Η εισαγωγή επαναχρησιμοποιήσιμων πλαστικών συσκευασιών στο ηλεκτρονικό εμπόριο θα μπορούσε να διογκώσει το κόστος κατά 50- 200% σε σύγκριση με τα παραδοσιακά χαρτοκιβώτια σε μια χώρα όπως η Γερμανία, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων McKinsey.
Τα συμπεράσματα αυτά τονίζονται σε άρθρο που εξετάζει σενάρια όπου οι υπάρχουσες χάρτινες συσκευασίες αντικαθίστανται από επαναχρησιμοποιήσιμες εναλλακτικές λύσεις από πολυπροπυλένιο, μια ρητίνη που καθιστά τα πλαστικά σκληρά και ανθεκτικά στη θερμότητα.
«Για το ηλεκτρονικό εμπόριο, η αύξηση του κόστους για τις επαναχρησιμοποιήσιμες συσκευασίες είναι 50-200% σε σχέση με τα κουτιά μιας χρήσης» από χαρτόνι, αναφέρει το άρθρο, που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη (6 Απριλίου).
Το άρθρο της McKinsey έρχεται την ώρα που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι χώρες της ΕΕ εξετάζουν το σχέδιο νομοθεσίας της ΕΕ, το οποίο εισάγει για πρώτη φορά υποχρεωτικούς στόχους επαναχρησιμοποίησης για συσκευασίες όπως τα μπουκάλια ποτών και τα κουτιά παράδοσης στο ηλεκτρονικό εμπόριο.
Για το ηλεκτρονικό εμπόριο, οι εταιρείες θα πρέπει να παραδίδουν το 10% των προϊόντων τους στους καταναλωτές σε επαναχρησιμοποιήσιμα δέματα έως το 2030 και το 50% έως το 2040, δήλωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία κατέθεσε την πρόταση στις 30 Νοεμβρίου.
Ωστόσο, το μερίδιο των επαναχρησιμοποιούμενων συσκευασιών στο ηλεκτρονικό εμπόριο είναι αμελητέο στη Γερμανία, όπου πραγματοποιούνται 2,3 δισεκατομμύρια ηλεκτρονικές παραδόσεις κάθε χρόνο. «Υπάρχουν μερικά παραδείγματα, αλλά το ποσοστό διείσδυσης είναι σχεδόν μηδενικό», αναφέρει το έγγραφο.
Για να αξιολογήσουν τον αντίκτυπο της μετάβασης σε επαναχρησιμοποιήσιμες συσκευασίες, οι σύμβουλοι της McKinsey μοντελοποίησαν τη μετάβαση από τις χάρτινες παραγεμισμένες σακούλες και κουτιά αλληλογραφίας σε προστατευτικές πλαστικές σακούλες ή κουτιά αλληλογραφίας με χρήση πολυπροπυλενίου, το οποίο είναι ανακυκλώσιμο.
«Το μοντέλο δείχνει μια σημαντική αύξηση του όγκου των απαιτούμενων μεταφορών λόγω της ανάγκης επιστροφής των συσκευασιών σε φορείς εκμετάλλευσης επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών, σε κέντρα logistics τρίτων ή σε κέντρα διανομής», αναφέρει το άρθρο.
Πέρα από το πρόσθετο κόστος που θα προκύψει, η στροφή προς το πλαστικό πολλαπλών χρήσεων αναμένεται να προκαλέσει ταυτόχρονη αύξηση των εκπομπών CO2 κατά 10-40%, προστίθεται.
Η McKinsey κατέληξε σε παρόμοια συμπεράσματα σε ένα δεύτερο σενάριο περίπτωσης χρήσης που εξετάζει τις υπηρεσίες εστίασης σε εστιατόρια takeaway στο Βέλγιο. Εδώ, το κόστος της μετάβασης σε πλαστικά πολλαπλών χρήσεων εκτιμάται ότι θα είναι περίπου διπλάσιο σε σύγκριση με τα χάρτινα ποτήρια και περιτυλίγματα μιας χρήσης, ενώ οι εκπομπές CO2 αναμένεται να αυξηθούν κατά 150%.
Αυτά τα πρόσθετα κόστη συσκευασίας «ενδεχομένως θα μετακυλιστούν στους καταναλωτές, καθιστώντας ακριβότερο το φαγητό», προειδοποιεί η McKinsey, επαναλαμβάνοντας τα συμπεράσματα προηγούμενης μελέτης της McDonald’s.
Η επαναχρησιμοποίηση «συμπληρώνει» την ανακύκλωση
Τα ευρήματα του άρθρου επαναλαμβάνονται σε μια νέα εμπεριστατωμένη μελέτη για τις βιομηχανίες που βασίζονται στο χαρτί, η οποία βασίζεται στη μελέτη περίπτωσης της McKinsey και σε προηγούμενες έρευνες.
Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες θα απέφεραν έως και 40% περισσότερες εκπομπές CO2 για το ηλεκτρονικό εμπόριο και έως και 160% περισσότερες για το φαγητό takeaway, ενώ θα δημιουργούσαν συνολικά υψηλότερο κόστος.
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι περισσότερες πρόσθετες εκπομπές CO2 συνδέονται με τις μεταφορές.
«Οι επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες πρέπει να μεταφέρονται πίσω στον παραγωγό μετά την παράδοση ή την αγορά. Αυτό δεν ισχύει για την ανακύκλωση, η οποία πραγματοποιείται πιο κοντά στον καταναλωτή και όχι στον αρχικό τόπο παραγωγής», δήλωσε η Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Βιομηχανιών Χαρτιού (CEPI), μεταξύ των οργανισμών που χρηματοδότησαν την έρευνα.
Η CEPI κατήγγειλε την προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να επιβάλει «μια γενική απόφαση σε όλη την ΕΕ» με υποχρεωτικούς στόχους επαναχρησιμοποίησης, λέγοντας ότι οι λύσεις συσκευασίας πρέπει να αξιολογούνται «κατά περίπτωση» με βάση την τεχνική σκοπιμότητα, την οικονομική βιωσιμότητα και τα κριτήρια προστασίας του περιβάλλοντος.
«Οι σαρωτικοί στόχοι για τις επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες απλώς δεν συνάδουν με μια προσέγγιση που βασίζεται στην απόδειξη του περιβαλλοντικού οφέλους», δήλωσε ο Jori Ringman, γενικός διευθυντής της CEPI.
Η European Paper Packaging Alliance (EPPA), μια επιχειρηματική ομάδα που εκπροσωπεί εταιρείες συσκευασίας τροφίμων και υπηρεσιών εστίασης από όλη την Ευρώπη, δήλωσε ότι οι νέες μελέτες παρέχουν ακόμη περισσότερες αποδείξεις ότι η μετάβαση στην επαναχρησιμοποίηση δεν είναι η καλύτερη περιβαλλοντική λύση στον τομέα της εστίασης για φαγητό που προσφέρεται σε εστιατόρια.
«Είναι ζωτικής σημασίας για τα ενδιαφερόμενα μέρη να εξετάζουν όλο το φάσμα των επιπτώσεων – περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές – πριν λάβουν αποφάσεις σχετικά με τις στρατηγικές συσκευασίας. Τα αποτελέσματα στο Βέλγιο αποτελούν μια δυσοίωνη πρόβλεψη για το τι θα μπορούσε να συμβεί σε επίπεδο ΕΕ εάν η τρέχουσα πρόταση PPWR δεν αναθεωρηθεί ώστε να ακολουθήσει επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία», δήλωσε ο Matti Rantanen, γενικός διευθυντής της EPPA.
Ωστόσο, η μελέτη της McKinsey δεν απέκλεισε εντελώς την επαναχρησιμοποίηση.
Ένα από τα βασικά ερωτήματα, για παράδειγμα, είναι η μέση απόσταση που θα πρέπει να διανύουν οι επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες – μια λύση που θα μπορούσε να προβλεφθεί εντός των πόλεων όπου οι αποστάσεις μετακίνησης είναι μικρότερες.
Το σημαντικότερο είναι ότι τα συστήματα επαναχρησιμοποίησης θα λειτουργήσουν καλύτερα όταν οι κύκλοι χρήσης – ή η εναλλαγή – μπορούν να διασφαλιστούν. Στο ηλεκτρονικό εμπόριο, για παράδειγμα, απαιτούνται τουλάχιστον 20 περιστροφές για να παρέχει η επαναχρησιμοποιούμενη συσκευασία περιβαλλοντικό όφελος σε σχέση με το χαρτόνι μιας χρήσης, εκτιμά η McKinsey, ενώ απαιτούνται και άλλες περιστροφές αν πρέπει να γίνουν επιπλέον εργασίες καθαρισμού.
Για το φαγητό σε πακέτο, θα μπορούσε να χρειαστεί «έως και 200 περιστροφές», ωστόσο, αναφέρει η McKinsey, κάτι που ίσως είναι δύσκολο να επιτευχθεί.
Στο τέλος της ημέρας, το αν η επαναχρησιμοποίηση έχει νόημα «θα εξαρτηθεί από πολύπλοκη έρευνα και λήψη αποφάσεων», αναφέρει το άρθρο της McKinsey, συμπέρασμα που συμμερίζεται και το CEPI.
«Αν γίνει σωστά, η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση θα μπορούσαν να είναι συμπληρωματικές λύσεις για την επίτευξη υψηλότερης κυκλικότητας», δήλωσε ο Ringman.
Περιβαλλοντικές ομάδες επιφυλακτικοί
Οι περιβαλλοντικές ομάδες, εν τω μεταξύ, έθεσαν ερωτήματα σχετικά με την ανεξαρτησία της έρευνας της McKinsey.
«Εξετάζουμε τις μελέτες, αλλά δεν μπορούμε να πάρουμε θέση έως ότου οι παραγωγοί χάρτινων συσκευασιών μίας χρήσης που ανέθεσαν την ανάλυση δημοσιεύσουν τη μεθοδολογία και τις παραδοχές πίσω από αυτές», δήλωσε ο Jean-Pierre Schweitzer, ο οποίος παρακολουθεί θέματα κυκλικής οικονομίας για το Ευρωπαϊκό Περιβαλλοντικό Γραφείο (EEB), μια πράσινη ομάδα-ομπρέλα.
«Σε καλά σχεδιασμένα συστήματα επαναχρησιμοποίησης, θα υπάρχουν συνήθως συνθήκες κατά τις οποίες η επαναχρησιμοποίηση θα υπερτερεί σε σχέση με τις συσκευασίες μιας χρήσης», δήλωσε σε γραπτό σχόλιό του στη EURACTIV. «Σημαντικές επιπτώσεις που σχετίζονται με τις χάρτινες συσκευασίες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης γης, της απώλειας βιοποικιλότητας και της συμπερίληψης χημικών επιστρώσεων όπως τα PFAS, δεν λαμβάνονται επίσης υπόψη σε αυτού του είδους τις αναλύσεις».
Η Hannah Mowat, από τη ΜΚΟ για την προστασία των δασών Fern, λέει ότι οι μελέτες κύκλου ζωής συχνά δεν περιλαμβάνουν τις ευρύτερες επιπτώσεις της συσκευασίας χαρτιού μιας χρήσης, όπως η εντατική συγκομιδή δασών ή «οι επιπτώσεις στη φύση ή στις κοινότητες από την αντικατάσταση ενός φυσικού δασικού τοπίου με μια φυτεία».
Δεν συμπεριλαμβάνεται επίσης, λέει, το κόστος της ανακύκλωσης σύνθετων συσκευασιών, όπως τα χαρτοκιβώτια ποτών, τα οποία κατασκευάζονται από λεπτά στρώματα πολυαιθυλενίου, χαρτιού και αλουμινίου που έχουν συγκολληθεί μεταξύ τους.
Το 2021, η Rethink Plastic Alliance δημοσίευσε μια ανάλυση που έδειξε ότι η αυξημένη επαναχρησιμοποίηση στους τομείς του φαγητού που παραλαμβάνεται, του ηλεκτρονικού εμπορίου και της οικιακής φροντίδας θα μπορούσε να εξοικονομήσει 3,7 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμων εκπομπών CO2, 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού και σχεδόν 28 εκατομμύρια τόνους υλικών.