειώνουν οι Financial Times, προσθέτοντας ότι τα στοιχεία δείχνουν πως οι τράπεζες δυσκολεύονταν να προσελκύσουν και να διατηρήσουν καταθέτες ακόμη και πριν τις αναταράξεις στον τραπεζικό τομέα, μετά την κατάρρευση τριών αμερικανικών δανειστών και την εξαγορά της Credit Suisse από την UBS.
Υπογραμμίζουν επίσης ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες άργησαν να μετακυλίσουν τα υψηλότερα επιτόκια στους καταθέτες. Η ΕΚΤ αύξησε το επιτόκιο καταθέσεων στο 3% αυτόν τον μήνα, αλλά το υψηλότερο επιτόκιο για τους αποταμιευτές στις γερμανικές τράπεζες είναι 1,6%. Αυτό έχει προκαλέσει μια προτίμηση για λογαριασμούς ταμιευτηρίου που προσφέρουν υψηλότερα επιτόκια.
Πάντως, μέρος των καταθέσεων που «σήκωσαν» οι καταθέτες επενδύθηκε εκ νέου στις ευρωπαϊκές τράπεζες, που ενίσχυσαν τη χρηματοδότησή τους εκδίδοντας ομόλογα ύψους 155 δισ. ευρώ το εξάμηνο Σεπτέμβριος- Φεβρουάριος.
Παράλληλα, τον Φεβρουάριο μειώθηκε για τρίτο συνεχόμενο μήνα ο συνολικός δανεισμός των τραπεζών προς πελάτες, με τη συνολική πτώση των τριών μηνών να ανέρχεται στα 72 δισ. ευρώ.