Ένα αδύναμο μονοκομματικό καθεστώς ή η αδυναμία κυβερνητικής σύνθεσης ή ακόμη και ένα ασαφές οικονομικό πρόγραμμα μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ελληνική οικονομία και να φέρουν τα πνεύματα του παρελθόντος. Η προσεχής εκλογική διαδικασία στις 21 Μαΐου είναι πολύ πιθανό να μην οδηγήσει σε σύνθεση κυβέρνησης, και ως εκ τούτου η χώρα και η οικονομία παραμένουν σε αναμονή.
Παρόλο που οι δείκτες είναι θετικοί, και τα οικονομικά και το ΑΕΠ παρουσιάζουν θετική εικόνα, οι οικονομολόγοι και οι αγορές φοβούνται μια κατάσταση αστάθειας για την Ελλάδα. Οι κίνδυνοι παραμένουν κρυμμένοι στη ντουλάπα.
Οι ξένοι επενδυτές προσπαθούν να επιλύσουν το πρόβλημα του σχηματισμού κυβέρνησης και αναφέρουν στις αναφορές τους τη διαφορά στην ψήφο μεταξύ του ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία τώρα είναι στο 3-4%. Αυτό δημιουργεί αβεβαιότητα για το αποτέλεσμα των εκλογών. Μια μακρά περίοδος αβεβαιότητας θα επηρεάσει την οικονομική κατάσταση και προκαλεί φόβους για το μέλλον των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων.
Το κύριο ανησυχητικό σενάριο είναι η πιθανότητα μακράς περιόδου ακυβερνησίας, καθώς η αναβάθμιση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας σε επενδυτικό επίπεδο είναι σημαντική. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η πρόκληση, είναι κρίσιμο να διατηρηθεί η δημοσιονομική αξιοπιστία με την επίτευξη μακροπρόθεσμα επιβιώσιμων πρωτογενών πλεονασμάτων στο επίπεδο του 2% του ΑΕΠ.
Η επενδυτική βαθμίδα
Το κενό που υπάρχει ακόμα στην παραγωγή και η έλλειψη επενδυτικής βαθμίδας, σε συνδυασμό με μία σύγχυση στην οικονομία, μπορεί να αποδειχθούν μοιραία. Ο κεντρικός τραπεζίτης Γιάννης Στουρνάρας εμμέσως πλην σαφώς έστειλε, προσφάτως, μήνυμα για τον μεγαλύτερο κίνδυνο, σε μια περίοδο διαδοχικών κρίσεων και αυξημένης αβεβαιότητας. Αυτό θα ήταν η απώλεια της αξιοπιστίας της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής, που τόσο δύσκολα έχει ανακτηθεί, και η επιστροφή σε κακές πρακτικές του παρελθόντος.
Αν και από το 2010 έχουν γίνει βήματα, δομικά και διορθωτικά, η Ελλάδα είναι από τις πιο φτωχές στην Ευρώπη. Υπάρχουν προβλήματα τα οποία καλύφθηκαν, λόγω της έντονης ανάκαμψης μετά την πανδημία, και είναι διαχρονικά και στηρίζονται στη θεσμική λειτουργία. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην πρόσφατη έκθεσή του για τις δημοσιονομικές προοπτικές των μελών του, φωτογραφίζει το γεγονός ότι η πανδημία ευνόησε την ελληνική οικονομία διότι δημιούργησε το Ταμείο Ανάκαμψης και ο έντονος πληθωρισμός έφερε ένα κούρεμα χρέους ονομαστικού.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η Ελλάδα είναι από τα χαρακτηριστικά παράδειγμα με τη μεγαλύτερη αποκλιμάκωση του χρέους τη διετία 2021-2022. Η βοήθεια από τον πληθωρισμό είναι της τάξης του 15%, από το ΑΕΠ 12% και παράγοντας προσθήκης κατά 5% του ΑΕΠ ήταν η αύξηση επιτοκίων και το πρωτογενές έλλειμμα.
Οι κίνδυνοι
Μπορεί η ελληνική οικονομία να κέρδισε λίγο περισσότερο χρόνο και χώρο δημοσιονομικά, όμως από τον ΙΟΒΕ καταγράφονται μία σειρά από κινδύνους και ανάμεσα σε αυτούς είναι να μπει στο κάδρο η Ελλάδα ως μία χώρα ρίσκου. Η σταθερότητα της οικονομικής πολιτικής είναι βασική ώστε να μην εκτίθενται σε υπερβολική αβεβαιότητα οι επιχειρήσεις που θέλουν να επενδύσουν. Το πλέγμα των παρεμβάσεων, εκτείνεται από τον δημόσιο τομέα για το σύστημα απονομής δικαιοσύνης στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση, ενόψει και της ανάγκης διατήρησης και προσέλκυσης πληθυσμού στη χώρα.
Οι οικονομολόγοι εκτιμούν μεν ότι το 2023 θα είναι μία καλή αναπτυξιακά χρονιά, ωστόσο πηγή αβεβαιότητας είναι η εκλογική διαδικασία, υπό τη σκιά των διαχρονικών ζητημάτων στη δομή της ελληνικής οικονομίας και το κενό παραγωγικότητας. Η ανάγκη για μεγάλη αύξηση των κεντρικών επιτοκίων λόγω του πληθωρισμού μειώνει τους ρυθμούς μεγέθυνσης των οικονομιών και για την ελληνική οικονομία, αυτό σημαίνει πως η κερδοφορία των επιχειρήσεων γενικά θα μειωθεί, ενώ το κόστος δανεισμού τους θα αυξηθεί. Το δημόσιο ταμείο δεν έχει τις ίδιες δυνατότητες για επιδοτήσεις όπως πριν και το κόστος δανεισμού του επίσης αναμένεται να αυξηθεί.
Οι τελευταίες εκθέσεις Ελλήνων και ξένων αναλυτών εντοπίζουν 10 κινδύνους για την ελληνική οικονομία, οι οποίοι μπορεί να πυροδοτηθούν από την εκλογική αβεβαιότητα και ένα θολό οικονομικό πρόγραμμα:
(1) η επιδείνωση του εξωτερικού περιβάλλοντος
(2) ο υψηλότερος και πιο επίμονος πληθωρισμός
(3) μια ενδεχόμενη παρατεταμένη εκλογική περίοδος
(4) ο χαμηλότερος του αναμενομένου ρυθμός απορρόφησης κοινοτικών πόρων
(5) η διακοπή της υλοποίησης μεταρρυθμίσεων
(6) η εμφάνιση μιας νέας γενιάς κόκκινων δανείων και έξαρση ληξιπρόθεσμων οφειλών
(7) επιδείνωση στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
(8) Καθυστέρηση απόκτησης επενδυτικής βαθμίδας πέρα από το 2023.
(9) Καθυστέρηση στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων του Σχεδίου «Ελλάδα 2.0»
(10) Εστία αβεβαιότητας οι κρατικές εγγυήσεις του προγράμματος «Ηρακλής»