Γίνετε πλούσιοι χωρίς να χρειαστεί να εργαστείτε σκληρά: Με αυτήν την υπόσχεση, κάποιες «διαδικτυακές οικονομικές ακαδημίες» προσελκύουν νέους πελάτες. Για να μάθουν πώς να επενδύουν τα χρήματά τους. Ωστόσο, οι περισσότεροι το πληρώνουν πολύ ακριβά.
Μέσω TikTok, Instagram και Co., οι διαδικτυακές οικονομικές ακαδημίες δελεάζουν με κερδοσκοπικές μορφές επενδύσεων και υψηλές αποδόσεις. Αλλά το όνειρο της οικονομικής ανεξαρτησίας γίνεται πραγματικότητα μόνο για ελάχιστους.
Η υπόσχεση που δίνουν οι online οικονομικές ακαδημίες είναι η εξής: «Φορέστε ένα Rolex, ανεβείτε με Lamborghini ή Ferrari, κάντε πολυτελείς διακοπές στο Ντουμπάι, το Μαϊάμι ή τις Μαλδίβες. Μπορείτε να γίνετε οικονομικά ανεξάρτητοι και ταυτόχρονα να μην είστε κολλημένοι σε ένα μέρος ή να αναγκάζεστε σε σταθερό ωράριο. Το μόνο που χρειάζεστε είναι μια συσκευή με δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο. Ένα smartphone, μερικά κλικ και η σωστή στάση, αρκούν για να γίνεις πλούσιος».
Πρόκειται στην ουσία για κάποιους financial influencers που προωθούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διάφορες μορφές επένδυσης υψηλού κινδύνου. Και κυρίως την ευκαιρία να ξεφύγουν οι μαθητές -πελάτες τους από το συμβατικό σύστημα του καθημερινού μόχθου από τις 9 το πρωί έως τις 5 το απόγευμα.
Όπως λέει ο 25χρονος «Τάο» (ψευδώνυμο), όλα ξεκίνησαν με ένα μήνυμα WhatsApp από έναν φίλο του. Του μίλησε για πρώτη φορά για μια διαδικτυακή χρηματοοικονομική ακαδημία, όπου τα μέλη μπορούν να μάθουν Forex Trading και Crypto-Currencies Trading και να γίνουν πλούσιοι. Με εκπαιδευτικά βίντεο, εφαρμογές, ζωντανή εκπαίδευση στο διαδίκτυο, οι ακαδημίες αυτές έχουν εκατομμύρια συνδρομητές- μαθητές παγκοσμίως, και δραστηριοποιούνται σε πάνω από 100 χώρες σε όλο το κόσμο. Οι μαθητές καταβάλουν από 200-300 ευρώ το μήνα
«Γιοτ και λιμουζίνες»
Μεθοδολογικά, οι influencers βασίζονται κυρίως στη λαχτάρα για πολυτέλεια και κοινωνικό στάτους. Συχνά δείχνουν ή σκηνοθετούν πραγματικότητες της ζωής που είναι απλά ακατόρθωτες για πολλούς. Είτε δέσμες δολαρίων πάνω σε τραπέζια, σε πανάκριβα ρετιρέ στα Εμιράτα. Είτε ταξίδια με πολυτελή αυτοκίνητα και όμορφες γυναίκες στη θέση του συνοδηγού. «Αν έχω τέτοια είδωλα που συμβολίζουν έναν υπέροχο τρόπο ζωής, θα ήθελα να πάω κι εγώ εκεί. Αν προσφέρεται επίσης ένα φτηνό σεμινάριο στο οποίο μπορώ να μάθω να είμαι ακριβώς έτσι, τότε αυτό είναι μεγάλος πειρασμός», λέει
«Σου υπόσχονται ότι αν φέρεις πολλούς ανθρώπους στην ακαδημία, μπορείς να ζήσεις μια πολυτελή ζωή και να μην ανησυχείς πια για τα χρήματα», λέει ο «Τάο». Τον έπεισαν και οι φωτογραφίες από ταξίδια στον κόσμο, πολυτελή γιοτ και λιμουζίνες. Μέχρι το 2020 ήταν μέλος μιας διαδικτυακής ακαδημίας. Τώρα-όπως λέει-λυπάται που το διαφήμισε στους κύκλους των γνωστών του και είχε αποτέλεσμα να χαλάσουν φιλίες.
Ηδη, η γερμανική Αρχή Χρηματοοικονομικής Εποπτείας περισσότερο γνωστή με τη συντομογραφία BaFin, προειδοποιεί για διάφορες διαδικτυακές οικονομικές ακαδημίες και άλλες εκπαιδευτικές προσφορές στο Διαδίκτυο.
Οι influencersσυχνά προσελκύουν νεαρούς ενήλικες και ακόμη και ανηλίκους με την προοπτική του γρήγορου πλουτισμού. «Σε αντάλλαγμα απαιτούν μηνιαία αμοιβή», λέει η Σαμπίνε Ράιμερ, επικεφαλής του τμήματος εκπαίδευσης καταναλωτών στο ίδρυμα Warentest . «Ωστόσο, είναι αμφίβολο αν αυτό θα είναι πραγματικά επιτυχημένο». Είναι πιθανό οι καταναλωτές να υποστούν ακόμη και απώλειες.
«Πλύση εγκεφάλου»
Την ίδια εντύπωση είχε και ο 23 χρονος Μάρκο (ψευδώνυμο) όταν παρακολούθησε μια εκδήλωση μιας online ακαδημίας στη Φρανκφούρτη τον περασμένο Νοέμβριο.
Ο Μάρκο εργαζόταν σε μια αυτοκινητοβιομηχανία, με κυλιόμενο ωράριο. Κάτι που δεν θα ήθελε να κάνει για το υπόλοιπο της ζωής του, παραδέχεται. Ο Μάρκο κατέληξε σε μια οικονομική ακαδημία με έδρα τη Νέα Υόρκη και περισσότερα από 500.000 μέλη, που φημιζεται ως το «σχολείο του 21ου αιώνα» . Εμαθε τα βασικά του forex trading. «Είχα την αίσθηση όμως ότι οι άνθρωποι έκαναν πραγματικά πλύση εγκεφάλου εδώ.
Οι financial influencers υπόσχονταν στους νέους, απέραντο πλούτο, πετώντας ψυχολογικά συνθήματα και κίνητρα. Η πίεση ήταν τεράστια, αφού οι μαθητές δεν χρειάζονται ειδικές γνώσεις οικονομικών. Μια προσέγγιση που, σύμφωνα με την ψυχολόγο Τζούλια Πίτερς, λειτουργεί: «Τα οικονομικά ζητήματα είναι πολύ περίπλοκα και γι’ αυτό πολλοί άνθρωποι λένε ότι δεν έχουν ιδέα γι’ αυτά. Υπάρχει επίσης έλλειψη εκπαίδευσης στο σχολείο. Σύμφωνα με έρευνα που έγινε το 2021, ιδιαίτερα οι νέοι αντιμετωπίζουν δυσκολίες με οικονομικά ζητήματα. Περισσότερο από το 60% των ερωτηθέντων ηλικίας 14 έως 20 ετών δήλωσαν ότι είχαν ελάχιστη ή καθόλου οικονομική εκπαίδευση.
Αλλά αυτό ακριβώς είναι το σημαντικό: Σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού και πολλαπλών κρίσεων, πολλοί νέοι ασχολούνται όλο και περισσότερο με εναλλακτικές μορφές επένδυσης, λέει η ψυχολόγος. «Τα οικονομικά ζητήματα μας επηρεάζουν όλους και είναι υπαρξιακά. Υπάρχει φυσικά η επιθυμία να μην κάνουμε λάθη εδώ, οπότε όταν κάποιος έρχεται και λέει ότι έχει την απόλυτη λύση και μπορεί να σου πει τι πρέπει να κάνεις για να γίνεις πλούσιος, είναι πολύ δελεαστικό».
Για τις παλαιότερες γενιές το φυσιολογικό ήταν να λαμβάνουν πληροφορίες από τραπεζικούς συμβούλους ή καθιερωμένα μέσα ενημέρωσης. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι financial influencers διαδραματίζουν μεγαλύτερο ρόλο για τις νεότερες γενιές. Αυτό από μόνο του δεν είναι προβληματικό. «Εδώ, όμως, υπάρχει ο κίνδυνος να πέσουν στην άβυσσο των fake news ή όχι πολύ ικανούς ανθρώπους, να τους εμπιστευθούν τα χρήματά τους και, κατά συνέπεια, να χάσουν πολλά», προειδοποιεί η επιχειρηματική ψυχολόγος.
Οι εποπτικές αρχές στη Γερμανία και άλλες χώρες, εξέτασαν διάφορες πλατφόρμες επενδύσεων στο Διαδίκτυο και διαπίστωσαν ότι οι περισσότεροι χρήστες έχουν ζημιές. «Κατά μέσο όρο, το 67-84% δηλαδή τουλάχιστον τα τρία τέταρτα των πελατών, χάνουν χρήματα με αυτά τα κερδοσκοπικά μέσα».
Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, οι οικονομικές ακαδημίες πρέπει να αποκαλύπτουν στις ιστοσελίδες τους πόσο ζημιογόνες είναι οι συναλλαγές των μελών τους .Το παλιό γνωστό ρητό ισχύει και εδώ: μια υψηλή απόδοση συμβαδίζει με έναν υψηλό κίνδυνο».